Қызылорда қаласында Иран-Ғайып ақынның мерейтойына арналған бірқатар шара өтті. Ақынның әкесі – төрт колхоздың төрағасы болған Әбітай ақсақалдың есімі Қызылорда қаласының іргесіндегі Абай ауылындағы күре даңғылға берілді. Әбекеңнің көзін көрген кісілер, ақынның замандастары Әбітай Оразбайұлының еңбектегі ерлік істерін еске алды. Осы шараға арналған салтанатты жиында Қызылорда облыстық Ардагерлер кеңесінің төрағасы Сейілбек Шаухаманов сөз сөйледі. Қашаннан қарасөзге ұста Сейілбек Шаухаманұлы Әбітай мен Иран-Ғайып өмірінен тағылымды сыр шертті.

Иранбек ақын туған ауылына еш­қашан қонақ болып келмегенін айт­ты: «1976 жылы КСРО Жазу­шы­лар одағының мүшесі болдым. Ас­қар Тоқмағамбетов, Зейнолла Шү­кіров, Иранбек Оразбаев – үш-ақ адам едік… Желпініп ауылға кел­ге­нім­­де әкем айтты: «Балам, ақынмын деп ауылға ат ойнақтатпа! Өз еліңе өзің қонақ болма!». Осы сөз өмір­ба­қи есімнен шыққан емес. Өз ауы­­­лыма келіп, ақын, жазушы ре­тінде ауылдастарыммен бес минут кез­­дескен жан емеспін. Келсем, елеу­­сіз ғана келемін. Кетсем, елеусіз ға­на кетемін… Жетпіске келген жа­сымда жеті жастағы баладай елжі­рей-егіліп ке­ліп тұрмын, Туған же­­рі­ме – Ұжымақ-мекеніме! – де­ді.
«Әкем мені жастайымнан бас­тық болуға тәрбиеледі, сол бағытқа бау­л­ыды. 23 жасымда үлкен бір ме­кеменің тізгінін ұстадым. Бірақ өнер жолы өзіне тартып, ақыры ме­нен бастық шықпады. Әкемнің ама­натын орындай алмадым-ау де­ген ой бертінге дейін көкейімнен кет­пейтін», – деген ақын үлкен те­бі­реніспен туған жерге арнаған өлең­дерін оқыды.
Нартай Бекежанов атындағы об­лыстық драма театрында «Бұ дү­ниенің ғайыбы» атты шығар­ма­шы­лық кеш өтті. Облыс әкімі Қы­рым­бек Көшербаев ақын, Қазақстан Рес­­публикасы Мемлекеттік сый­лы­ғының иегері Иранбек Оразбаевтың 70 жасқа толуымен құттықтап, сөз сөйледі.
– Сыр жері қашан да дарын­ды­лар­ға, тума таланттарға кенде бол­ма­ған. Әрісі Қорқыт Атадан бастау ала­тын, берісі Тәуелсіздік тар­лан­дарына ұласқан рухани салада есімі ел­ге танылған тұлғалар жетерлік. Сыр­дың төл тумасы, ақын-дра­ма­тург, Қазақстан Республикасы Мем­лекеттік сыйлығының лауреаты Иран­бек Оразбаевтың шығарма­шы­лық кешіне жиналып отырмыз, – деді өңір басшысы. – Соғыстан соң дүниеге келген, Жеңістің жемісі са­налатын өткен ғасырдың екінші жартысындағы ұрпақ қазақ әде­биетіне жаңа серпіліс әкелді. Жас толқын тегеурінді талантымен та­нылды. Сондай саңлақ ақындардың қатарында от ауызды, орақ тілді, адуын ақын, жыр жампозы Иран-Ғайып өзінше жарқырай көрінді. Иран-Ғайыптың жақұт жырлары, өлмес өлеңдері мен поэмалары, аудармалары қазақ поэзиясының ал­тын қорына өз ерекшелігімен қосылды. Біз Иранбек Әбітайұлы­ның мерейтойын Астана төрінде, «ЭКСПО-2017» халықаралық көр­ме­сінің аясында өткен Қызылорда об­лысының мәдени күндерінің ал­ғашқы шарасы ретінде өткізіп, Ас­тана халқына «Қорқыттың көрі» спек­таклін ұсындық. Сол шарада ақын­ды құрметтеп, Сыр өңірінің жо­ғары наградасы – «Құрмет гра­мотасымен» марапаттадық. Сіздің жақұт жырларыңыз әрі қарай да қазақ поэзиясының Алтын қорын молайта беретініне кәміл сенеміз.
Белгілі ақын, Халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты Ға­лым Жайлыбай өзінің мақаласында: «Қазақтың қара өлеңіне қара нардай жүк теңдеп, мәңгіліктің өлмес күйін шертіп, бірде қобыз болып күңіре­ніп, бірде көктем болып көгеріп, бірде теңіз боп тасып, бірде шөл боп қуа­рып жүріп азап арқалап, қызыл-жасыл дүниенің қызығына арбалып, шы­жығына күйіп келе жатқан бір ақын болса, ол – Иран-Ғайып», – деп өте дәл және әділ баға берген екен. Әрине, нағыз ақын өз за­ма­нының жырын айтып, сөзін сөй­лейді. Иран ақынның шығар­ма­шы­лығын зерттеушілердің пікіріне құ­лақ түрсек, Иран-Ғайып та сол өз­герген заман, алмасқан қоғамның кес­кін-келбетін жүрегі жарыла, ақи­қатын ақтарыла жырлаудан жаңыл­ған емес. Оның жалындатып, жар­қырата, күркіретіп, күлімдете жаз­ған өлеңдері – өмірдің жанды бей­несі. Оның ойсыз, мұңсыз, сезім­сіз бірде бір шумағы жоқ. Өлең-жырымен бірге драматургия жан­рында да жеке-дара мойындал­ған дара талант екендігі белгілі. Иран-Ғайыптың қазақ әдебиетінің дра­малық-поэзия қорына рухани асыл қазына болып қосылған отыз­ға тарта драмалық дастандары бар. Со­ның ішінде ақынның атын ас­қақ­татып, есімін ел-жұртқа кеңінен танытқан, өзге елдерде де көпшілік кө­рермендер қошеметпен қабыл­дап, жоғары бағасын алған драма­лық шығармалары сіз бен бізге бел­гілі. Атап айтсақ, «Мен ішпеген у бар ма?..», «Батқан кеменің бей­бақ­тары», «Хайуандық комедия», «Шың­­ғыс хан», «Күшігінен талан­ған», «Хан Абылай», «Қорқыттың кө­рі»…
Иранбек Әбітайұлы 2002 жылы «Қорқыттың көрі» атты жыр кітабы үшін Қазақстан Республикасы Мем­лекеттік сыйлығының лауреаты атан­ды. Тәуелсіз Қазақстан Респуб­ли­касының тұңғыш өткен жазба ақын­дар жыр мүшәйрасының Бас жүл­десін иеленді.
Ақынның орыс тілінде «Глаза ночи» (1983), «Царь слова»(1984), «Нас­­­ледник» (1988) атты кітаптары жа­рық көрді. 1990 жылы үш томдық, 2006 жылы 13 томдық таңдамалы, 2009 жылы өңірімізде қолға алынған «Сырдария кітапханасы» серия­сы­мен үш томдық жыр жинағы жарық көрді.
Әкім қазақы салт-дәстүрімізге лайықты ретпен ақынның иығына ша­пан жауып, астына ақ боз ат мін­гізді.
Қызылорда қаласында ҚР Мем­ле­кеттік сыйлығының лауреаты, «Па­расат» орденінің иегері, ақын-дра­матург Иран–Ғайыптың 70 жыл­дығына арналған «Жан жұм­ба­ғын жария еткен құдірет» атты шығармашылық кеш өтті.
Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әм­бебап ғылыми кітапханасы ди­рек­торының орынбасары Бақытнұр Мырзахметованың айтуынша, та­ланттың алтын тағын мінген Сыр пер­зенті өзінің туындыларына жа­ра­тылыстың ұлы феномені – адам­ды басты нысана ете отырып, оның бүкіл болмысындағы күйініші мен сүйінішін, қуанышы мен мұңын өзіне ғана тән сезімталдықпен жет­кізе білген. Алғашқы «Жүрек жыр­лайды» атты жинағы 1974 жылы жа­рық көрді. 1990 жылы үш томдық, ал 2006 жылы 13 томдық таңдамалы жыр жинақтары жарық көрді. 2002 жылы «Қорқыттың кө­рі» атты жыр кі­табы үшін ҚР Мем­ле­кеттік сый­лығының лауреаты атан­ды. Тәуелсіз Қа­зақстан Рес­пуб­ли­касының тұң­ғыш өткен жазба ақындар жыр-мү­шәйрасының бас жүл­дегері.
«Айтулы шараны Мәншүк Мә­метова атындағы гуманитарлық кол­­ледж қызметкерлерімен бірлесе ұйымдастырып отырмыз. Елба­сы­ның «Болашаққа бағдар: рухани жаң­ғыру» мақаласында бүгінгі ұр­пақ өз өңірінің тарихы мен мәде­ние­тін, әдебиеті мен ұлы перзент­те­рін білуі, тануы керектігі ай­тыл­ған. Сон­дықтан ақын шығармаларын түй­сінуге, талдауға арналған кеш те сол мақсаттан туындап отыр», – дей­ді Бақытнұр Мырзахметова. – Иран-Ғайып – өнердегі тазалықты, ақиқатты қалайтын ақын. Өзіне қойған талапты өзге де ақындарда болса деп армандайды, Ол…
«Иран-Ғайыптың поэзиясының көркемдік жүйесінен тақырыбының әр алуандығы, ізденіс мұраттары, өлең өрісі мен ондағы өмір өне­ге­ле­рі, кеңінен көрініс береді. Яғни, ақынның тыныс-тіршілігі, арман-ті­легі әр өлеңінде көрініс табады», – деді колледж оқытушысы М.Мең­ді­баева.
М.Мәметова атындағы гума­нитарлық колледжінің кітапхана мең­герушісі З.Пазылова болса, ақын­ның адами болмысты бей­не­леуден, ізгілікке құштарлықтан өмір мен уақыт тынысын сездіретін шығармаларына тоқталды. Сондай-ақ, ақынның шығармашылығына арналған бейне-ролик көрсетті.
Жиналған жастар Иран-Ғайып шы­ғармаларынан «Қадыр мен Тұ­ман­байға», «Тәуелсіздік толғауы», «Абай­ға арнау», «Ақын ағаға», « Күн тұн­шыққан кеудемде» өлеңдерін оқы­ды. Шараға қатысушылар ақын­ның сөзіне жазылған «Аман бол» әнін хормен орындады. Кеш соңын­да «Жан жұмбағын жария ет­кен құдірет» атты кітап көр­ме­сі­мен танысты.