Сәбит ОРАЗБАЕВ,
Қазақстанның Халық әртісі,
Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты

---

70 жылдай орыстардың қол астында болдық. Алғашында Орынбор астана болды. Сол Еділге дейін қазақтың, Алтын Орданың жері ғой, Орынборды қазақтардың астанасына рұқсат етейік дегендері рас. Содан көп кешіктірмей астананы Ақмешітке – Қызылордаға көшірейік деді. Көшірді. Одан Алматыға «аударды». Бөрібаев дейтін қайраткер: «Алматы деген астананы Іле жағасынан салайық, үлкен өзен, халыққа да, елге де жайлы болады», – дегенде орыстар оған көнбеген.

Ол жақты орыстың генерал­да­ры басқарып отыр, мұнда жо­латпау керек деп қызғанып жі­берместен Алматыда қалдыр­ды. Қазір Астана жөнінде өте көп ай­тылып жатыр. Қандай қалай? Неге астана Астанаға көшірілді дейді. Шындығында сырт көз сын­­шы ғой. Ал Қазақстан еге­мен­­ді ел болды, (әсіресе орыс­тар) бұлар енді не істер екен, (өз валюталары) ақшалары да жоқ, экономикасы анау, өздерінің ба­сы бірікпейтін халық деп, бізге кү­ліп қарап отырды. Ел болған соң өзінің жаңа бір бастамасы, жаңа бір құрылымы болуы керек қой. Міне, осындай тығырыққа тірел­ген тұста Президентіміздің дана саясаты бойынша Астананы Арқаға көшіретін болдық деген­де, жай ғана халық емес, бүкіл зиялылар­дың көбісінде бұл енді қалай бол­­ды екен? Өзіміз қалт-құлт етіп, енді ғана ел болайық деп отыр­ғанымызда астананы ауыс­тырудың керегі бар ма екен де­ген пікірлер болды. Елбасымыз нар­тәуекелге бел буып, өзінің да­налық саясатын іске асырды. Енді міне, Астана деген қала қа­зір адамның қиялына сыймай­тын керемет бір қасиетті орда бол­ды. Астана – өнердің де, ғы­­­лымның да ордасы болды. Астана татулықтың, бірліктің ордасы болды. Үлкен ғимараттар салынып, тарихта болмаған дін басшыларының басын қосып, бірлікке, татулыққа шақырды. Ол саясат та өз жеңісін берді. Ке­ше қырылып жатқан Сирия­ның өзі де бізді паналап келіп, осы жерден қамқорлық көріп отыр. Түркия мен орыстар ара­сын­дағы үлкен апат, араздасу бол­ған кезде де оларды біздің Ел­басымыз татуластырды. Міне, осылайша бұл Астана дейтін шаһ­а­рымыз қазіргі кезеңде бүкіл дү­ниежүзінің назарында тұрған қала. Келген шетелдіктер де, мей­лі дос немесе дұшпан болсын таң­қалады. Американың Даниэ­ле дейтін көріпкелі: «Дүние­­-жү­зін­дегі саясаты, істеген ісі, тап­қан жаңалығы Назарбаевтай бо­латын болса, елдің, халықтың ара­қатынасы, тыныштығы сонша­лық­ты жақсы болған болар еді», – деп баға берген.
Целиноград қала болып тұр­ған­да, «Жаяу Мұса» деген спек­такльді сахналап барғанбыз. Он­да «Целинный» деген зал бо­латын. Сол залдың өзіне – біз­де де осындай ғимарат салынған екен деп, құрметтей қарап, таң­да­натынбыз. З.Ақышевтің пье­са­сын сахналап, алып бардық. Ел ғой, жұрт қой деп. Сөйтсек, мұн­да көп пайызы басқа ұлттар, қазақтар тым аз тұрады екен. Сон­да залдың жартысының жар­тысын жүгіріп жүріп, әрең тол­тырдық. Қазақтар жоқ. Ал қазір қарасаңыз, қаптап жүрген қара­гөздеріміз, қаптап жүрген сту­денттеріміз, ұл-қыздарымыз жүздерінде күндей жылулық бар, беттерінде айдай сұлулық бар – бәрі риза. Оқу орындарында оқып жатқан студенттеріміз де, жал­пы Астанаға көшіп келіп, сол жақ­та тұрақтап, ел қатарлы ең­бек етіп жатқан қаншама отба­сы­ларымыз да риза. Олардың бар­лығы да жаңғыру аясында болып жатқан жағдайларды дү­ниеге дүр сілкіндіре жариялап жа­тыр. Жаңғыру аясында қан­ша­лықты жақсылықтар жүзеге асы­рылуда. Ұлттық домбыра кү­­нін­де қанша мыңнан астам дом­бырашылар тартқан күйлер кос­мостан да асып, басқа пла­не­таларға жеткендей қуанышқа бө­лендік. Өйткені, өнерді сүйген пат­ша – халық байлығы дейді. Ел­басымыздың өнерге деген көз­қа­расы өте жоғары. Керемет опе­ра балет театрын салғызып берді. Қаншама театр, концерт­тік залдар жұртты өнерге, сол өнер арқылы қуанышқа кенел­ту­де. Спектакльдерді кез келген залдарда қоя беруге болады. Бәрі де соңғы техника жаб­дықтары­мен жабдықталған. Бұл кезінде біздің түсімізге де кірмеген әле­ми жетістіктер ғой. Кезінде көз­деріміз мөлдіреп, Мәскеуге қарап отыратынбыз. Театрларға жөндеу жұмысын жасау керек болса да, Мәскеуге қарап қол жаятынбыз. Дүние­­жү­зін­де жыл сайын өзгеріп жа­та­тын жарық беретін аппара­ту­ралар бізге еш бұйырған емес. Біз соны арман­даушы едік. Қа­зіргі Қазақ­стандағы елуден астам театрдың барлығы Елбасының назарында. Астанамызға ең алғаш көшіп бар­ған академиялық театрдың құрылғанына 20 жыл толу мере­кесіне қатыстық. Ең ғажабы Ел­ба­сымыздың өзі дом­бы­рамен ән айтады. Ол кісімен жа­қындас, пікірлеспін. Оның өнерге деген құш­тарлығы шек­сіз, бірақ уақы­ты жете бермейді ғой. Иман­жүсіп­тің өлеңін айтуға тыйым са­лынған кездің өзінде де Нұре­кең соны нәшіне келтіре шырқап жүр­ді. Өте батыл, іскер әрі батыр адам. Болашағымыз үшін жаңа мем­лекеттің, жаңа астанасы жү­рек сияқты еліміздің бел орта­сы­нан орын алу керек деді де, соны жүзеге асырды. Сөйтті де, ел-жұрт­­тың бетін бері қаратты. Мі­неки, бұл әр елдегі­дей қала, кере­мет, ғажайып, сұлу қала бол­ды. Бұрын талай барға­нымызда, әсі­ресе қыста адасып кетпеңдер деп, әр вагонға жіп байлап қоя­тын. Қазір айнала­сының бәрі ор­­ман. Орманның іші толған қа­­­­сиетті құстар, бәрі де өсіп-өніп жатыр. Қырғауыл – өте қасиетті құс. Әрі бейбіт­шіл құстардың бірі – сол. Оның балапандарымен бірге жүгір­генін көрсеткенде, жүрегі­ңіз қандай жылулық ене­ді. Табиғат­тың тамаша, көр­кем, әсем құбы­лыстары біздің Ас­та­намыздың айналасын қор­шап келе жатыр. Аэропорты да, вок­залы да, жол құрылыстары да – барлығы Астана атына сайма-сай. Астана театрына былтырдан бастап дүние­жүзі мемлекет­тері­нің театр­лары келіп, спектакль­дерін қойып жатыр. Дүниежүзін­дегі мықты киногерлер фес­ти­ва­ль­дерін осын­да өткізуде. Осы сияқ­ты өте өнегелі, парасатты, қа­сиет­ті іс-шараларды көргенде, Құ­­дайға шүкір дейміз. Осы күні­міз­бен жарқырай берейік, бей­біт­шілік болсын! Ел арасында ты­ныштық болсын дейміз.
«Адамды сүй. Махаббаттан жа­ратқан перзентті сүй. Одан ар­тық Алланы сүй. Одан артық Ал­ланың хақ жолы – адалдықты сүй». Осының барлығы тәрбие­лік мәні бар бабалардан қалған тағылым, асыл мұра.
Отырсаң өзге жайттан аша қарап,
Қонғаны бақ пен дәулет қоса қабат.
Еңбегі Елбасының жарқырап тұр,
Бұлт қалай күннің көзін тасаламақ, –
деп көз алдағыны барлай айтуы­мыз керек. Болып жатқан жақ­сы­лықтарды мақтан тұтуымыз ке­рек. Ол өзіміздің кейінгі ұрпа­ғымызға өнеге, үлгі болады. Өр­кениетті ел екен, мәдениеті жо­ғары екен, тәртібі дұрыс екен, өсіп келе жатқан жастары ақыл­ды екен деп, басқа халықтар там­санатын болсын. Жалпы, мем­лекеттің қандай дәрежеде еке­нін Астанасынан-ақ тануға бо­лады. Тіпті, жүріп келе жатқан кө­шелеріңнің өзі-ақ сыр шертеді ғой. Тәртібі мен мәдениетінің өзі-ақ көп нәрсені аңғартады. Бұ­дан жақсы болуды да арман­даймыз ғой, әрине. Ендеше, со­ны жасап жатқан адамды қол­дайық.
Көркейсін Астанам, жарқы­расын Астанам! Бейбітшілік ордасы, дүниежүзіне үлгі бол­сын, Астанам. Білім ордасы, ғы­лым ордасы, татулық ордасы гүл­дене берсін! Керек десеңіз, өз­ге елге үлгі-өнеге болсын!