Биыл Қазақ елінің өз Тәуелсіздігін жариялағанына 25 жыл. Қараша айында Оңтүстік Қазақстан облыстық саяси қуғын-сүргін музейінің де ашылғанына 15 жыл толады.

Тарихтың ақтаңдақ қат­пар­­ла­рына бет бұрып, оның ащы дәмін се­зініп, тағылым ала білудің өзі де тәуел­сіз­дік­тің жемісі. Жа­зық­сыз жапа ше­гіп, сталиндік реп­рес­­сия мен голощекиндік ге­но­цид­тің құрбаны болған хал­қымыз-дың аяулы перзенттері ешуа­қытта ұмы­тылмауы тиіс. Сон­дықтан да Шым­кент қа­ласының шетіндегі Қайтпас ел­ді мекенінен «Қасірет» ме­мориалдық кешені бой кө­тер­ді. Қала орталығынан об­­­лыстық саяси қуғын-сүргін құр­бан­да­рына арналған ди­зайндық үл­гі­дегі музей үйі са­лынды.

Музейді ашылған уақыт­тан бе­рі Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, ақын, Ха­лықаралық «Алаш» әдеби сый­лы­ғының лаураеты Хан­бибі Есен­қарақызы басқарып ке­леді. Музей ұжымы осы мер­зім ішінде көп жұмыстар ат­қар­ды. Репрессия құр­­бан­дарының ұр­пақтарымен ты­­ғыз байланыс ор­натты. Олардың есте­лік жаз­ба­ла­рынан құралған «Қан жүректі қайғылым» ат­ты кітап жа­рық­қа шықты. Түр­лі іс-шара­лар ұйым­дас­ты­рып, деректі фильмдер тү­­сі­рілді. Елімізде ашар­шы­лық құр­бандарына арналған тұң­ғыш деректі фильмнің (режисері Е.Рақы­шев) жарық көруіне ық­пал етті.

Музейдің айрықша мақ­тан тұ­тар бір ісі – архивтерден алын­ған материалдар не­­гі­зінде «Ақ жол» газетінің кі­тапқа айналуы. Бұл газет өт­кен ғасырдың жиырмасыншы жылдары әуелі Ташкентте, кейін Шымкентте жарық көр­ді. Қазақ тағдырының ал­ма­ғайып кезеңінде дүниеге ке­ліп, өз ұлтының өзгелерден кем болмауы үшін күрескен алаш­шыл азаматтардың үн бай­рағына айналды. Халық­тың сауатын ашу, оны жаңа өмірге бейімдеу жолын­да аян­­бай қызмет етті. Газеттің кө­біне советтік «рамкаға» сыя бермейтін ұлттық-демок­ра­­тия­­лық бағытын тота­ли­тар­лық үкі­мет қолдай қойған жоқ. Ақыры алты жылдан ке­йін жабылуға мәжбүр болды.

Жуырда Оңтүстік Қазақ­стан облысының әкімі Бейбіт Атамқұлов осы музейдің директоры Ханбибі Есенқа­ра­қы­зын қабылдады. Қабылдау ке­зінде ол әдебиет және өнер жәй­лі әңгімелеп, Тәуелсіздік­тің 25 жылдығы қарсаңында «Ақ жолдың» баспаға толық дайын екендігін айтты.

Бұдан бұрын кітаптың 10 том­дығы Мәдениет және спорт министрлігінің қол­дауы арқылы 22 мың дана та­ралыммен басылып шық­қан болатын. Біздің облыстық «Отырар» кітапханасына 2 миллион 300 мың теңгенің кі­табы тегін берілді. Енді кейін­гі 15 том оқырмандар қо­­­лына тиюі үшін қаржы көз­дері қарастырылуда. Осылайша шағын музей Тәуел­сіз­діктің 25 жылдығына 25 том­­дық «Ақ жол» газетін дайын­дап, қалың оқырманға рухани азық етіп ұсынғалы отыр.

Облыс әкімі өз тарапынан «Қа­сірет» мемориалдық ке­ше­ніне қайта жаңғырту жұ­мыс­тарын жүргізу, саяси қу­ғын-сүргін құрбандары му­зейі үшін үлкен ғимарат салу жоспарын, оңтүстік өңі­рінде жазықсыз атылған 2,5 мың адамның есімін гранит тасқа қашап жазу керек­тігін айтты.

Қазіргі уақытта бұл шаралар қолға алынуда.

Суханберді ОРАЗАЛЫҰЛЫ,
журналист.