Адамдарға қандай да бір ой салып, жақсылық жасаған кезіңде өзің де жан рахатын сезінесің деседі. Бірақ жақсылық жасауды әркім әрқалай түсінері хақ. «Шынайы жақсылық адамдарға деген шексіз мейірім­діліктен көрінеді», – депті Жан Жак Руссо. Қоғам­ның реалды бейнесін әшкерелеу де кейде бізді қателіктер­ден тыйып, тура жолға жетелейтіндей. Ол келешек ұрпақ адас­пауы үшін қолындағы қылқаламын қаруға айналдырды. Бүгінде сол құралымен талайларға ой салып жүр. Қоғамда белсенділігімен көзге түскен суретші, иллюстратор Аңсаған МҰСТАФАМЕН бүгінгі атқарып жүрген ісі төңірегінде сұхбаттасқан едік.

---

Аңсаған МҰСТАФА, суретші, иллюстратор

– Өнерлі отбасыдан шықтыңыз. Жазушының перзенті болу дегенді қалай түсіндіріп берген болар едіңіз?
– Әкем Құрманғазы Қараман­ұлы – жазушы, ал анам Шолпан Ұғыбайқызы – журналист. Жазу­шы­ның перзенті болған жақсы деп айтқан болар едім. Бала ке­зім­де әкеме «Энциклопедиясың ғой. Анау не? Мынау қалай болады?» деп түрлі сұрақтар қоятын­мын. Қазіргі күннің өзінде, интернет шыққандықтан «гуглсың» деп әлі мазасын аламын. Ылғи да ерінбей бәрін түсіндіріп береді. Маған жұмыс істеу, уақытты қа­лай үнемдеу керектігін үйретті. «Жарты сағат сурет салсаң, жарты сағат үй жина, жарты сағат кі­­тап оқысаң, жарты сағат ойна. Егер бір нәрсемен тым ұзақ айналыса берсең жалығып, енді қайта беттемейтіндей болып кетуге болады» дейді. Ауылға апарып, еліміздің басқа да жерлерін көрсетіп жүрді. Інім екеуміздің тек қана қазақша сөйлеуімізді талап етті. Оқуға түсерде де «мақсатымыз сендерге «ақша тап» деп робот қылу емес, қайда оқығың келсе, сонда оқы», – деген болатын. Мен оқуға түсетін жылдары әкемнің достары балаларын банкте істесін деген ниетпен күштеп Нархозға апарып тық­­палап жатқан кездері бол­ған.
– Сізді әлеуметтік желі арқы­лы мыңдаған адам суретші ретінде таныды. Ерекше иллюстрациялық туындыларды өмірге әкелу туралы ой неден басталған еді?
– Бесінші сыныпта сурет мектебіне түстім. Өсе келе күнде анамның жұмысына еріп барып жүрді­м. Анам «Ақ босаға» газеті­нің редакторы. Бала болғандық­тан шулап, журналистердің мазасын алмауым үшін «сурет сал» деп қолыма қағаз бен қалам ұста­тып қоятын. Сурет салып отыратынмын. Одан кейін ретуш жасай бастадым. Ол кезде ком­­­пью­тер жоқ. Түпнұсқа фото­ның үстінен тушпен, белиламен, ағын – ақ, қарасын – қара қылып, газетте анық көрінетіндей фон­дағы артық адамдарды жасырып, осындай дүниелерді істеп, жұмыс барысына араласа бастадым. Қолыма фотоаппарат тиген соң, журналистермен сұхбаттарға еріп барып жүрдім. Өзімді фотограф секілді сезінетінмін. Өйт­кені, бұл маған қатты ұнайтын. Содан кейін дайындалып жатқан кейбір мақалаларға фото келің­кіремей қалып жүргенде жур­на­лис­тердің өтініші бойынша ма­қа­ланың мәтініне қарай қолмен сюжетті суреттер сала бастадым. Әлеуметтік тақырып жаныма жақын болды. Бірде ре­дак­ция­мызға келіп бір келіншек «Қы­зыл­ордадан келген едім. Туыс­тарымның үйін тауып алған­ша осында отыра тұрсын­шы», – деп баласын тастап кеткен кездер де болды. Бала біз­бен бірге екі-үш күн үйге еріп ба­рып, редакцияға қайта әкеліп жүрдік. Соңында милиция ша­қы­рып, балалар үйіне өткізгенбіз. Мен өзім ол кезде он бір-он екі жастамын, ал ол бес жастар шамасында. Бұл маған қатты әсер еткен оқиға болды. Аяғы ауыр бо­лып қалған талай қыздар ре­дакцияға жылап келетін. Газетті қатты жақсы кө­ріп оқитындықтан, көмек сұ­рай­тын. Бұл – 1992-93 жыл­дар еді. Ол кезде психолог деген жоқ­тың қа­сы. Сөйтіп жүріп әлеумет­тік желі­лер пайда бола бастады. Сюжет деген жетеді: неше түрлі тағ­дырлар, бір-бірінен аумайтын қателіктер, қыздардың жылағаны көз алдымда. Әлеумет­тік желі­лер­ге ақындар өлең­дерін, фото­тіл­шілер фотоларын шығарады екен, ал мен газетке шыққан су­рет­­терімді жүктей баста­дым. Қы­зық көрінді, пікір­лер де көп болды. Лайктарға қызығып неше түрлі суреттер салдым. «Бірақ бұның бәрі бос нәрсе. Интернетте отырғандар жастар екен, қате­леспесінші» деп әлеуметтік тақырыпқа ғана көңіл бөліп, тек сол бағыттағы сурет­тер­ді сала бастадым. Суреттер әл­емді аралап кетті. Мен тек қазақша ғана ат қойып жүрдім, өздері өз тіл­деріне аударып алып, тал­қылап жатты. Адамзаттың проблемалары бір екен.
– Суретшілерден ұстаз ретінде кімді атай аласыз? Және ол сізге несімен үлгі көрсете алды?
– Ұстазым – Ағымсалы Дү­зел­ханов. Ол кісі бізге сабақ берді. Мен колледжде оқып жүргенде, академияға түсерде «сол кісі сабақ береді екен» деген сөздің өзі академияға түсуге асықтыратын. Оның суреттерін елдің бәрі біледі, оқулықтардың ішінде де бар әрі теңгенің авторы. Сабағына барғанда бар білгенін аянбай үйрететін. «Өзің барып біліп ал, келесі жолы» деген сөздер болмайтын. Техникаларды көрсетіп, композиция дегеннің не екенін үйретті. Сурет мектебі, колледж, академиядағы барлық мұғалімдер жақсы болды. Ол жерге түсерде сурет сала білмеуші едім. Барлығын солар үйретті. Кейбіреулер маған «та­лант­сың» деп айтады. Негізінде күнде үй жұмысына берілетін 100 сурет солардың үйреткендері ғана. Кішкене зейін қойып, ма­шықтанса бір адамның істегенін екінші адам жасай алады.
– Болашақта қандай жоспарларды іске асырғыңыз келеді?
– Осы суреттерді салып жүр­ген кезде итальяндық бір кісі «сіз­дің суреттеріңіз маған қатты әсер етті. Адамзатқа пайдаңыз тиіп жатыр, мен де көп ойланып-толғандым», – деп хабарласқан болатын. Жаңа суреттер шығар­ғанда жекеге хат жазып, өз ойларын айтып отыратын. Сөйтіп, ал­дыңғы жылдары Қазақ ханды­ғының 550 жылдығына орай үл­кен той болады дегенді естіп, түр­лі дизайн жасайын деп жарты жыл салып, Абай сайтына шы­ғар­ғанымда ұнатқан адамдар сол жерден жүктеп алып, киіп, фотоға түсіп, менің парақшама шығарып жүрді. Оны көріп отыр­ған итальяндық Бенедетто Эсперансо таң қалып «дизайнды қалай тегін беріп жатырсың? Неге сатпайсың? Қырғын ақша болады ғой», – дейді. Мен оған «қазақтарда есеп басқаша. Қа­зақтар еңбегін елінен аяған емес. Бұл үлкен той. Тойға менің қо­лымнан келген шашуым», – деп түсіндіріп, суреттердің бәрін біріктіріп «Шашу» деген атпен көрме ұйымдастырдым. Ол болса маған «жақсы адам екенсің. Бір күні видеозвонокпен сөйлесейік, футболканы қалай жасау керек­тігін үйретемін», – деді. Келістік. Осылайша ол маған үйретті. «Қол­дан келетін іс екен» дедім де, «нар тәуелел!» деп кірісіп кеттім. Оған себеп болған – әлеуметтік желідегі достардың комменттері, сұранысы, қызығушылық таныт­қаны болды. Бүгінгі күні сайты­мыз­дың аты www.ansa.kz. Күні-түні ұлттық нақыштағы фут­­­бол­­калар жасаудамыз.
– Әңгімеңізге рахмет!

Әңгімелескен Н.ЖАҚЫПҚЫЗЫ.