ҚР Мемлекеттік хатшысы Гүлшара Әбдіхалықова әдебиет және мәдениет қайраткерлеріне жыл сайын берілетін президенттік және мемлекеттік стипендияларды тапсыру салтанатына орай Алматыға келген сапарында Қазақстан Жазушылар одағына арнайы ат басын бұрып, қаламгер қауымның хал-жағдайымен танысып, ақын-жазушылармен мәжілістес болып қайтты. Мемлекеттік хатшы қатысқан бұл жиында қаламгерлерді алаңдатып жүрген мәселелердің бәрі дерлік айтылды. Ұлттық діл мен идеология, мәдениет пен әдебиеттің жай-күйі талқыланған басқосуда қазіргі әдеби ахуал, қаламақы алу мәселесі, жазушылардың әлеуметтік жағдайы, сондай-ақ, баспаналы болудың жолдарын қарастыру да сөз болды… 

---

 

Гүлшара Әбдіхалықова Қазақстан Жазу­шылар одағы басқармасының жұ­мыс­тары­мен танысып, республикалық «Қа­зақ әдебиеті» газетінің, «Жұлдыз» жә­не «Прос­тор» журналдарының редакцияларын, Әдебиетшілер үйін аралап, ұжымның және ғимараттың қазіргі жай-күйімен де танысып шықты.

Көркем әдебиетпен қатар, Қазақ­стан­ның рухани-мәдени саласын одан әрі да­мыту­дың өзекті мәселелері тал­қы­ланған бұл жиынға ҚР Парламенті Се­натының де­пу­таты, сенатор, Қа­зақ­стан Жазушылар одағының басқарма Тө­­рағасы Нұрлан Ора­­залин, Қазақ­стан­ның Мәдениет министрі Арыстанбек Мұ­хамедиұлы, төра­ғаның орын­басарлары, Жазушылар одағының басқарма мүшелері, белгілі ақын-жазу­шылар, әде­би басылымдардың басшылары, әдеби кеңестердің жетекшілері қа­тыс­ты.

Сөз басында Мемлекеттік хатшы Гүлшара Әбдіхалықова жазушылармен кездесуге арнайы бұрылғанын, ел өмірі, болашағы үшін бірқатар мәселенің басын қайырып ақылдаса келгенін айтып, шығармашыл зиялы қауым өкілдерінің ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «100 нақ­ты қадам» Ұлт жоспарын іске асы­руға, Қазақстан Республикасы Тәуел­сіз­дігінің 25 жылдығы аясында өтетін мерекелік іс-шараларға белсене қа­ты­сатынына сенім білдіріп, «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық патриоттық идеясы не­гізінде Қазақстан халқының игілігін, абы­ройы мен ар-ұжданын паш ететін те­рең мазмұнды жаңа шығармалар дүниеге келеді деп үміттенетінін жет­кізді.

Жазушылар одағының басқарма Тө­рағасы Нұрлан Оразалин Мемлекеттік хат­шыны Жазушылар одағы тарихымен, ғи­мараттың қазіргі жағдайымен қыс­қаша таныстырды:

– Әдебиетіміздің алыптарының бірі Ға­бең – Ғабит Мүсіреповтің: «Мемлекет аман болса, жазушыларға бір үй табылады ғой. Бірақ солай екен деп Жазушы­лар одағына үйді күттіруге болмайды» де­ген сөзімен, жазушыларға арнайы са­лынған, 1960 жылдардан бері қарай талай қаламгердің ортақ үйіне айналған ғимарат – осы. 1973 жылы Әнуар Әлім­жа­нов Жазушылар одағына басшылық жасаған тұста Азия, Африка елдері әде­биетінің үлкен жиыны Алматыда өтті де, сол басқосу үшін Жазушылар одағының ғимараты кеңейіп, Сіз аралаған мәжіліс залы орналасқан қосымша ғимарат – Әде­биетшілер үйі тап сол уақытта са­лын­ған еді. Жазушылар одағының ғимаратынан бөлек, Алатау бөктерінде әл-Фараби атындағы Шығармашылық үйі бар, бәрі өзіміздің иелігімізде. 1990 жылдардың аумалы-төкпелі уақытында Жазушылар одағы ғимараты қолдан-қолға өтіп кете жаздап, аға қаламгер­леріміздің араласуымен аман қалған болатын. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлына өті­ніш айтып, ол кісі өтінішімізді құп алып, Президентіміздің тікелей көмегі­мен ғимаратты күрделі жөндеуден өт­кіздік. Бүгінгі күні бұл ғимарат – қалам­гер­лердің ортақ үйі. Қазақ көркем сөз өне­рінде қолтаңбалары ерекшеленген ақын-жазушылардың іздері қалған, алақандарының табы сақталған, арман-ті­лектері айтылған, шығармашылық жос­парлары жасалған аруақты мекеме. Одақ үйінің әлгінде ғана өзіңіз аралаған әр бөлмесінде арыстарымыздың есте­ліктері қалғанын байқайсыз.

Уақытыңызды бөліп, қаламгер  қауым­мен, Жазушылар одағы құрыл­тай­шы­лығымен  шығып  жатқан  газет-жур­нал­дар редакциясы ұжымымен кез­десуге кел­геніңізге айрықша алғыс ай­та­мыз, – деген Жазушылар одағының басқарма Тө­р­а­ғасы мұнан кейінгі сөз кезегін бас­қарма мүшелеріне, жазушыларға бер­ді.

Басқосуда ақын-жазушылар кітап, газет-журнал оқу мәселесі, жалпы оқу мен оқырман тартудың күрделілігі, қа­ламгерлерге деген мемлекеттік сая­сат­тың жаңаша қарқын алуы, мемлекеттік тапсырыспен шығатын кітаптардың са­пасын жақсарту жөніндегі проблемаларды, шынайы көркем әдебиетке мемлекет тарапынан жасалар қамқорлық, БАҚ-та мемлекеттік саясатты жүргізуге ба­ғытталып өткізілетін байқаудың дұ­рыс ұйымдастырылуы, кітапханалар мен мектептерде көркем әдебиетті, әде­биетті насихаттайтын газет-журнал­дар­ды жаздыртудың мәселелері туралы өз ойларын айтты. Елдің әлеуметтік, мә­де­ни жағдайларын зерттейтін орта­лық­тардың жоқтығы, қаламақы мәселесі, жаңа жазылған көркем шығармаларды насихаттау мен оқыту, жас қаламгер­лер­ге пәтер беру, т.б. мәселелерді кеңі­нен әңгімеледі.

Қаламгерлер және Жазушылар ода­ғы құрылтайшылығымен шығатын газет-журналдар басшыларының сөзін мұқият тыңдаған Мемлекеттік хатшы Гүлшара Әбдіхалықова алдағы жылдары қазақ әдебиетінің жағдайын жақсарту үшін бір­қатар іс-шаралар атқарылатынын, бас­қосуда көтерілген мәселелердің бар­лығы да тиісті орындарға жеткізіліп, ше­шімін табуға мұрындық болатынын айт­ты:

«Болашақта арнайы заң жобасын қа­растырып, лотореядан түсетін та­быс­тың белгілі бір пайызын мәдениет пен әдебиетке бөлсек деген жоба бар. Оның механизмдері толық қаралып біткен соң, ол заң да өз күшіне еніп қалар деп ой­лаймыз. Пәтер мәселесіне байланыс­ты Алматы қаласының әкімі Б.Байбекпен сөйлесіп, келіссөздер жасап көруге бо­лар. Жаңа буын әдебиетшілер, қа­лам­герлер өсіп келеді. Оларды мемлекет тара­пынан қолдау керек деп ойлаймын. «Шет­елдегі қазақтарға ақпаратты жүр­гізу» мемлекеттік бағдарламасы аясында «Қазақ әдебиеті» газеті мен «Жұлдыз», «Простор» журналдарын Халықаралық ка­талогқа енгізу мәселесін де қолға алу­ға болады. Интеллектуалды, көркем, керек материалдар басылған газет-жур­налдардың өтімділігі неге төмен деген сауалды болашақта қарастыратын боламыз», – деп сөзін түйіндеді.

«Жазушылар ұлттық мүддені, Елбасы сая­сатын әрдайым қолдап келеді. Тәуел­сіздік бізге қалай керек болса, тәуел­сіз­дік­ті баянды етуге біз де сондай қажет еке­німізді сезінеміз. Өзге шығар­ма­шы­лық одақтардың ішінде материалдық-шы­ғармашылық мүмкіндіктері сақталып тұр­­ған ұйым – осы Жазушылар одағы. Біз­д­ің де өз мәселелеріміз, мемлекеттің қол­дауын қажет ететін жобаларымыз бар. Олардың барлығын сізге арнайы хат ретінде табыстағанбыз. Бүгінгі ай­тыл­­ған мәселелерді де хатқа түсіріп, сіз­­ге жолдайтын боламыз. Әдебиет – біз­­дің қастерліміз. Ол – дәуірдің үні, мо­­ральдық-психологиялық атмосфераны қалыптастыратын күш. Қоғамдық ұйым ретінде, менің ойымша, біз, бірін­шіден, қазіргі уақыттың талабынан шы­ғып, көркем дүниенің кем-кетігін тү­гендеп отырмыз деп ойлаймын. Сіз жазу­шылар айтқан мәселелердің бі­ра­зымен ғана таныстыңыз. Ол айсбергтің үсті ғана, қазір қордаланған мәселе­ле­ріміздің тоғыздан бірі ғана айтылды. Қал­ғандарын өзара кеңесіп, бөлім-бө­лім бойынша жазып, сізге ұсынайық», – деген Н.Оразалин көркем әдебиетті на­сихаттау барысында тек ел ішілік мә­се­лелермен шектеліп қана қоймай, ха­лықаралық та байланыстар жасалынып жатқанын атап өтті.

«Сізді халықаралық әдеби байланыс­тар­мен хабардар етейін. Қазақстанның Ресейдегі Елшісі М.Тажиннің қолдауымен Қа­зақстан-Ресей әдеби байланысы ны­ғайып, тәуелсіздіктен кейінгі уақытта жа­зылған шығармалардың біршамасы орыс тіліне аударылды. Болашақта бұл ба­рыс-келіс жалғасады деп ойлаймын. Қа­зақ хандығығының 550 жылдығы ме­рейтойында, ел мұраты, ұлт тұтастығын насихаттау үшін Еуразия тобымен бірі­гіп, екі үлкен шара өткіздік. Қазақ қа­лам­герлері арасында, атап айтсақ, про­за, поэзия, драматургия жанрлары бойынша жаңа шығармаларға бәйге жа­риялап, жүлде алған шығармаларды жеке кітап етіп бастырдық. Сенат депутаты ретінде мәселе көтеріп, баспанасыз қаламгерлерді екінші кезектегі жеңіл­детілген пәтерлер беру жөніндегі тізімге енгізген едік. Әзірге нәтиже жоқ. Өзіңіздің тікелей араласуыңызбен осы бас­пана жайын, жазушылардың қа­ла­мақы мәселесін шешіп беруіңізді өтіне­міз», – деді Н.Оразалин.

Кездесу Қазақстан мәдениеті мен өне­рін дамытудың өзекті мәселелерін тал­қылаумен аяқталды.

Қарагөз СЕРІКҚЫЗЫ,
Суреттерді түсірген Борис БУЗИН.