Сламхат Сейітхамзаұлы 1952 жылы ҚХР Алтай аймағы, Қаба ауданының Алқабек ауылында туған. Атамекені Шығыс Қазақстан облысы, Марқакөл ауданының Теректі ауылы.
Ол – «Дала дабылы», «Алтай аясында», «Бәйшешек», «Ақжайқын», «Ақбүрлен», «Ақнайза» жыр кітаптарының, «Алынбаған құн», «Қайтпаған кек», «Байтайлақ» поэмаларының авторы. 2022 жылы Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт Министрлігінің Құрмет Грамотасымен марапатталған. 2024 жылы Қазақстанның Құрметті жазушысы атанған. Оқырман назарына бір топ өлеңдерін ұсынып отырмыз.

РЕДАКЦИЯДАН

Сламхат Сейітхамза

Мейлің, баста баққа, баста сорға…

Ойласаң, балғын бала, өмірімді,
Ой үнсіз сынға салар сезіміңді.
Сол бір шақ шіркін неткен
бақыт­ты едім,
Кернеген шат­тық күйі көңілімді.

Тал мініп шапсам, құмар басылатын,
Қам-қайғы жоқ қой онда ашынатын.
Еміреніп сүйгенде анам маңдайымнан,
Еркелік одан ары асынатын.

Бұл күнде маңдайымнан кім сүйеді,
Кінәма анамдай боп кім күйеді.
Алдымда тұр зіркілдеп жемір заман,
Айықпай қабағының түн түнегі.

Ауыр бір күрсіндім де, батып ойға,
Ашумен қаламымды алдым қолға.
Дей-тұғын: «Тіл өнері – дертпенен тең»
Мейлің, баста баққа, баста сорға..

КЕУ ҚҰРДАСЫМА
Жасыңнан әдет қылып кеулегенді,
Қайте­йін, бір ұқпадың қой дегенді.
Жел сөзбен жерге сыймай бұлғақтадың,
Көпіріп, көтере алмай өз денеңді.

Шын көріп ел мазаққа мақтағанды,
Білмедің бетіңе кір қаптағанды.
Былқ етпей, одан әрі дүри бердің,
Кез қылсаң да сан жерден масқараны.

Мақтаншақтың бәрі ісін мақтана алар,
Қусымақтар сол үшін мақтап алар.
Өз керегі түскен соң уысына,
Етіңді отқа төстікше қақтап алар.
Не керек, сырықтай ғып бой бергені,
Жасаған тобықтай да ой бермеді.
Секілді баяғы бір шірік терек,
Ұрғанмен не шығады көр кеудені?

Қиял

Алтын шығар екшеп алсаң қиялдан,
Қиялменен бір туысқан .
Ұлы арман,
Қиял – дала, қиял – аспан, қиял – тау,
Асылды одан ақыл қорытып шығарған.

Қиял – сұлу, қолын бұлғап шақырар,
Қиял түпсіз тұңғиыққа батырар.
Қиял жүгі қанат болар самғасаң,
Қиял – сайтан, мойыныңа асылар.

Құр қиялдың құлы болып алданба,
Қонбас қолға бақыт құсы арзанға.
Өтсе өмірің мағынасыз құр сөзбен,
Жігіт­терге намыс осы жалғанда.

Иен жұрт

Ат өксітіп келгенде,
Жұрт жатыр иен құлазып.
Иіліп сәлем бергенде,
Тұрды дала мұңайып.

Әдейі іздеп келгенде,
Қарсы ала шығар пенде жоқ,
Бұл не?
Мен түс көрдім бе?
Тұрмын жым-жырт, сөз де жоқ.

Жерошақ қана көрінді,
Жұрт­та менің көзіме.
Ен таңбасы секілді,
Әкемнің салған жеріне.

Осы ма қалған мұра деп,
Алдым үзіп гүлінен.
Елес бар, ешбір белгі жоқ,
Мұндағы өткен күнімнен.

Балалық толғауы

Қызық еді, күнде думан, еді шат,
Бал-бұл жанған қайран балғын
бала шақ.
Талпындырған сонда алға өренді,
Гүл жайнаған нұрлы, жарқын болашақ.

Аңқау жүзде күлімдеген нұр ойнап,
Ойсыз бір сәт жаутаң қағып
жүрді ойнап.
Ана сонда салмақ сала сөйледі:
«Оқуға бар, ғылым жолын біл ойлап».

Мектеп бірден ыстық тарт­ты ұланды,
Жылға жетпей әліппені ұға алды.
Алған кез­де алғаш рет сыйлықты,
Жалын атып жүрегінде нұр жанды.
Зілсіз еді, кірсіз еді жүрегі,
Тату еді бала шақтың достығы.
Тілінде зәр, сөзінде кек болмайтын,
Жоқ дұшпандық, не күншілдік, өштігі.

Асық ойнап, асыр салып алысып,
Жүрді бір кез жалаңаяқ жарысып.
Кейде, тіпті мінгендей-ақ тұлпарға,
Кетуші еді таяқты ат қып шабысып.

Су жағалап, жұмыртқа іздеп жүгірген,
Күз болғанда тере-тұғын бүлдірген.
Түн болғанда түзік тастап бір мезгіл,
Көңіл ашып бірін-бірі күлдірген.
Шыт тастайтын, кейде ақсүйек
ойнайтын,
Шат күлкіге сонда да бір тоймайтын.
Кейде мініп қанатына қиялдың,
Өздерінше болашақты болжайтын.

Шешеке ойнап қыздыратын думанды,
Соның бәрі балғын ойдан туған-ды.
Қасіретсіз қара суға семірген,
Ұмыта аларсың қайтіп осы жылдарды?

Ой да, бой да өсе берді күн санап,
Бір ойдан соң туды тағы бір талап.
Қатал өмір қайрылмастан артына,
Өте шықты жарқ ет­ті де сырғанап.

Мектеп өмір көктеміндей жайнаған,
Тәлім алған сағат сайын данадан.
Қанат­танып ғылымменен жетісті,
Сау денелі санаға ие жаңа адам.

Ойлағанда өткен бала кезімді,
Сурет­тері от­тан ыстық сезілді.
Сондықтан да қаламымды
қолға алып,
Жыр жолымен жорғалат­тым сезімді.

Шыққандай боп бір белеске
бүгін күн,
Алға қарап алыс жолға тігілдім.
Мақтанышпен қуана бер, туған ел,
Ар-ұжданды ардақтайтын
ұлыңмын.

Тоқанайға

Думанды домбыраңның күйлерінде,
Шалқиды ізгі ниет үн-лебіңде.
Іздеп келдім тынысты домбыраңды,
Көтерші мені, қане, күй көгіне.

Ал, бұра!
Домбыраңның күй құлағын!
Басылсын менің де бір күй құмарым.
Сүйініп ел-жұртың да
мақтан қылсын,

Қазақтың өзің сынды бір ұланын.
Бас, қане!
Домбыраңның күй пернесін!
Күйқұмар көңілдерді күй кернесін.
Толғаған саусағыңмен толқынды әуен,
Өзімен өр сезімді бір тербесін.

Қыстау кеші

Қыстаудың маңы ап-аппақ,
Аяқ тисе сықырлар.
Шопан ата мал жайғап,
Қораланды сиырлар.

Саңқ-саңқ етіп бүркіті,
Саятшы қайт­ты сонардан.
Салақтап жерге түлкісі,
Қанжыға қанға боялған.

Отарлап малға кетіп ед,
Болды кезі келетін.
Күйеуін көздер келіншек,
Сылтау ғып пештің төбесін.

Будақтап түтін мұржадан,
Түтілсе көкте шудадай
Бұлтқа сүңгіп ойнаған,
Алтын табақ туды Ай.

Ұйқылы-ояу мүлгіп түн,
Қалғыды дала маужырап.
Жарқырап нұры жұлдыздың,
Қарайды жерге жаудырап.

Аршылды шайдай ұйқымыз,
Келсе де Үркер жамбасқа.
Жарасты бүгін күлкіміз,
Қазақы тұрмыс тым жақсы, ә!

Туған жерге
оралғанда

О, жүрек!
Басқанымда тулай бердің,
Кеудеме топырағын туған жердің!
Бас идім құрметіңе қалпағымды ап,
Ал енді, сағынышымды тыңда менің.

Ұлыңда сағыныш бар күй ететін,
Өлең бар, мақтаныш бар сый ететін.
Айтсам деп асығамын соның бәрін,
Асқақ ой, арманым бар сыр ететін.

Ыстық қой өз құшағың –
жылғаларың,
Жан болып өз күйіңді тыңдағанмын.
Шабыт ап сенің шалқар кең далаңнан,
Алғашқы шығармамды сыйлағанмын.

Мен кеше етегімен құм тасыған,
Айдарлы, албырт, аңқау бала едім.
Өтіпті-ау оралғанша талай заман,
Уақыт, сонша неткен жылдам едің!

Қадасам өр тұлғаңа жанарымды,
Ой, шіркін, өрге сүйрер талабымды.
Туған жер – өлең-жырдың
ұясындай,
Еріксіз қолға алдырдың қаламымды.

Айналдым Мойылтүбек,
Қарғалыңнан,
Мен сені талай елге мақтан қылғам.
Сырыңды ұққандаймын арға толы,
Жылдардың әжім басқан қатпарынан.

Қарасам, анау баба қабырына,
Ашындым азапта өткен тағдырына.
Бір аунап қалсыншы деп
пәк аруақтар,
Келіп тұр ұлың туған ауылына.

Нұр ойнап қоңыр самал аймаласа,
Жөнкілер жан тасқыны тайталаса.
Көргенде туған жерді, туған жұрт­ты,
Аунадым ат­тан түсіп жас балаша.

Мөп-мөлдір бұлағыңды сыңғырлаған,
Ақын ба қалам тербеп жыр қылмаған.
Сертім бар сені жаудан қорғай-тұғын,
Қолыма қылыш алып қылшылдаған.