Тәуелсіздік жолы
Тәуелсіздік бір күнде көктен түсе қалған жоқ. Қазақ елі дербестігін жариялағанға дейін қазақ халқы мұраты мен болашағы үшін тұтас ұлт, жекелеген тұлғалар талай-талай қиындықтардан өтті, талайлары құрбан болды, талайы жазықсыз оққа байланды, итжеккенге айдалды. Тіпті, жалпылама құрбандардың қатарында кеткендер қаншама десеңізші…
Тәуелсіздік жолында қазақ көптеген тарихи оқиғаларды, қарулы көтерілістерді бастан өткерді. Ұлт мұраты үшін бірігу кезеңінде де талай қиындықтарға қылша мойнын талша етті.
Ақыры ол құрбандықтардың өтеуі ретінде ел азаттыққа қол жеткізді. Бүгінде тәуелсіз ұлт ретінде көк байрағымыз көкте желбіреп, Әнұранымыз
аспанда қалықтайды.
Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығы елдегі мерейлі өзге де оқиғалар: Әлихан Бөкейханның 150 жылдығы және Желтоқсан көтерілісінің 30 жылдығымен тұспа-тұс келуінде де үлкен мән бар-ау!
Алаш мұраты мен идеясын ту еткен Әлихан Бөкейханның туғанына 150 жыл толу мерейтойына орай жыл басында жариялаған арнайы нөмірімізде алаштанушы ғалым Тұрсын Жұртбай былай деп еді:
«1917 жылдың шілде-тамызында Жалпықазақтық І құрылтай шақырылып, «Алаш» партиясы тарих сахнасына шықты. «Алаш» партиясының ұлттық ұстанымы бес түрлі тұжырымға негізделді.
Бірінші: жер және жер. Жерсіз Отан жоқ. Әлихан Бөкейханның ұйғарымы бойынша: «Қазақтың байырғы жерін қашан қазақтар өз бетінше ғылым мен техникаға сүйеніп толық игермейінше, жер жеке меншікке де, қоныстанушыларға да берілмейді».
Яғни бұл ұстаным: Жер – Отан, ал Отанды сатуға да, жеке меншікке айналдыруға да болмайды. Сол жер үшін әр қазақтың намысы жыртылып, ол жерге әр қазақтың тері мен қаны төгілген деген тұжырымға саяды.
Екінші: жердің астындағы, үстіндегі, аспанындағы барлық игілік қазақ мемлекетіне қызмет етуі керек. Ә.Бөкейханның айтуынша: «Оның әрбір түйір тасы әр қазақтың өңіріне түйме болып қадалу керек» болатын.
Яғни бұл – өз жерінің игілігін – әуелі өз елі игілігіне айналдырсын, одан асса ғана жатқа салауат деген емеурінді танытады.
Үшінші: Ә.Бөкей-
ханның жобасы бойынша: «Қазақтың жерінде өндірілген «бір уыс жүн сол мемлекеттің азаматтарының үстіне тоқыма болып киілуі» керек, яғни толықтай экономикалық тәуелсіздік пен бірлікке қол жеткізуге ұмтылуы тиіс еді.
Төртінші: қазақ мемлекетінде мемлекет құрушы ұлттың тіл, дін, діл үстемдігі болуы керек, яғни
Х.Досмұхамедовтің пайымдауына жүгінсек, «ұлттық мәдениет үстемдігі сақталуы» тиіс болатын.
Бесінші, түпкі мақсат: тәуелсіз ғылымға, ұлттық салт-дәстүрге негізделген заңға сүйене отырып, Жапонияның үлгісіндегі ұлттық-демократиялық мемлекет құру еді».
Ұлттың ұлы күні тәуелсіздігі жайлы және ұлт көсемі Әлихан Бөкейхан туралы арнайы мақалалар легін газетіміздің осы санында топтастырып беруді жөн санадық…