АЛАШ АЙЫМДАРЫ: АҢЫЗ бен АҚИҚАТ
Белгілі жазушы Шәрбану Бейсенова биыл ғана «Фолиант» баспасы шығарған «Сүйінбике» қызықты ғылыми-танымдық кітаптың әлқисасында: «Тәуелсіздікке қол жеткізген тоқсаныншы жылдардың басында ұмытқандарымыз бен жоғалтқандарымызды ел болып түгендей бастаған шақта осы игілікті іске жұмыла кірісу ниетімен біз де журнал бетінде («Қазақстан әйелдерін» айтып отыр – А.Ә.). «Азаттық жолында құрбан болған айымдар» атты айдар ашып, тарих қатпарларында ұмыт қалған немесе ұмыттыру үшін әдейі жабулы, құлыптаулы қалдырылған есімдерді жарыққа шығаратын мағлұматтар мен деректер іздей бастаған едік. Қолға түскен материалдарды дүркін-дүркін жариялап отырдық.
Сол тұста тапқан есімдеріміз – осы жинаққа тағдыры арқау болған Сүйінбике ханбике мен Сүзге еді» деп оқырманды ой кешуге шақырады.
Әйтсе де біз төл тарихымызға келгенде сонша тым неге тар шеңберде самарқау қараймыз? Егер Шыңғысты айтсақ, міндетті түрде оның оңтүстіктегі гүлзар Отырарды, оқу-мәдени орталығы кітапхананы өртеп, қиратқаны айтылды. Ұлы Қаһан да пенде. Алла (Көк Тәңірі) алдындағы астамшылығын, іштей бүкіл кінә-күнәларын кешіруді сұрап тұтас ел етуді көздеген шығар. Кім біледі? Не дегенмен Шығыс пен Батысты елең еткізіп, ұшы-қиырсыз түзде оның алқымы іспес арғымақтарының ізі қалды. Ерлік пен елдік жыры мәңгілік естіліп тұр. Тұлпарлар тұяғы Ұлы Даланың төсін дүбірлетіп барады.
Тарих тек ширек ғасыр мұрасы емес. Ол ұзақ уақыт жасалады. Біз Алтын Орда мұрагеріміз десек, ешкімнің шамына тимеген болар еді. Өйткені, оның негізін қалағандар ішінде Қазақ хандығын құрысқан байырғы тайпалар: қыпшақ, қоңырат, арғын, найман және басқалары бар болатын. Жазушы Ш.Бейсенова мен ақын Ж.Әскербекқызы соны тап басып, бүгінгі оқырманды сол сәттерге оралтып отыр. Біз неден, не үшін бас тартқанымыз ләзім? Ноғай ордасы мен Сібір хандығы да бір кездері Қазақияның бір бөлігі болғаны аян ғой. Сондықтан «Сүйінбике» сияқты басылымдардың көбейгені ғанибет. Өскелең ұрпақтың өз өткеніне ой көзімен қарап, мемлекетшілдік мүдде мен халықтану сезімін тәрбиелеуге септігін тигізеді бұл.
«Сүйінбике» секілді кітаптар сүйіншісі әлі беріле жатар. Біз тек қана қамқорлар мен жанашырларды құлағдар етуді мақсұт тұтып, ақжолтай хабар айтқымыз келді.
Ақбота ӘБЕНОВА,
әдебиеттанушы.