Жуырда Қазақстан­ның Білім және ғылым, Әділет, Дін және азамат­тық қоғам министрлігі Қазақстан Республика­сының заңнамасына сәйкес, мектепке діни рәсімдегі киімдерді киюге тыйым салынға­нын мәлімдеді. Білім және ғылым вице-министрі Эльмира Суханбердиеваның айтуынша, осы министрлікке ата-аналар комитеті тарапынан діни рәсімдегі киімдерді кию туралы  5 мыңнан астам өтініш келіп түскен екен. ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2016 жылдың 14 қаң­та­рындағы №26 бұйры­ғымен мектеп форма­сының бірыңғай ережесін енгізген. Ол ережеге сәйкес  оқушылар  мектепке  пиджак, кеудеше, жейде, шалбар, классикалық жейде (қыс кезінде қалың кеудеше, сарафан) киюі керек. Биылғы жылы еліміздің 4761 мектебінде 2 миллионнан астам оқушы бекітілген мектеп формасын киіп жүр.

Білім және ғылым вице-ми­нист­рі Эльмира Суханбердиева: «мек­тепке діни ерекшелігі бар киім, орамал, хиджаб және т.б. кию­ге жол берілмейді және бұған дейін де тыйым салынған. Заң­на­маның нормалары барлық ұлт­қа ортақ. Діни киімді тек бі­лім мекемесінде киюге болмайды. Оның сыртынан тыс жерде не ки­се де өз еркі. Олардың діни көз­­­қарасына шектеу жоқ», – дейді. Сон­дай-ақ, вице-министр, егер ба­ла мектепке діни киіммен келсе мектепке кіре алатынын, дегенмен, артынша баланың ата-анасы мектепке шақырылып, діни киімді мектеп формасына ауыс­тыру сұралатынын айтты.

Ешкім баланың киімін күш­теп шеше алмайды. Мұндай киім­мен бала бірнеше рет келсе, ата-анасы құлақ аспаса, онда ол есік алдында ата-анасын күтіп тұру­ға мәжбүр болады. Әзірге «ба­ламды мектепке кіргізбеді» де­ген шағым түскен жоқ. Біз оқу­шы құқығын бұзбаймыз. Бірақ олардың да ережені бұзуына жол бермейміз. Ата-анасын күтеміз, – дейді Э.Суханбердиева.

Ал Қазақстан мұсылмандары Ді­ни басқармасының ресми сайты muftiyat.kz-ке жарияланған осы басқарманың  хиджаб туралы пәтуасы төмендегідей.

«Хижаб – орамал, мұсылман әйе­лінің ар-намысын қорғайтын жаулығы. Ислам діні мұсылман ер мен әйелдерге әуретін жауып, ша­риғат әдебі бойынша киінуді бұйырған. Үйден тыс, қоғамдық орындарда ұзын етек-жеңді  киім кию – мұсылман  әйелдің ары мен абы­ройын сақтайды. Құран және Мұ­хаммед пайғамбар (с.ғ.с.) ха­ди­сі мен мұсылман ғұлама­лары­ның бірегей пікірі бойынша, мұсылман әйеліне орамал тағу – парыз.

Қасиетті Құранда Алла Та­ға­ла: «Уа, Пайғамбар! Жұбайларыңа, қыздарыңа және иман келтір­ген­дердің әйелдеріне айт: үстеріне жа­мылғыларын түсірсін…» («Ахзап» сүресі, 59-аят) деп бұйыр­ған.

Аятта киімнің түсі немесе үл­гі­сі  анық  айтылмаған. Сондық­тан әр ұлт, әр мәдениет өкілдері Ал­ла­ның әмірін өз ұстанымдары, та­рихи таным-түсініктері бойын­ша орындайды.

Қазақстан мұсылмандары Ді­ни басқармасы еліміздегі мұсыл­ман қыз-келіншектер мен әйел­дерді киім кию үлгісінде қазақ хал­қының салт-дәстүрлерін сақ­тай отырып, жинақы киінуге кеңес береді. Көзге ерсі көрінетін, дене бітімін айқындайтын, қара түсті киім-кешектерді пайдалан­ба­ған дұрыс. Ал паранжа (ниқаб) кию – дәстүрлі дінімізге, салты­мыз­ға қайшы, бұл діні мен дәс­түріне берік болған ата-баб­ала­ры­мыздың жолы емес. Екіншіден, мұ­сылман жамағаты мен ата-ана­ларды хиджаб мәселесінде қо­ғам­дық келіспеушіліктерге, оқу орындарында әркез кездесе­тін түсінбеушіліктерге сабырлық сақтауға шақырамыз. Бұл мә­се­лені ушықтыру дұрыс емес.

Үшіншіден, мектеп табал­ды­ры­ғын енді ғана аттаған қыз ба­ла­ға, яғни балиғат жасына толма­ған қызға жаулық жабу немесе ора­мал тағу – міндетті емес. Мұн­дай әрекетке бармас бұрын ата-аналардың байсалды, ұстам­ды болуларын, ыждаһаттылық танытуларын сұраймыз. Мүм­кін­дігінше мектеп басшыларымен ортақ мәмілеге келулеріне, қыз баланың толыққанды зайыр­лы білім алуына назар аударуға кеңес береміз. Білімсіздік – бү­лікке бастайтынын ұмыт­пайық. Алла Тағала қалаған құлына кез келген тығырықтан шығу жолын үйретеді.

Қазақстан мұсылмандары өзі өмір сүріп отырған қоғамнан бө­лі­ніп, бөлек тіршілік етпейді. Ата Заңымыз қоғамдық қатынас­тар­ды реттейді және азаматтардың бос­тандығы мен діни сенімдеріне ер­кіндік береді. Мұсылмандар да Алланың әмірі бойынша заңды сақтайды және оған құрметпен қарауы тиіс».

Біз үш министрліктің мәлім­демесі жариялан­ған соң бірқатар дін өкілдері мен дінтанушыларға хабарласып, мә­­лімдемеге қа­тыс­ты пікір беруін сұраған едік. Алайда, олар мә­селенің екі ұшы бар екенін айтып, көбіне пікір беруден бас тарт­ты. Олар айтқан мәселенің екі ұшы балиғат жасқа толған қыз балаларға қатысты болып тұр. Шариғат үкіміне сәй­кес, қыз ба­ла 9 жасында балиғат жасына ке­леді десек, ол жастағы баланың бар­лығы дерлік мектеп қабыр­ға­сында оқиды. Ал балиғат жа­сын­дағы қыз балалар кие берсін де­сеңіз ол мектеп форма­сының ере­жесіне қайшы келеді. Тіпті, мек­тепке ұлттық киіммен баратын Түркіменстан оқушы­ларын мы­салға алып, дизайнер мамандармен келісе отырып ұлттық ерекшелігімізге сәйкес, мұ­сыл­ман­дық талапқа сай киім үлгісін тігіп шығу тиімді болар еді деген ұсы­ныстар да айтылды. Мектеп ұстаз­дары баланың киі­мінен бұрын білім мен тәрбиесіне көңіл бөлуі керек деген дінтану­шылар да табылды. Мұндайда мұсыл­ман­дық талапты қатаң орындайтын отбасылар балалары балиғат жасына толған кезде мектепке жі­бер­мей қоя ма деген кү­дік­тің қылаң беретінін айтқан­дар да бар.

Ал  www.Tamshy.kz Исламдық пор­талында Жасұлан Жүсіпбе-ков, Арман Қуанышбаев есімді имамдар орамал жайлы өздерінің азаматтық пікірлерін видео нұс­қада жариялапты.

Қоғамдық пікірдің сан алуан­ды­ғына қарамай әр азамат өзі өмір сүріп отырған мемлекеттің бе­кіткен заңын құрметтеуі шарт. Ал өскелең ұрпақ оны жастайынан ұғыну үшін алдымен мектеп­тің ішкі тәртібіне құрметпен қа­рауға тәрбиеленгені абзал.

Н.САЙМАСАЙҚЫЗЫ.

---

Гүлдана ЕСІМБЕКОВА,
№177 жалпы білім беретін мектеп директорының
тәрбие ісі жөніндегі орынбасары:

– Біздің  мектепте діни ерекшелігі бар киім киетін екі-үш оқушы бар еді. Біз ол оқушылардың ата-аналарына баланың орта білім бе­ре­тін оқу орнына сай киім кию керектігін айтқанымызбен еш нәти­же болмаған. Ата-аналар  діни киімді мектепке кимесін деген тыйым еш заңда жазылмаған деп адвокат ілестіріп балаларын діни киім­дермен мектепке алып келіп жүрген. Жақында Білім және ғылым, Әді­лет, Дін  және азаматтық қоғам министрлігі  ҚР заңнамасына сәй­кес, діни рәсімдегі киімдерді мектепке киюге тыйым салынаты­нын мәлімдеген соң, мұғалімдердің қосымша ескертуінсіз   балаларын мектеп формасының бірыңғай ережесіне сәйкес киіндіретін болды. Зайырлы мемлекет болған соң, әсіресе, мектеп қабырғасында оқушылардың бірыңғай киім кигені жөн деп білемін. Ал мектеп қабырғасынан тыс ата-ана баласына не кигізсе де өз еркі. Меніңше, бұл жерде ешкімнің құқығы шектеліп тұрған жоқ.

Ермек НҰРЫМОВ,
Алматы қаласы химия-биология бағытындағы
Назарбаев Зияткерлік мектебінің психологі:

– Баланың шыр етіп дүниеге келуі біз үшін зор куаныш. Өйткені, бала өмірдің сәні, отбасының шаттығы. Алла Тағаланың берген сыйы. Дана қазақ то­ғыз ай тоғыз күн құрсақта жатқан сәбиді, шіл­де­ха­намен қарсы алып, тал бесікке салған, бесік жы­рымен әлдилеген. Тәрбиені аса маңызды деп санап, бала бойына жақ­сы қасиеттерді сіңіруге тырысқан. Оның ата-ана үшін аманат еке­нін жақсы білген. Осы алынған тәрбие әрі қарай мектеп қа­быр­ғасында жалғасатындықтан, қоғамдық, әлеуметтік, педагоги­калық және психологиялық тұрғыдан көп мәселелер туындайды. Оның ең маңыздысы отбасында, балабақшада, мектеп қабырғасында баланың бойына діни білімді сіңіруі. Елімізде ұлтаралық татулықты сақтап, діни біліктілікті арттыру мақсатында мектеп бағдарламасына «Дін­тану негіздері» пәні де енгізілді. Жастардың діни сауаттылығын, әлеу­меттік педагогика және психология арқылы білімдерінің тео­рия­лық негізін айқындау және практикалық әдістемелік жағынан қамтамасыз ету қажет.

Cоңғы уақытта мектеп қабырғасына орамал тағып келу (хиджаб) мә­селесі көтерілді. Осыған сәйкес «Білім туралы» Қазақстан Респуб­ли­касының Заңында «Сонымен қатар, білім беру ұйымдарында білім алу­шыларды тәрбиелеу мақсатында тәртіптік ықпал ету және өзге де шаралар қолдану ретінде білім беру ұйымдары дербес бекіткен ішкі тәртіп ережелеріне сәйкес бірыңғай киім үлгісі белгіленеді (Заң­ның 43-бабы 3-тармағының 1-тармақшасы және 47-бабының 18-тармағы)». Ары қарай «Білім беру ұйымдарында ішкі тәртіп ере­желерін сақтау білім алушы мен тәрбиеленушінің міндеті болып та­былады (Заңның 47-бабы 14-тармағы)».

Көріп отырғанымыздай, белгілі бір тәртіптен алшақ кетпеуіміз шарт. Себебі, діни білімнен толық хабары болмаса қазір түрлі радикалды ұйымдардың арбауына түсіп кету қауіпі күшейеді.

Оқушыны жан-жақты білімді тұлға етіп қалыптастыру ұстаз бен психологтардың ортақ ісі. Мұғалім мен психолог оқушымен тығыз қарым-қатынас орнатып, оларға білім беру арқылы баланың рухани әлемін тәрбиелеп, ақыл-ой және дене еңбегіне баулу қажет.

Лариса ЖЕТПІСБАЕВА,
Ш.Уәлиханов  атындағы
№12 мамандандырылған гимназия мектебінің
тәрбие ісі меңгерушісі:

– Қазақстан мұсыл­ман мем­лекеті емес, мұсыл­­ман­дар тұратын – зайырлы мемлекет. Қазақ әйел­де­рі хиджап кимеген. Әйел адамға арналған етек-жеңі жабық, ашық-шашық емес киім үлгілері өз ұлтымызда да бар… Ал мектеп жасындағы балалар туралы айтар болсақ, қазақ ешқашан бесіктен белі шықпаған қыз балаға орамал тақпаған. Оқушы қыздардың мектепке хид­жап киіп келуіне тәр­бие ісінің меңгерушісі ре­тінде қарсымын. Мектеп қабырғасындағы қыз баланың шашын әп-әде­мі етіп өріп, ақ кофтасын, са­рафанымен киіп кел­гені қандай жарасымды. Бұл орайда мектептің іш­кі тәртібі мен әр аза­мат­тың өзі өмір сүріп отыр­ған мемлекеттің заңын құр­меттеуі жіті түсін­ді­ріл­уі керек деген ойдамын.