Биыл жетінші ондыққа кіргелі отырған жазушы, қаламы қарымды журналист Сара Ләтиеваның мақалаларын мен мектепте жүргенде-ақ жиі оқып жүретінмін. Екі мың он бірінші жылғы ақпан айында болуы керек, «Алматы Ақшамы» газетінен «Махаббат пен сағыныш» деген эссеге көзім түсті, құмарта оқуға кірістім. Сахна саңлақтары Хадиша Бөкеева мен ерекше дауыс иесі, әнші Байғалидың адами тұлғасы, махаббаты мен сағынышын қалай мөлдіретіп жазған. Мына қым-қуыт, жанталасқан заманда осындай шығарманы оқығанда жаның бір тазарып қалады екен. Содан «Алматы Ақшамы» газетіне, «сол кісінің өзіне берерсіз» деп лебізімді жөнелткен-ді…

…Сөйтсем, ол кісім менен бар бол­ғаны үш-ақ жас үлкен екен.
…Біз Одақтағы бір кездесуде жо­лықтық. Сырт келбеті тартым­ды, сымбаты бұзылмаған, басына ора­ған шарфтың ұшын шиыр­шық­тап әкеліп әдемі байлаған, көзі өткір, ал сөзі мірдің оғын­дай жан екен. Көп сөй­ле­мейді. Дөп сөйлейді.
Ал жазуды – мектепте жүрген­нен бас­тапты.
Сара Ләтиева Қазақстан Жур­на­листер одағының лауреаты. Өзі­нің еңбек жолын кеңес өкі­ме­ті­нің «Қазақстанда қой санын елу млн.-ға жеткіземіз!..» деген ұра­нымен өндірістен бастап, Қазақ Мемлекеттік универ­си­те­ті­нің журналистика факуль­те­тінде білім алып, республикалық «Қазақстан пионері» («Ұлан») га­зе­тінде, «Ақ желкен» журналында, Қазақ радиосында, Қазақстан Ұлт­тық Энциклопедиясында» же­місті еңбек еткен.
Әрине, энциклопедиялық бі­лікпен қаруланған сары қыздың нашар жазуға еш құқысы жоқ­тығы өзінен-өзі мәлім. Ал бойға біт­кен қайсарлық пен талмай із­денгіш қасиеті қалам сілтесінен се­зіліп тұр.
Сараның жарық көрген кі­тап­тарын оқып отырып, оның өнер­ге ғашық жүрегін танисың. Әр сөйлеміне үлкен жауап­кер­ші­лік­пен қарайтынын ұғасың.
Сараның «Бұлбұлы» – бұл қа­зақ ұлтының даңқын Одаққа, қа­ла берді, барша әлемге асқақ­дат­қан бұлбұл көмей Күләш Бай­сейітова туралы кітап. Ол кітап­тан кү­міс көмей әнші Күләшті ғана емес, сол заманда қазақ өнерінің бас­тауында болған ірі-ірі тұл­ға­ларды, күллі театр өнері­нің тынысын танып білгендей боласың. Күләштай өнер иесінің, аяулы жар, абзал ана, қазақ елі үшін шы­рылдаған перзент жүрегінің лү­пілін тыңдайсың. Өзіңді тірі адам­дардың нақ ортасында жүр­геніңдей сезінесің. Содан да шы­ғар, кітап халықтың сұрауы бо­йынша бірнеше қайталап ба­­­­сыл­ды.
Адам өміріндегі нақты деректер арқылы сол кезеңнің тарихи бей­несін жазушылық пайымдау ар­қылы жүрек көзінен өткізуі үл­кен толғанысты қажет ететіні рас. Оған Сараның қарым-қабі­ле­тінің қаптал жететініне де еш дау жоқ. Солай дей отырсақ та, Са­ра негізінен өнерпаз жандарға, сах­нада қызмет еткен дарын­дар­дың жан сарайына үңілуге әуес. Сараны оқу арқылы мен де ол өнер әлемін ұната бастаған сияқ­ты­мын. Маған оның адам жаны­ның терең қойнау-қатпарынан нәзік сәулені ойнатып, соған өзге жүректі ынтық ете білуі, сол ар­қылы мына өмірді сүюді қара сөз­бен жырлағаны ұнайды. Автор әр сөзіне, тіпті титтей дерекке де өте мұқият. «Көз – таразы, көңіл – қазы» деп, сыдыртып өте сал­майды. Әр сөйлеміне үлкен жауапкершілікпен қа­рап, оқыр­ма­нын ойдан ой туындатуға же­те­лейді.

Қаламгерлердің өткен жылы ға­на жарыққа шыққан «Туған жер­дің түтіні» маған Сараның тұл­ғалық тұтас келбетін көз алдыма әкелгендей әсер етті. Онда мы­на ақша қуған нарық заманында Отанды сүю (патриотизм), өмірге, өнерге ғашық көзбен қа­рай білу дегенді өз кейіп­кер­лері­нің бейнесімен, еңбегімен көр­сете білген. («Өнерге өктемдік жүр­мейді», «Ең әдемісі – Жер», «Наркескен», т.б.).
Кітаптағы «Сахнаның падишасы» повесть-эссені оқи отырып, дәл осы шығарма артистер дайындайтын курс студент­тері­нің әрқайсысының қолында жүрсе, сахна өнерін меңгертуге таптырмас құрал бола алғандай екен деп түйдім.
Қараңыз: «Өнер өнер болып жа­ралғалы оның тұрақты да бас­ты тақырыбы АДАМ болып ке­леді. Ғасырдан ғасырға өтіп ке­ле жатқан өнерде оның өмірі мен тұлғасы бейнеленген. Театр, бейнелеу және мүсіндеу өнері ар­қылы адам өзінің ҒАЛАМ туралы көзқарасын көрсетпек болған. Өнер арқылы мұң төгіп, өнер ар­қы­лы сұлулық пен ерлікті мадақ­тай­ды. Біз ӘЛЕМ-ді тек қана оның АДАМ мен ҮЙЛЕСІМІ ар­қы­лы танимыз және осы үйле­сім­нің болмысынан басқа еш­қан­дай өнерді білгіміз де кел­м­ейді».
Немесе: «Заманаға лайық су­рет­керліктің бірден-бір белгісі жә­не негізгі қасиеті – азаматтық то­лысу болмақ».
«Баланың көркемдік талға­мын, рухани мүмкіндігін қалып­тас­тыру жұмысы отбасы мен мектеп қабырғасында қалануы тиіс («Туған жердің түтіні» кіта­бы­нан).
Былтыр «Орбита» ықшамау­да­нын­дағы №29-шы Балалар кі­тап­ханасында өз кезінде «Қа­зақстан әйелдері» журналына жа­рияланған мақаланың ізімен «Қа­зақтың үш тотысы» – Мағира Қо­жахметова, Шәрбану Бейсенова және Сара Ләтиева сынды ұлт мақтанышына айналған жазушылармен мектептің жоғары сынып оқшылары кездесу кешін өткізді.
Сонда Сараны жаңа бір қы­ры­нан таныдық. Сараның аузынан естіген бір мақалды ғана ай­тайын:
«Қызға қырық үйден тию» де­генді ести жүріп, оның екінші сыңары бар екенін тіпті білмеген екенмін дей келіп, Сара алдында мөл­діреп отырған жоғарғы сынып оқушыларына неше түрлі ой­ларымен осы мақалдың екінші сыңарының мәнін ашты. Бола­шақ иелері – қазіргі жастарға не­бір мәйекті сөздермен бағыт бе­ре келе, қазақ қоғамындағы от­­басының алар ролі, шаңырақ­тың қасиет-киесі туралы толға­ды. Ұйып тыңдаған жастардың көзін шырадай жандырды.
«Қызға қырық үйден тию, ұл­ға отыз үйден жию».
Қызды қырық үйден тыйсақ – болашақ ұлттың тәрбиешісін бап­та­ғанымыз. Ал ұлдың ішінде та­лап­­тысына отыз ағайыны ор­та­дан көмек көрсетсе – елдің ыры­сы артқаны. Бағы жанғаны. Биыл­ғы жылғы «Қазақ әдебиеті» га­зетінен мына бір дәнді дәйекті оқы­дым:
«…Таңданарлығы сол, аға­йын­дары жылда Ташкентте орыс гимназиясында өте жақсы оқып жатқан Мұстафаның оқуы­на сүйсініп, бәрі бір-бір ірі қара малдан береді екен. Сол ауылда жи­налған малды бір кісі Таш­кент­тегі базарға апарып сатып, со­ның ақшасын Мұстафаға жет­кізіп отырған. Оқуы сәтті, жақсы жүр­сін деп ағайындары осылай қол­дау жасаған. Ол кезде оқу қиын болған. Мысалы, шәкірт ауылдан кеткеннен кейін ауылына жылдап келе алмаған. Қаты­нас өте қиын. Сондай жағдайда қар­жы­лай көмек берудің мәні өте үл­кен екені өзінен-өзі түсінік­ті»…
Міне, сізге Сара айтқан ма­қал­­дың жарқын үлгісі.
«Асықпай жа­замын. Жүзге дейін әлі уақыт мол» деп Сараның өзі айтқан­дайын әлі халыққа ұсынар (стөл тарт­пасында дайын тұрғаны бар, жа­зылып жатқаны бар, ойда жүр­гені бар) шығар­маларыңызды асы­ға күтеміз. Ең бастысы, «Құ­дай қуат берсін!» деп тілейміз.

Маркиза Базарбайқызы.