КЕМЕҢГЕРЛІК ҚҰПИЯСЫ
08.07.2016
2263
0

nazarbayev(ЕЛБАСЫ НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ ЖАЙЛЫ ХИКАЯ)

Никогда не бывает больших дел без больших трудности.
Для спасение государства достаточно одного
Великого 
 человека.

          Мари Франсуа Вольтер.

 

I

Кедей кезінде тату-тәтті тұрған, арманы көп, жанжалы жоқ, бақытты отбасы байыған шақта шатағы көп шаңыраққа айналып шыға келіпті. Не болғанын ұға алмаған отағасы ақылы асқан абызға келіп, мұңын шағыпты. Сонда сол ақылман әлгі отағасымен бірге терезе алдына келіп:

– Қарашы, не көріп тұрсың? – депті.

– Бұлтсыз ашық аспанды, айналаға үнсіз сәуле шашқан күнді, ақалабас шыңдарын күн сүйген тауды көрдім.

– Тағы не ілікті жанарыңа? Жіпке тізген жүзіктей көз алдыма келтірші.

– Тау баурайындағы айдын көлді, көлде жүзген екі аққуды, одан беріректегі түтіні тік ұшқан ауылды, сол ауылдағы ақ жаулықты аналар, кербез арулар мен кермиық жігіттерді, ойынның қызығына түсіп, құлыншақтай құлдыраған балаларды… көріп тұрмын.

– Жә, енді мұнда қара да, не көріп тұрғаныңды айтшы, – деп дәліздегі дәу айнаның алдына алып келді абыз отағасыны.

– Өзімді көріп тұрмын.

– Тағы бірдеңе ілікті ме, жанарыңа?

– Жоқ.

– Анықтап қара. Мүмкін тағы бірдеңе­лер көріп қаларсың.

– Анықтап қарадым. Өзімді көріп тұрмын. Өзге ештеңе көрінбейді.

– Терезеге қарағанда өмірді, айнаға қара­ғанда өзіңді ғана көрдің, – депті абыз. – Терезенің де, айнаның да тегі шыны. Айнаның сырты сырланып, күміспен күптелген. Содан да адам оған қанша қараса да өзінен бөтен ештеңе көре алмайды. Ал терезе боялмаған. Сол себепті де ол өмірдің өзін боямасыз, қаз-қалпында ап-анық көрсетіп тұр, – депті абыз.

– Мен мұны неге айтып отырмын. Біле­сің бе, Нұрсұлтан?

– Неге екенін ішім сезеді. Тегін емес, әрине. Соның терең сырын өзіңіз шер­туіңіз­ді қалап отырмын.

– Өзің де білесің, мына нарық заманы басталып, ел өліара дейтін өтпелі кезеңге тап болғалы халық бай, кедей болып бөліне бастады. Ауылдағы кедейлер мен жаңа қазақтар делініп жүрген байлардың айырмашылығы осындай. Күміспен күп­теліп, алтынмен апталған олигархтар өз тұрмысын ғана емес, айналасындағы өмір­ді де көрсе, қазақтың ала қап арқалаған әйелдері мен тиын санаған зиялыларын көрсе, алтын бесік ауылға қолұшын созып қарасса, өзге ғана емес, өзіне де пайдалы, сауапты іс емес пе? Қайырымы қайтпас іс бар ма? Қайырымдылықтан асқан қасиет бар ма? Айналайын Нұрсұлтан! Мен мұны ақылым тасығандықтан емес, халыққа жаным ашығандықтан айтып отырмын. Ауыл-аймақ, өңір мен өлкені ғана емес, бүкіл Қазақстанды басқарып отырған, жай басқарып қана қоймай, елдің ең ауыр жү­гін арқалап, қат-қабат келген сан қиын­дық­тар­ды еңсеріп, «мен жетелеп өлемін, өрге қа­рай қазақты» деп Шәкәрім қажы айтқан­дай, қиын кезеңде қиялап жол тауып, Қа­зақс­танды айдай әлемге танытып жүрген сенен ақыл артылған ба?! Біздікі ескіден жеткен ескі тәмсіл есіңде жүрсін, сөзіміздің керегі болса алар, керегі болмаса қалар деген тілектестік қана.

– Сейтхан аға, – деді Нұрсұлтан ойлана сөйлеп – сізбен кездескен сайын осындай жандүниемді байытар жақсы сөздер естимін. Бұл да бір әркез есте жүрер есті тәмсіл екен.

– Бір жылын ойлаған дән егеді, он жы­лын ойлаған тал егеді, мың жылын ойлаған ұрпағына нәр егеді, – деп жалғады сөзін Сейтхан. – Нұрсұлтан қалқам, сен еліңді еңбекке жұмылдырып, дән егіп, бү­кіл Кеңес Одағы ұрандатып жүріп әзер өн­діре­тін миллиард пұт астықты жалаулат­пай-ақ құйғыз­дың қамбаға. Халқыңмен бірге тал егіп, Астана төңірегін ну орманға бөлеген үлгіңді дүйім ел қолдап, жастар жасыл ел жо­рығында жүр. Ана бір қиын жыл­дардың өзінде «Болашақ» бағдарлама­сын қолға алғаның, енді «Назарбаев уни­вер­ситетін» ашып, әлемдік биікке ұмтыл­ғаның ұрпа­ғымызға нәр беріп жатқаның мың жылдан да әріні ойлаған көрегендігің деп білемін.

– Бүгінді ғана емес, ел болашағын ойлауға міндеттімін.

– Ал енді бар ғой, ауыл тыныс-тіршілігі осы ұлы істердің көлеңкесінде қалып қоймау жағын ана жергілікті жердегі басшы, қосшы азаматтарға қатаң тапсырғай­сың.

– Ауыл мәселесі күн тәртібінен түскен ем­ес, түспейді, – деп қадап айтты Нұрсұл­тан. – «Таза су» мен «Нұрлы көш» бағдарла­ма­ла­рына салмақ сала береміз алда да.

– Қазір не көп, газет көп. Солардың бі­рінен ауыл жайлы бір өлең оқып ем. Кө­зіңе түсе қоймаған шығар, соны оқып бер­сем бола ма?

– Оқыңыз.

Сейтхан жазу столының бір бұрышын­да жатқан бір бума қағаз арасынан әлдебір газетті тауып алды да, оқи бастады:

Алтын ауыл, кім бар сені сүймеген,

Сен едің ғой өмірді өрге сүйреген.

Басшы мен байдың құны көк тиын,

Ел мен Жерге шапағаты тимеген.

 

Аяулы ауыл жүреміз біз сағынып,

Киең менен қасиетіңе табынып.

Ауыл – біздің анамызсың аяулы,

Жаным анам, жалау болған жанымды ұқ!

 

Жазушымын сөзін айтқан халықтың,

Шежіресін жазып келем тарихтың.

Гүлденсе ауыл гүлденетін бәріміз,

Ауылымызға туар еді жарық күн!

 

Ауылдағы асылдармен бірге менің жүрегім,

Мен жүдесем ауылды ойлап жүдедім.

Аспандағы Ай мен Күндей асылдар,

Мен Сендерге саулық, бақыт тіледім.

 

Жер-Анамен бірге алған тынысың,

Аяулы ауыл киелісің, ұлысың!

Өз ауылын – өз анасын ұмытқан

Мәңгүрттерді киең ұрсын, құрысын!

– Елім деп соққан жүрегі, ауылға деген айнымас ақ тілегі бар әр азаматтың әр түр­лі пікірлерін тыңдап жүрмін. Орайымен айтылған орынды сөз жерде қалмайды.

– Тағы бір тілегім – қаладағы қалталы­лар ауылға көмек қолын созса екен.

– Мемлекет осы уақытқа дейін оларға жәрдем жасап келді. Енді олар мемлекетке көмектесетін болады.

Ұстазы Сейітхан Исаев айтқан сәулелі сөздерімен қанаттанып сыртқа шыққан Нұрсұлтан көк жүзіне көз жіберді. Аспан ашық екен. Нұрсұлтанның ойына Фрэнсис Бэконың: «Богатство очень хорошо, ког­да оно служит нам, и очень плохо, когда оно нами повелевает» деген сөзі оралды.

Күн ертеңге ауып бара жатты…

 

II

Қос құлағын қайшылап, алдыңғы аяғымен жер тарпып тұрған ақ тұлпар басын жоғары көтеріп қатты кісінеді. Күміс ердің үстінде қаққан қазықтай боп тік-тік отырған оның жанары қарсы алдында құйғыта шапқан салт аттыларды көріп қал­ды. Көзді ашып-жұмғанша болған жоқ, жаңағы салт аттылар көкжиекке сіңіп кетті. Енді оның орнын басқа бір көрініс алмастырды. Қарсы алдындағы теңіз тол­қынындай бүктетілген қыраттардың ар жағынан әлдебір биік тау көрінді. Тау бауырында баяғы Абылай заманынан жеткен ақ шағаладай аппақ киіз үйлер. Сол үйлер­ден шыққан қарақұрым халық тау бау­райын­дағы биік шоқыға қарай беттеп барады. Тау басындағы биік шыңға қадалған аспан түстес көгілдір ту жел екпінімен керіле желбірейді. Тауға беттеген қарақұ­рым халықтан оқ бойы алда бір жігіт кетіп барады. Сол жігіт сонау шырқау биікке елден бұрын жетті де, көгілдір тудың жанына келіп тоқтады. Сосын биікте тұрып айналаға асықпай көз тастады. Кенет желмен желбіреп тұрған көгілдір ту құлап бара жатты. Сол сәт жаңағы жігіт көз ілеспес шап­шаңдықпен шалт қимылдап, туды құлатпай ұстап қалды. Сосын тудың дәл іргесінде тұрған мінбедегі құранға қолын қойып, тау қыранындай саңқылдап сөй­леп кетті. Тау баурайына жиналған сан мың­даған халық оны ықыластана тыңдап тұр.

Ол ақ арғымақтың үстінде тұрып, дүрбі салып қарап еді, тани кетті – ұшы-қиы­рына көз жетпейтін алып дала мен асқар тауды жаңғыртып сөйлеп тұрған Нұрсұлтан Назарбаев екен. Ол енді:

«Керек емес қызықтарың бір кештік,

Ес білгелі еңбекпенен бірге өстік», – деді де, оңға да, солға да алаңдамай ат тізгі­нін босатып, алға қарай шаба жөнелді. Жұл­дыздай аққан ақ арғымақтың жалына жармаса еңкейе шапқан оның көкірегін жыр кернеп келеді.

Серігі болған азап, мұң,

Езгіні көрген қазақпын.

Қайғыдан туған үміт ем,

Енді бүгін азатпын.

Ғасырлар бойы аңсаған,

Тәуелсіздікке жеттім, ән салам.

Ата-бабамның арманы еді,

Садақа болсын жан саған, – деп жыр маржанын төге берген оны қайта-қайта шырылдаған телефон дауысы оятты. Жаңағы тәтті түстен ажырағысы келмеген ол көзін жұмып, аз-кем жатты. «Сені тө­сек­­тен тұрғызбай қоймаймын» дегендей бе­беулеген дауысы безектеп қоймағасын, еріксіз еріне тұрып трубканы көтерді.

– Бұл Жақсыбековтердің пәтері ме? –деді сымның арғы жағынан естілген дауыс.

– Иә. Жақсыбековтердің пәтері.

– Ерасыл Ғалымбекұлы үйде ме?

– Үйде.

– Телефонға шақырып жіберіңізші.

– Мен тыңдап тұрмын.

– Кешіріңіз. Бұл президент әкімшілі­гінен еді. Елбасы алыс шетелге ресми сапармен бармақшы. Үлкен кісімен сапарлас болатын сол топқа сізді қостық.

– Кім мені ол топқа қосқан?

– Нұрекең, Нұрсұлтан Әбішұлының өзі.

– Қай елге барамыз?

– Оны кейін хабарлаймыз.

– Қашан?

– Оны да кейін айтамыз.

– Әу, ең болмаса қай айда екенін айтсаңызшы.

– Осы айдың аяқ кезінде. Дәл уақытын жігіттер хабарлайды.

– Жақсы.

Ерасыл қабырғадағы сағатқа қарады. «Әу, сағат оннан асып барады екен ғой. Осыншама ұйықтағаныма жол болсын! Е, ұйықтамай не көрініпті. Түнгі төртте жатқан адамға сағат онға дейін ұйықтауға болатын шығар? Әу, бұл не тұрыс? Әлі біт­пеген миллион жұмыс бар. Қой, уақыт оздыр­май душ қабылдайын. Сосын қою шай­ға қанып алып, жазуымды қайта жалғас­тырайын». Осы оймен орнынан қозғала бергенде телефон тағы да шырылдап қоя берді.

– Кешіріңіз, – деді ар жақтан естілген ер адамның құлаққа жағымды қоңыр дауысы – бұл Сыртқы істер министрлігінен еді. Ерасыл ағаны телефонға шақырып жібересіз бе?

– Мен – Ерасылмын.

– Ассаламағалейкум, аға.

– Уағалейкумассалам.

– Мен Кәрім деген ініңізбін.

– Сен Сыртқы істер министрі Жомарт Айжарықовтың көмекшісі емессің бе?

– Иә.

– Мен сені білемін ғой. Халың қалай, айналайын? Келін, бала-шаға аман ба?

– Аман, рахмет аға!

– Жоғары жақтан Сізді Президентпен бірге баратын шетел сапарына дайында деген тапсырма алдық. Сол жайында ақыл­дасайын деп мазалап тұрғаным ғой.

– Не дайындық керек?

– Ең бастысы – бір жаққа жол жүріп кетпеңіз. Сосын сізде қызмет паспорты бар ма?

– Ол жоқ.

– Онда сондай паспорт жасап береді сізге.

– Кім береді ол паспортты? Ішкі істер министрлігі ме?

– Жоқ, Сыртық істер министрлігі бе­реді ондай паспортты. Бұл дипломаттар паспортымен теңестірілетін құжат. Біздің жігіттер сізбен байланысқа шығып тұрады. Ал жақсы. Әзірше сау болыңыз, аға!

– Сау бол, қалқам!

Ерасыл бұл хабарға кәдімгідей қуанып қалды. Жиі жол жүріп үйренген жазушыға ұзақ уақыт үйде отырып қалу да қиын еді. Сосын талай шетелде болса да Америкаға жолы түспей қойған. Осы алып елді көру де бір арман еді.

Бүгінгі күннің жаңалықтарын жан жарына жеткізуге асыққан Ерасылдың шыдамы душ қабылдап, шай ішуге ғана жетті. Айгүлге хабарласпақ болып жинала бергенде, телефон тағы да шыр ете қалды. Бұл Президенттің баспасөз қызметінің басшысы екен. Одан соң тағы ды Сыртқы істер министрлігінен хабарласты. Сосын Президенттің хаттама бөлімінің меңгеру­ші­сі телефон шалды. Бәрі де сол алда бола­тын шетел сапары жайлы хабарлап, мұның алысқа ұзап кетпеуін сұрап жатты.

Арада он күн өткенде Ерасыл Президентпен бірге шетелге аттанып кетті.

«Тіпті жауың болса да жақсы жағына елікте, тіпті әке-шешең болса да жаман жағына еліктеме».

Президент ұшағы «Боинг-757» аспанға көтеріліп, Атлант мұхитының ар жағында­ғы алып мемлекет АҚШ-қа бет алғанда Ера­сылдың есіне осы нақылы оралып еді.

Ұшақ ішіндегі арнайы жабдықталған жұмыс бөлмесінде отырып алда қол қойы­лар құжаттар мен іс-қағаздарын қарап, әдеттегісіндей аспанда да ынта-шынта­сы­мен жұмыс істеген Нұрсұлтан уақыттың қа­лай тез өткенін байқамай да қалды. Жазу столындағы қағаздан көзін тайдырып, қарсы алдында отты жазулар жанып тұрған картаға қарағанда Альпі мен Балқан тауларын көктей өтіп, Атлант мұхи­ты­ның үстімен ұшып келе жатқанын аң­ғар­ды. Иллюминатордан сыртқа көз тас­тады. Үсте көк аспан, аста алып мұхит. «Жер бетіндегі екі алып мемлекеттің бірі – АҚШ болғанда, екіншісі – күні кешегі КСРО еді, – деп ойлады Нұрсұлтан. – Сол КСРО халықтың аузынан жырып алған қыруар қаржыны военно-промышленный комплекске, қазақша айтқанда, әскери өнеркәсіп кешеніне жұмсады. Әскери күшпен әлемге үстемдік жүргізбек болды. Әлімжеттік жасап Венгрияға, Чехослова­кияға, Польшаға, Ауғанстанға әскер кіргізді. КСРО-ның күш көрсету саясаты сексенінші жылдардың аяғында болған Әзірбайжандағы Сунгайт, Балтық бойын­дағы Рига, Кавказдағы Грузия, Қазақстан­дағы Алматы трагедияларына апарып соқты. Тіршіліктің тірегі – табиғи бірлік. Өмір заңы – тепе-теңдік. Табиғат заңына қайшы келген, күшпен таңылған бірліктің өмірі қысқа. Бұған күш қолдану саясатына арқа сүйеген КСРО-ның күйреуі дәлел. Хрущев дәуіріндегі Кариб кризисі кезінде үшінші дүниежүзілік соғыс бола жаздады. Бұл іске әлемнің дана саясаткерлері ара­лас­­пағанда, оның соңы неге апарып соға­рын бір құдайдың өзі білсін… Тағы бір яд­ролық соғыс қатерінің алдын алған әлемдік деңгейдегі аса ірі саясаткерлердің бірі – Маргарет Тэтчер емес пе еді. Сол жай­лы сол жылдары орталық газеттердің бі­рінде бір қызық хабар жарияланып еді ау…».

Тарихтың тағы бір тағылымын еске түсіргісі келген Нұрсұлтан жазу столының жақтауына орнатылған кнопканы басты. Сол-ақ екен, Президентке ғана қызмет көрсететін аға стюардесса – сұлулығы әлем мисстерімен таласқан сұңғақ бойлы, ашаң денелі, жиырма жастар шамасындағы ұзын бойлы, аққұба қыз кіріп келді.

– Ақбөпе, Әбіқаевты шақыр,– деді Нұрсұлтан. Сәлден соң Президенттің жұмыс бөлмесіне орта бойлы, бидай өңді, елуді еркін еңсерген ер кісі кіріп келді.

– Нұртай, газет қиындылары салынған папка осында ма?

– Ол менде.

– Соны алып келші.

Арада бірер минут өткенде Нұрсұлтан Нұртай әкелген папкіден табылған газет қиындысына көз жүгіртті. Кеңес өкіметі кезінде шетелдерге де кеңінен тараған одақ­­тық «Известия» газетінің 1997 жылғы жел­тоқсан айының 3-ші жұлдызында «Андро­пова с Рейганом помирила женщина» деген тақырыппен жарияланған ИТАР-ТАСС материалында былай деп жазылыпты:

«В ноябре 1983 года СССР стоял на пороге ядерной войны с НАТО. Об этом стало известно в результате анализа британскими экспертами секретных документов из архива бывшей разведки ГДР. Руководство КГБ пришло к выводу, что на­чи­навшиеся тогда учения НАТО «Эйбл Ачер-83» являются подготовкой к ядерному удару по СССР. Были срочно приняты ответные меры: приведены в полную боевую готовность советские стратегические бомбардировщики. Британские эксперты утверждают, что ключевую роль в разрешении кризиса сыграла Маргарет Тэтчер, которая убедила Президента США Рональда Рейгана начать с руководством СССР переговоры о сокращении вооружения».

«Иә, қандай қиын түйіндерді де келіс­сөз столында отырып сабырмен, салмақты оймен шешкенге не жетсін, – деп ойлады Нұрсұлтан. Саясат – ақыл мен айла айқас­қан сахна. Сол саясат сахнасында АҚШ күш көрсетуге бейім. Күш-қуаты жағынан онымен тең тұрған ұлы держава КСРО еді. Мына жарық дүниедегі жалғыз бәсекелесі – КСРО-ның омыртқасы опырылып, ол о дүниелік болғалы АҚШ онан әрі еркінсіп кетті. Мұндай алып елмен арпалысып ұшпаққа шыға алмасымыз анық. Ақыл, айла қазақ секілді аз халыққа, әсіресе ке­рек. Біз қарудың күшіне емес, сөздің кү­ші­не, ақыл-ойдың қуатына арқа сүйеуі­міз керек. Інжілде де «Ең алдымен сөз жара­тылған» дейді. Сөздің күші – құдайдың күшіндей. Сосын Қазақстан күні кеше ғана тәуелсіздік алғанмен біздің мемлеке­тіміз­дің тарих қойнауында жатқан жеті ғасырлық тарихы бар. Есімхан салған ескі жол, Қасымхан салған қасқа жолдар Тәуке хан салған тура жолмен жалғасып, Абылай салған сара да дана жолмен ұласқан жоқ па? Біз жас болғанмен асты кенге, үсті егінге толы қуатты мемлекетпіз. Еуропа­ның бірнеше елі еркін сыйып кететін ұлан­ға­йыр Ұлы Даласы, жүздеген қаласы, бі­лім­­ді, талантты, төзімді халқы, ерлік салты бар, аса ірі халықаралық ұйымдарға, соның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымына да мүше Қазақстан өзінің ұлттық мүддесін қорғауы тиіс сәттерде ешкімнен қай­мық­пауы керек. Досқа – құшақ, дұшпанға – пы­шақ. Біздің сыртқы саясатымыз – бейбіт­ші­лік сүйгіш саясат. Анатоль Франс айт­­қан­дай «Соғыс – күнәһардың ісі». Күнә­ні ешкім де, ешқашан да жеңіспен жуа ал­майды. Ендеше АҚШ-тың ақылман Президенті Джон Кеннедидің: «Не адамзат соғыссыз күнге жетеді, не соғыс адамзат­тың түбіне жетеді» деген есті сөзін АҚШ есінен шығармауы керек. Саясат сорпасы қайнайтын келіссөз кезінде мұның бәрін аргументтер мен фактілер арасына сыналап кіргізіп, сыздықтатып, сыпайы жет­кізерміз. Алпауыт елге арқа тіреген Клинтон алпыс екі айлалы түлкі болса, мен тазы болып шалармын. Дос пейілін танытып бауырыма тартармын. Бірақ кішірейіп қол­тығына кіре алмаспын. Өлсем де елім­нің есесін жібермеспін. Иә, аруақ! Иә. Сәт! Азаттықты аңсаған ата-бабамның рухы қолдай гөр! Желбіреп барған туымыз желкілдеп қайтқай!..».

Нұрсұлтан ой желісін үзіп иллюминатордан төменге көз жіберді. Төмендеп ұш­қан ұшақ қанатының астында көлеміне дыбыстан да ұшқыр көңіл болмаса көз жетпейтін Атлант мұхиты жатыр. Көкала мұхиттың арыстан жалды ақбурыл тол­қын­дары бүктетіле жөңкіліп, бірін-бірі қуа­лап барады. Олар көкжиекпен астасқан алыс жағалауға жеткенше мың бүктетіліп, миллион мәрте толқыр-ау. Сол толқын сонда да сол бір қайсар мінезінен қайтпақ емес.

Ұшқыр ұшақпен жарысқан Атлант мұ­хи­ты Нұрсұлтанның қиялына қанат бі­тір­ді. Көзін жұмып, қиялы қанатына мінген Нұрсұлтанның көз алдына мына бір сурет келе қалды. Міне, алып мұхиттың аспанға атылған ашулы, қуатты, ақшулан толқын­да­рын қақ жарып, ұзындығы үлкен қала­лар­дағы автобус аялдамасындай, ені бір кварталға пара-пар дәу кеме жүзіп келеді. Көз ұшында одан да гөрі кішірек сансыз кемелер қараңдайды. Сол кемелер арасынан асау толқын қақпақылша қақса да, көкала суды қақ жарып, сүйір тұмсық кішкене қайықтар да жүзіп барады. Сол сүйір тұмсық кішкене қайықтар қалт-құлт етіп жүзсе де, асау толқындар арасынан қайқаң қағып, сытылып шығып, су бетінде суырыла жүйткиді. Сол кемелер мен қайықтарға сығылыса толған адамдар ақшулан толқынмен алысып, қайда барады, қайда асығады? Тағдыр толқыны оларды қайда апарады? Жарқын жағалау – жемісі мол жұмаққа ма, әлде азап оты жанған тозаққа ма? Жылуы мол жұмыр жер­ге ме, әлде жұмбағы мол жұтаған арал­ға ма? Әлде су жұта ма? Әлде ауыр жолды артқа тастап бақытпен жүздесе ме? Соның бәрі мына көкжиекпен астасқан көкала мұхит төсінде жарыса жүзген алып кемелер мен кішкентай қайықтардағы адам­дар­дың өздеріне байланысты. Олардың өз тағдыры өз қолында. Әсіресе, көш бастаған көсемдерінің қолында. Адам да, қоғам да өз бақытын өзі сомдайды. Бақытты болу үшін күрескер болу керек. Оңай бақыт болмайды!..

Нұрсұлтанды ой-қиялдан аспансерік-стюардесса қыздың құлаққа жағымды қоңыр дауысы алып шықты.

– Құрметті Президент мырза! – деді ол аса бай қазақ тілінің бар бояуын аша сөйлеп. – Қадірлі мырзалар мен ханымдар! Біздің ұшағымыз Америка Құрама Штат­та­рының астанасы Вашингтон қаласын­дағы Джон Кеннеди әуежайына келіп қон­ды. Ауаның температурасы он екі градус жылы, ылғалдылығы қырық процент.

Президент ұшағы әуежайға қонысымен Ерасыл жол дәптеріне алғашқы әсерін жазды: «Бүгін желтоқсан айының он же­тін­ші жұлдызы. 1993 жыл. АҚШ-қа ресми сапармен келген Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевты ұшақ баспалдағы жанында АҚШ-тың вице-президенті Альберт Гор бастаған ресми адамдар қарсы алды. Салтанатты қарсы алу рәсімдері өтті. Аты аңызға айналған алып мемлекет­тің астанасында Қазақстанның желмен желбіреген көк байрағын көріп, Қазақс­танның мемлекеттік гимні орындалғанда қатты толқығаным сонша, көзімнен ыстық жас ыршып түсті…».

АҚШ-тың ауа-райы Алматыға ұқсайды екен. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан АҚШ астанасына түс ауа келіп еді. Екі ел­дің арасы бір-бірінен қаншама қашық болса, уақыт айырмасы да соншалық алшақ – он екі сағат. Соған қарамастан Нұрсұлтанның АҚШ-тағы ресми сапары басталып кетті. Сапар барысында АҚШ Президенті Билл Клинтонмен, вице-президент Альберт Гормен, Біріккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысы Кофи Аннанмен кездесіп, көптеген күрмеуі қатты күрделі мәселелерді талқылаған Нұрсұлтанның көңіл-күйі көтеріңкі еді. АҚШ пен Қазақстан Президенттері бірлесіп өткізген баспасөз мәслихатында Ерасыл Нұрсұлтанның ел мерейін асырған кезекті жеңісінен кейін сәуле шашып тұратын жылы жүзінен оның жайма-шуақ жан дүниесін жазбай таныды.

Кеше Ақ Үйдің алдында АҚШ Президенті Билл Клинтон Нұрсұлтанды үлкен құрметпен қарсы алғанда Ерасыл қатты толқыды. «Бұл біздің Нұрсұлтанның АҚШ-та бірінші рет болуы емес, – деп ойлады ол. – Алғашқы ресми сапарының өзінде АҚШ-тың мемлекеттік хатшысы Бейкерді өз Президенті Бушқа бір тәуліктің ішінде төрт рет баруға мәжбүр етіп, өз сөзін өткізген, талай елдің Корольдерінің, Президенттерінің сарайларының төрінде терезесі тең отырып сөйлескен, Сауд Арабиясына сапары кезінде сол елдің патшасы Фахт Бен Адиль Азизбекке екі сағат бойы бас шұлғытқан, сол сапарында ешбір елдің көсемі көрмеген Мединедегі Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбардың денесі жатқан жерді көрген, сол қасиетті жерден шыққанда алты ай бойы тамшы тамбаған елде нөсер жаңбыр жауғанын көріп, талай халық табынған, Тұрғыт Өзалдың жаназасына барғанда Әзірбайжан Президенті Елшібай мен Армения Президенті Петросянды шақырып алып «халықтың қанын төгуді тоқтатың­дар» деп ағалық ақылын айтқан, өзімен кездесу үшін өзге ел прези­дент­терінің кезекке тұрғанын, тізе берсең ұзай беретін талай кереметтерді көрген Нұрсұлтанға бұл құрметтің бәрі таңсық та, жаңалық та емес шығар. Әйтсе де, асқақтаған АҚШ-тың менмен Пре­зидентімен Ақ Үйдің төрінде қатар отырып, сөз жарыстырып, пі­кір таластырып, үзеңгі қағысып отыр­ғанда төбем көкке екі елі жетпей тұрды. О, тәубе, Құдай тәубе! Ел мерейін асырған ерімді сақтай гөр. Жиырма бірінші ғасыр қазақтың ғасыры болғай. Қазақстанымды бақытты ете гөр, Алла!..».

– Мен Қазақстанды стратегиялық әріптес деп таныған, оның қауіпсіздігіне кепілдік берген АҚШ Президенті Билл Клинтонның келіссөздер жемісті болды деген пікіріне толық қосыламын,– деп бастады Нұрсұлтан баспасөз мәслихатын-дағы сөзін. – Біз Клинтон мырзамен екеу­міз саясат пен қауіпсіздік, экономика мен экология, қорғаныс саласы мен кон­вер­сия, халықаралық терроризм, нашақор­лықпен күрес, мұнай тасымалы мәселеле­рін талқылап, бірқатар маңызды құ­­­жат­­тарға қол қойдық. Сондай-ақ, Қа­зақс­тан-Американ бірлескен комис­сия­сы­ның жұмысын бұрынғыдан да гөрі ұлғайту­ға келістік. Ғасыр келісім аталған Қа­­ра­­­шығанақ пен Каспийшельф мұнай көздерін игеру туралы шарттың маңыз­ды­лығын ерекше атап өткім келеді. Бір ғана Қарашығанақ кенішінің қоры бір бүтін оннан бір миллиард тонна. Одан түсетін тоқсан миллиардтың алпыс екі миллиарды Қазақстан еншісінде…

Ерасыл жол дәптеріне былай деп жазды: «Қазақстан Президенті кіріспе сөзін аяқтасымен шетел жорналшылары сұрақ­ты қарша жаудырды. Олардың ішінде қисық, қыңыр сұрақтар да аз емес еді. Әсіресе, бір-біріне қырғиқабақ болып отырған Ирак пен АҚШ-тың қайсысын жақтайсыз деген сыңайдағы қитұрқы сұрақтарға да Нұрсұлтан тайсалмай, жалтармай жауап берді. АҚШ-қа ресми сапардың соңғы күндерінде Нұрсұлтан Пен­тагонда болды. Елдің Энергетика министрі Пеньямен, Қорғаныс министрі Коэнмен кездесті. Халықаралық сайлау жүйесі қорының басшысы Судриет Қазақстан Президентіне «Демократияны алға жылжытуға қосқан үлесі үшін» дип­ломын тапсырды».

Президент ұшағы Джон Кеннеди әуе­жайы­нан көтерілгенде Вашингтонның сансыз шамдары бір мезетте қатар жанып, сан миллион тұрғыны бар қаланы самаладай жарқыратып жіберді. Ерасыл төмендегі электр жарығын жер жұлдыздарына теңе­ді. Ұшақ алып елдің абат астанасын бір айналып, аспан жұлдыздары мен жер жұлдыздарының арасында қаннан да қымбат Қазақстанға бет алғанда аз күндік сапардан ұмытылмас әсерге бөленген Ера­сыл қойын дәптерін қолға алды. Ол ойын жинақтап үлгергенше ұшқыр ұшақ он мың метр биіктікке көтеріліп кеткен еді. Ас­пан­да жұлдыздай аққан ұшақ үстінде Ера­сыл алдындағы ақ қағазға жүрегінен шыққан жыр жолдарын асығыс жазып жатты:

Қайғырып жүріп ән сап ем,

Қара жердің үстінде.

Азаттық сені аңсап ем,

Бақытым көктен түстің бе?

Еліме Алла жар екен,

Санасар болды күштің де.

Дәл келер кезі бар екен,

Түнде көрген түстің де.

Жорып ең түсті аңқылдап,

Алтыным менің Айгүлім.

Өз елім менің алтын бақ,

Жарқырай берсін ай, күнің!

Ерасылдың ойын «Аға, кешіріңіз…» деген дауыс бөлді. – АҚШ сапарынан алған әсеріңіз жайлы әңгімелеп берсеңіз.

– Жерде талай сұхбат берсем де, аспанда сөйлеп көрген жоқ ем.

– Бүгін аспандап сөйлейтін күніңіз, – деп жорналшы Дүйсенбек Сыздықов Ерасылға микрофонды ұсынды. – Өзіңіз­ден көптен бері көз жазып қалған біздің «Хабар» арнасының көрермендерін бір қуантып тастаңызшы, Алла разы болсын.

– Аспанда адам Аллаға бір табан жақын ғой, – деді Ерасыл. – Алла атымен адалын айтайын. Қос микрофонды.

– Міне, Ераға, бастаңыз.

– Нұрсұлтандай Президенті бар ел бақытты. Оған осы сапар барысында тағы да көзім жетті. Бір ғана мысал айтайын. Нұрекең Клинтонмен кездескенде…

Аспанда Алла атымен адалын айтқан ақсақал жазушы тебірене сөйлеп жатты…

Он мың метр биіктікке көтерілген Президент ұшағы қара түнді қақ жарып Атлант мұхитының үстінен ұшып келеді. Иллюминатордан сыртқа көз тастаған жорналшылардың бірі әлемдегі ақпарат құралдары жиі жазып жүрген «Бермуд үшбұрышы» жайлы ойлап, қорқып кетті. «Ғалымдар айтып жүрген «НЛО» – «Бел­гісіз ұшқыш тарелкалар» ма, әлде таби­ғат­тың адамзат біліп болмаған әлдебір құ­пия, сиқырлы күші ме, әйтеуір, осы Атлант мұхи­тының төсінде жүзген алып кемелер мен үстінен ұшқан ұшақтар әлде­бір белгісіздікке жұтылып, ізім-қайым жоқ болып кетіп жатқан жоқ па? – деп ой­лады жорналшы. – Осы күнге дейін қан­шама ұшақ жоғалды. Күні бүгінге дейін содан әлі бір дерек жоқ. Алла өзің жар болып, сондай қауіп-қатерден сақтай гөр»…

Сол сәт Нұрсұлтан ұшақтағы жұмыс бөлмесінде сапар нәтижелері мен алдағы асулар жайлы ойлап отыр еді.

«Ендігі ең басты арман, – деп ойлады ол,–Тәуелсіздікті онан әрі нығайтып, қаннан да, жаннан да қымбат Қазақс­таным­ды өркениетті елдердің қатарына қосу. Бұл «Бермуд үшбұрышының» құпия­ла­рын ашудан да қиын міндет. Бірақ қан­ша қиын болса да ерте ме, кеш пе, бұл ар­ма­нымызға да жетеміз. Тек қасиетіңнен айналайын халқым аман болсын! Он мың метр биіктікте ұшып келе жатып аспанда айтқан ақ тілегімді қабыл ала гөр, Алла Тағала!».

Нұрсұлтанның ойын кофе алып келген стюардесса-аспансерік қыз бөлді.

Бұл кезде Президент ұшағы Бермуд үшбұрышынан алыстап кеткен еді…

Президент ұшағы түнгі қою-қою қараңғылықты қақ жарып, он мың метрлік биіктікте ұшып келеді…

Сәбит ДОСАНОВ,
жазушы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты,
«Түрік әлеміне сіңірген аса зор еңбегі үшін»
Махмұд Қашқари атындағы Халықаралық сыйлықтың лауреаты.

ПІКІР ҚОСУ

Ваш адрес email не будет опубликован.

Пікір