Әбдіжәміл Нұрпейісов кейіпкерлері бұдан бұрын да Ақтөбе өңірінде тас мүсінге айналып, жұртшылықтың көзайымы боп еді. Енді, міне, қаламгердің «Соңғы парыз» шығармасындағы Жәдігер мен Бәкизат бейнелері мүсіншілер сомдаған көркем тұлғаларға айналды. Қызылорда өңіріндегі жұртшылықпен әдеби кездесулер өткізіп жүрген Әбенің кейіпкерлері әлі де талай мүсіншіге шабыт сыйлайтынына сенеміз.
Таяуда Қызылорда қаласының Асқар Тоқмағамбетов атындағы Мәдениет үйінде Қазақстанның халық жазушысы Әбдіжәміл Нұрпейісовпен оқырмандардың кездесу кеші өтті. Шараға облыс әкімі Қ.Көшербаев, зиялы қауым өкілдері, ақын-жазушылар, мәдениет қызметкерлері мен студент-жастар қатысты. Кешті филология ғылымдарының докторы, әдебиеттанушы ғалым Бағдат Кәрібозов жүргізді.
Қазақ руханиятына үлкен үлес қосқан қаламгер шығармалары бүгінде қазақ әдебиетінің бай мұралары болып саналады. Жазушының тұңғыш шығармасы – Ұлы Отан соғысы тақырыбына арналған «Курляндия» романы 1950 жылы жарық көрген. Бұл шығармасы үшін жазушыға Жамбыл атындағы республикалық сыйлық берілген. «Курляндия» романы кейіннен өңделіп, толықтырылып, 1958 жылы «Күткен күн» деген атпен қайта жарияланған. «Қан мен тер» трилогиясы және «Сең», «Соңғы парыз» романдары дүниежүзі халықтарының көптеген тілдеріне аударылған. «Қан мен тер» трилогиясы орыс, француз, испан, чех, румын және түрік тілдеріне тәржімаланған. Кездесу кеші барысында жазушының шығармалары қойылған көрме ұйымдастырылды.
– Сыр елі үшін бүгін үлкен мереке. Арал топырағында туып өсіп, қазақ әдебиетінің абызына, әлемдік әдебиеттің көркемдік өкіліне айналған жазушы Әбдіжәміл Нұрпейісовтің жерлестерімен кездесуінің сәті түсіп отыр. Құрметті Әбе, туған жерге қош келдіңіз! Елге келген сапарыңыз жаныңызға қуат, бойыңызға демеу болғай. Әдебиет – ұлттың тағдыры. Өткен ғасырдың алғашқы жартысында жазылған «Қан мен тер» – қазақтың мәдени, рухани деңгейін әлемге танытқан, халықтың мұңы мен сырын, үміті мен арманын шұрайлы тілде паш еткен бірегей туынды. Әлі талай ұрпаққа рухани азық болары сөзсіз, Әбе, құрметті абыз аға, – деп облыс әкімі Қырымбек Көшербаев жазушыға жылы лебізін жеткізді.
– Мен 92 жасқа аяқ бастым. Бүгін елге келіп, жерлестеріммен, оқырмандарыммен кездесіп отырғаныма өте қуаныштымын. Әсіресе, кездесуге жастардың көп келгені көңілге қуаныш ұялатады. Сондықтан осы жастарға адал болыңдар, көп оқып, алған білімдеріңізді ел игілігі үшін жаратыңдар. Кеш барысында көкейлеріңде жүрген сауалдарың болса, мен жауап беруге дайынмын, – дейді жазушы.
Кездесуге келген кітапсүйер қауым Әбдіжәміл Нұрпейісовтің шығармаларына, жазушының жеке өміріне қатысты сұрақтарын қойып, еркін пікір алмасты.
Бұған дейін жазушының «Қан мен тер» туындысының құрметіне Ақтөбеде тас белгі қойылған болатын. Яғни бұл – екінші бір шоқтығы биік шығарманың басты тұлғаларына арналған композициялық мүсін.
Жазушының тоқсан жылдық мерейтойына орай Аралда шығармашылық үйі ашылған болатын. Өскелең ұрпақ ондағы жазушының шығармашылығымен, танымал тұлғалармен түскен суреттерімен таныса алады. Ескерткіш осы шығармашылық үйінің алдына орнатылды. Бұл әдебиет үйін – мұражай деуге де болады. Арал қаласы, Байқоңыр көшесі №22 мекен-жайда орналасқан мұражайдың жалпы көлемі 1317 ш.м. Мұражай ғимараты 2014 жылы демеушілердің қаржысына салынған. Бір қабатты және 9 бөлмеден тұрады, жалпы алаңы 224,4 ш.м. «Арал аудандық Мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «Арал қалалық тарихи мұражайы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорыны болып 2014 жылдың 4 желтоқсанынан бастап жұмыс жасауда. Арал қалалық тарихи мұражайында 5 қызметкер жұмыс жасайды. Мұражай бөлмелерінде жазушының әлемнің 33 тіліне аударылған шығармалары және жазушылармен, қоғам қайраткерлерімен, отбасымен түскен суреттері орналастырылған. Сонымен қатар, Башқұрт жазушысы Мұстай Кәрімнің сыйға берген шапаны қойылған.
– «Соңғы парыз» романын Әбдіжәміл Нұрпейісов 1969 жылы жазған. «Сең» романының жалғасы іспетті. Жалпы, Арал теңізінің тартылуына байланысты экологиялық проблемаларды қозғаған бұл романда халықтың сол кездегі әлеуметтік тұрмыс-тіршілігі бейнеленген, – дейді шығармашылық үйінің қызметкері Ботагөз Сарбасова.
«Соңғы парыздың» басты кейіпкерлері – Жәдігер мен Бәкизат. Осы екі образ арқылы жазушы теңіздің зілмауыр қайғы-қасіретін жеткізді. Тартылған теңізбен бірге адамдардың мейірімділігінің азайып бара жатқандығын үлкен шеберлікпен ұштастырды. «Бір кездері арнасына сыймай асып-тасып жататын алып теңіз адамзат баласының ашкөздігі мен санасыздығының құрбаны болып, ауруы әбден меңдеген адамдай азаптан қатты қиналып өліп барады». Бұл сол теңізде туып, суды жағалап өскен қаламгерді бей-жай қалдырған жоқ. Енді міне, заңғар жазушының әлемдік әдебиеттегі жауһары аралдық өрендерге тәлімдік өнеге болмақ.
– Қазір ел де өзгерген, халық та өзгерген. Аралдың қаласы да өзгеріп кеткен. Өмір өзгеріп жатыр. Мұнан кейін сәті түсіп келемін бе, келмеймін бе оны денсаулығым, өмір көрсетеді. Ал қазір өте қуаныштымын, – дейді Әбдіжәміл Нұрпейісов.
Аралдың төрінен орын алған ескерткіш – сөз бен ойдың парқын түсінетіндер үшін құнды дүние. Ал жазушының шығармашылық үйі – рухани орда саналады.
"Қазақ әдебиеті" — Қазақстан Республикасының әдебиет, мәдениет және өнер газеті. Әр апта сайын, жұма күні шығады.
Газет 1934 жылдың 10 қаңтарынан бастап шыға бастады. «Қазақ әдебиеті» газеті — Қазақстан жазушылар одағының органы ретінде тұңғыш саны 1934 жылдың қаңтарында жарық көрген.
«Қазақ әдебиеті» - газетінің тарихы
Студия «Team28»