Өнер мен технологияның тығыз байланысы ғасырлар бойы даму үстінде болды, бірақ соңғы жылдары бұл екі сала арасындағы шекаралар мүлдем бұзылды. Технологияның жаңа жетістіктері мен құралдары шығармашылық салаларында революциялық өзгерістерге алып келді. Дәстүрлі өнердің жаңа медиамен, цифрлық өнермен, виртуалды шындықпен және жасанды интеллектпен бірігуі – бұл өнер мен техниканың үйлесімінің нәтижесі. Өнердің болашағы жаңа тәсілдер мен мүмкіндіктерге бағытталған, және қазіргі заманда технологиялар шығармашылықтың шекарасын кеңейтуде. Осы мақалада өнер мен технологияның қалай бірігетіні, қандай өзгерістер мен жаңа мүмкіндіктер пайда болатыны туралы сөз қозғаймыз.

1. Цифрлық өнердің таралуы: жаңа жанрлар мен шығармашылық мүмкіндіктері

Цифрлық өнер – бұл техникалық құралдарды пайдалану арқылы жасалатын өнер туындыларының жаңа түрі. Бүгінде көптеген суретшілер мен дизайнерлер өздерінің туындыларын қағаз бен кенептен сандық алаңдарға көшіруде. Компьютерлік графика, 3D модельдеу, анимация, виртуалды өнер және фотография – осы сандық өнердің негізгі түрлері. Цифрлық суретшілер бүгінгі таңда белгілі бір стильді немесе құралды қолдану арқылы емес, керісінше, түрлі бағдарламалық жасақтамалар мен құралдар арқылы өз шығармаларын жүзеге асырады.

Өнердің осы түрінің басты артықшылығы – көпшілікке қолжетімділігі. Егер бұрынғы дәуірде суретшілер өз шығармаларын тек көрмелер мен галереяларда ғана көрсете алса, қазіргі уақытта интернет пен әлеуметтік медиа платформалары арқылы өнер туындыларын әлемнің түкпір-түкпірінде жариялауға болады. Қазіргі уақытта Instagram, Behance, DeviantArt сияқты платформаларда көптеген суретшілер өз жұмыстарын бөліседі, бұл олардың шығармаларын кең аудиторияға ұсынуға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, цифрлық өнер мұражайларда және көрмелерде жаңа форматта ұсынылып, виртуалды шындық пен арт-инсталляцияларға жол ашады. Мысалы, қазіргі таңда кейбір мұражайлар өздерінің коллекцияларын онлайн көрсету мүмкіндігін ұсынады, ал VR технологиясы арқылы көрермендер әртүрлі инсталляцияларды виртуалды түрде өздері сезіне алады. Цифрлық өнер мен виртуалды шындықтың арасындағы байланыс көптеген жаңашыл көркем туындыларды жасауға мүмкіндік береді.

2. Жасанды интеллект және оның өнерге қосқан үлесі

Жасанды интеллект (AI) – бұл өнердің жаңа дәуіріне қадам басқан технология. AI-дің көмегімен шығармашылық пен өнерге жаңа көзқарас пайда болды. Алгоритмдер мен машиналық оқыту жүйелері бүгінгі күні музыка жазудан бастап сурет салуға дейінгі өнер түрлерін құра алады. Бұрын бұл өнер түрлерін тек адам шығармашылығы ғана жасайтын болса, бүгінде жасанды интеллект те өз үлесін қосып жатыр.

Мысалы, Google компаниясының “Magenta” жобасы AI арқылы музыка мен өнер туындыларын жасауды зерттеп келеді. Бұл жоба компьютерлердің музыкалық композицияларды жасауды үйренуіне мүмкіндік береді. Сондай-ақ, AI суретшілердің стилін зерттеп, өз туындыларын осы стильде жасауға қабілетті. 2018 жылы Christie’s аукционында сатылған “Edmond de Belamy” атты сурет жасанды интеллекттің көмегімен жасалған болатын. Бұл суретші өзі емес, алгоритмдер мен деректер арқылы құрылды. AI-дің көмегімен жасалған туындылар тек техникалық жетістіктер ғана емес, сонымен қатар өнер мен шығармашылықтың мүмкіндіктерін кеңейтудің жарқын мысалы болып табылады.

AI арқылы музыканттар да жаңа туындылар жасауда. Дегенмен, жасанды интеллект шығармашылықты толық алмастыра алмайды, ол тек шығармашылық процесстің бір бөлігіне айналды. Музыка мен өнердегі алгоритмдер – бұл тек көмекші құрал ғана, бірақ өнер туындысын жасау үшін адамның шығармашылық көзқарасы мен түсінігі әлі де қажет.

3. Виртуалды шындық және қосымша шындық (AR/VR): жаңа әлемді көру тәсілі

Виртуалды шындық (VR) және қосымша шындық (AR) технологиялары өнер әлемінде үлкен өзгерістерге алып келді. Виртуалды шындық – бұл толықтай компьютер арқылы жасалған үшөлшемді орта, ол пайдаланушыға шынайы өмірден тыс әлемді сезінуге мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта VR технологиясы арт-инсталляциялар мен көрмелерде кеңінен қолданылады. Мысалы, үлкен виртуалды өнер көрмелері өткізілуде, онда келушілер нақты уақыт режимінде 3D көрмелерді тамашалай алады, виртуалды әлемде туындыларды сезіне алады.

VR арт-саясатының бір үлгісі – 3D көркем инсталляциялар мен театр қойылымдары. Виртуалды шындық өнер туындыларын өзара әрекеттесуге және көрермендермен байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Мұндай жаңа форматы бар көрмелерде дәстүрлі өнерден айырмашылығы, көрермендер өнер туындысын сезініп, өз тәжірибесін толықтай өзгертеді. Осылайша, виртуалды шындық өнер туындыларын жаңа деңгейге көтереді.

Қосымша шындық (AR) технологиясы да өнерге әсер етіп жатыр. AR арқылы өнер туындыларының элементтері шынайы әлемге қосылады, бұл көрермендерге қосымша ақпарат береді. Мысалы, AR қосымшалары арқылы музейдегі суреттерге немесе скульптураларға шынайы әлемде көрермендер өздерінің интерактивті әсерін қоса алады.

4. Қоғамдық және мәдени әсерлер: өнер мен технологияның арақатынасы

Өнер мен технологияның бірігуі қоғамдық және мәдени өзгерістерге үлкен әсер етеді. Технологиялар мен инновациялар қазіргі қоғамда өнерді жаңа түрде түсіну мен бағалауға ықпал етуде. Мысалы, әлеуметтік медиа платформалары өнер туындыларын көпшілікке таратуға мүмкіндік берді, бұл әсіресе жаңа бастамалары бар суретшілер мен музыканттарға үлкен мүмкіндік болды. Бұрын көрмелер мен галереяларда шектеулі аудиторияға арналған өнер туындылары қазір интернет арқылы бүкіл әлемге таралуда.

Технологияның өнер саласында қолданылуының бір маңызды аспектісі – мәдениетаралық байланыстардың артуы. Мысалы, виртуалды көрмелер мен онлайн концерттер арқылы әртүрлі елдер мен мәдениеттердің шығармашылығы бір алаңда кездесіп, өзара алмасу мүмкіндігін береді. Бұрын шекаралармен шектелген мәдениеттің әртүрлі түрлері енді жаһандық деңгейде кеңінен таныстырылып жатыр.

5. Қорытынды: өнердің жаңа дәуірі және шығармашылықтың болашағы

Өнер мен технологияның үйлесімі жаңа дәуірдің бастамасын құрайды. Цифрлық құралдар, виртуалды шындық, жасанды интеллект, қосымша шындық – барлығы шығармашылықтың жаңа бағыттарын қалыптастырып, өнер туындыларын жасау тәсілдерін қайта анықтап отыр. Технологиялар мен өнердің бірігуі арқылы біз бұрын мүмкін болмаған жаңашыл шығармашылық үлгілерін көріп отырмыз.

Болашақта технологиялардың қолданылу аясы артқан сайын өнер туындыларының шекаралары да кеңейеді. Цифрлық өнер, AI, VR және AR секілді технологиялар тек қана өнердің мүмкіндіктерін арттырып қана қоймай, сонымен бірге жаңа мәдениет, жаңа көзқарас пен тәжірибе қалыптастырады. Өнер мен технологияның синергиясы – бұл шығармашылықтың жаңа дәуірі, ол біздің болашақтағы өнерді қалай қабылдайтынымызды және түсінетінімізді өзгертеді.

Арай ДАЛ, Абылай хан атындағы ҚазХҚжәнеӘТУ журналистика мамандығының 1 курс студенті