Нарбин Кенжеғұлова

Соңғы кезде фантастиканың қа­зіргі жағдайы мен болашағына алаң­дайтын зиялы қауымның тарапынан жиі естіліп жүрген мәселе: «Бұл елі­міз­дің, халқымыздың өміріне, әсіресе бо­­лашағына өте қажетті, бірақ кен­же­леп қалған жанр» дегенді жиі естисіз. Шы­нында да бұл сөздің жаны бар бүкіл әлемдік тұрғыдан алғанда фантас­ти­каның адамзатың болашағына ықпалы зор. Бұған бүкіл ғаламшарымыздың та­ри­хы куәлік ете алады. 1929-1950 жыл­дары болған Америкадағы ұлы дағ­дарыстан шығуға бірден-бір фак­тор­лардың бірі осы – фантастка. Фан­тастиканың ықпалымен ғылым мен техника қарыштап дамып, қазіргі керемет технологиялардың негізі са­лы­нып, компьютерлік жүйелердің ал­ғаш­қы нұсқалары пайда болды. Қазіргі әлем­ге танымал: Эдмунд Гамильтон, Клиф­форд Саймак, Гарри Гарисон, Айз­ек Азимов, Урсула Легуин және де бас­қа фантастардың шығармалары тың идея­лар тудырып, қоғамның сыртқы да ішкі жаңаруына әсер етті.
Біздің қазақ қоғамы да бүгінгі таң­да дәл сондай жол айрығын өткеруде.
Фантастика кеңесінде жиырмаға жуық жазушылар бар. Олардың басым көп­шілігі аға буыннан. Екі құрылтай­дың арасында біз екі аға буыннан шық­қан қаламгерлерден айрылдық Олар – Абдул-Хамид Мархабаев, Шәмшидан Абдраманов ағаларымыз.
Қазіргі қалам тербеп жүрген фан­таст­тарымыз да сол қаламгерлердің соңы­нан келе жатқан лек. Республика бас­паларына шыққан кітаптары да сау­сақпен санарлықтай. Мысалы бел­гілі жазушы Жүніс Сақұрпағы (Сахиев) көп сериялық кітаптар үшін Халықара­лық Байқоңыр сыйлығының лауреаты атанды. «Кеңістік көшпенділері» атты романдарының жалғасы «Күзетші» атты кітабын «Елдорда» баспасынан шы­ғарды. Жүніс Сахиевтың шығар­ма­лары бойынша ҚазМУ-дың студенті Наз­гүл Исағұлова «Жазушы болашақгер Жүніс Сақұрпағының авторлық серия­лы ғылыми романдарының ғылыми-әде­би ерекшеліктері» атты дипломдық жұ­мысын қорғады.
2014 жылы Астанадағы «Фолиант» бас­пасынан шыққан Жүністің «Астро­но­мия» атты ғылыми-көпшілік жан­рын­да­ғы кітабы Тоқтар Әубәкіров сын­­ды көптеген авторлардың мара­па­тына ие болды.
2015 жылы Жүністің шығармалары бойын­ша биобиблиографикалық көр­сеткішті филология ғылымының кан­дидаты Сембай Қисымов құрастырып шығарды.
2016 жылы ҚазМУ-дың магистран­ты Айгүл Иманова «Жазушы Жүніс Сақұрпағының авторлық «Кеңістік көш­пенділері» сериялы ғылыми ро­ман­дарындағы ғылыми идеялар» та­қыры­бында диссертация қорғады.
Келесі фантаст жазушы Бердалы Рыс­беков Шымкентте тұрады. Оның «Ақ көбелектер» атты балаларға ар­нал­ған фантастикалық кітабы «Аруна» бас­пасына, «Құмды өлкенің құпиясы» және «Жұмбақ мадоннаның сыры» атты хикаяттары «Ақ арыс» баспасына тап­сырылған.
Орыс тілінде жазатын фантаст Анд­рей Епиктетовтың «Черный аль­пи­нист» және Бердалы Рысбековтың қол­жазбалары фантастика кеңесінің са­раптамасынан өтті.
2013 жылы «Антология Казах­станской фантастики» атты әрқайсысы 30 баспа табақтық үш томдық басылым «Сөздік» баспасынан жарық көрді. Ан­тология орыс тілінде «Байқоңыр» ай­лағына арналған байқауға байланысты шықты. Басқа да 2 мыңнан астам шы­ғар­малар жарияланды. Көбі көркемдік жағынан сын көтермейді. Авторларды тәжірибесіз, әрі антология орыс тілінде еді. Антологияны шығаруға мұрындық болған ақын, жазушы Орынбай Жанай­даровтың еңбегін жоққа шығаруға бол­мас. Десе де Мемлекеттік тілде шы­ға­тын фантастикалық шығармалар ауа­дай қажет-ақ!
Фантастикаға елеулі қолдау көр­сетіп отырған «Жер-су» корпорациясын атап өтпесе болмас. Осы корпорация­ның қолдауымен «Кәусар бұлақ» атты кітап­тар шыға бастады. Бұнда ең үздік шығармалар басылады. Осы байқаудың арқа­сында «Дарабоз» Халықаралық сый­лықтың иегерлері анықталды. Со­ның бірі – 2013 жылғы «Ғарыштың ама­нат баласы» атты фантастикалық әң­гімесінің иегері – Нарбин Кенжеғұлова.
Сонымен фантастика жанрының алдында қандай мәселелер тұр деген сұраққа жауап беруге тырысайық:
1. Жазушылар одағы тарапынан фан­тастика жанрына көңіл бөлінуі керек;
2. Жылдар бойы қордаланып қал­ған мәселелерді шешу;
3. Физика-математика мектебімен, сон­да оқитын балалармен байланыс жа­сау;
4. Фантастикалық шығармалардың қазақ тіліндегі антологиясын шы­ғару;