Дінаралық келісім – татулық нышаны
24.11.2017
1486
0
Қасиетті Құранда: «Іштеріңдегі зұлымдық істеген­дерден басқа кітап иелерімен ең тамаша жусында (ғылыми, сыпайы) талас жүргізіңдер. Оларға: «Өзімізге түсірілгенге де, сендерге түсірілгенге де иман келтірдік. Сендердің Құдайларың да, біздің Құдайымыз да біреу-ақ. Біз соған ғана бойұсұну­шылармыз», – деп айтыңдар» делінген» («Анкабут» сүресі, 46-аят).Бұл – диалог жасаудағы Құ­ран әдіс-тәсілі. Иә, Жаратушы Ал­лаға діндері өзге болғанмен адам­заттың бәрі де сиынады. Құ­дай біреу-ақ. Осындай, ортақ пі­кірлер әңгіменің өзегіне ай­налуы ислам дініндегі маңызы зор амалдардан. Бір адамның көңі­лін жаралап, уәжге жыққан­ның ешбір пайдасы жоқ. Мұны дін ислам қолдамайды.
Дініне тіл тигізу – намысына тіл тигізгенмен тең. Ендігі кезек­те, бір дін өкілі басқа дін өкіліне тіл тигізсе, екі дін өкілінің ара­сын­да сөз жоқ келіспеушілік ор­­найды. Ал, дін өкілдері бір жер­де бас қосып, өз ойын ортаға салуы адамзатты татулыққа, із­гілікке үйретеді.
Қазіргі заманда дінаралық үн қа­тысу, дінаралық келісімді ұйым­дастыру Әлемдік деңгейде бей­бітшіліктің болуын қамта­ма­сыз етуді көздеген көреген адам­дар­дың ісі дер едік. Ислам діні бойынша, дінаралық үн қатысу – Алла тағаланың әмірі, Пайғам­ба­рымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с) сүн­неті.
Ислам діні енді ғана пайда бо­ла бастағанда дүние жүзін екі ал­пауыт державалар билейтін. Бірі – римдіктер, олар христиан ді­нін ұстанатын. Екіншісі – Пар­­сылар, олар отқа табына­тын.
Құдайдың құдіретімен осы екі державалар сияқты кейін ке­ле мұсылмандар да үлкен алпауыт мем­­лекетке айналды. Тіпті, олар­­ды ғылым-білімде, өрке­ниет­­те басып озды. Дініміз ис­лам­­ның алғашқы жылдарында Рим империясы парсы елі Иран­мен соғысып жеңілді. Бұл кезде мұсылмандар саны өте аз болып, Мадина қаласында өмір сүретін. Сонда римдіктердің жеңілгеніне христиандармен Пайғам­бары­мыз және мұсылмандар қосылып қайғырулары дінаралық байла­ныстың жоғарғы белгісі болса ке­рек. Тіпті, көп ұзамай кітап ие­лері римдіктер мен парсылар ара­сында соғыс болып, сол со­ғыста христиандардың жеңетіні қа­сиетті Құранда: «Рум жеңілді. Де­генмен, ең таяу бір жерде. Олар жеңілісінен кейін-ақ, жеңіс­ке же­теді. Бірнеше жылдардың ішін­де» деп хабарын беріп, хрис­тиан­дарға жұбату айтты. Құран ха­барын бергендей көп ұзамай екі державалар арасында қайта қақ­тығыс болып, кітап иелері хрис­тиандар жеңіске жетті. Құ­ран­ның бұл қақтығыс туралы айт­қан хабары расымен орын­да­лып, мұсылмандар мен хрис­тиан­дар арасындағы байланысты одан әрі нығайта түсті.
«Кім уәделескен (өзге діндегі) адам­ға зұлымдық жасаса, немесе оның ақысын бермесе, немесе оның шамасы жетпейтін нәрсеге мәжбүрлесе, немесе одан ри­за­лы­ғысыз бірдеңесін тартып алса, қия­мет күні мен сол адамның ке­гін алып беремін» дейді. Бұл – пай­ғамбарымыз хазіреті Мұ­хам­мед (с.ғ.с.) сөздері (Әбу Дау­д).
Ислам дінін ұстанатын мұ­сыл­мандармен бірге өмір сүретін өзге діндегі адамдар үшін мұнан артық кепілдік бар ма? Ендеше мұсылманның міндеті – оларды дінімізден үркіту емес, керісінше өз дінін шынайы түрде жеткізе білу. Бөгде діннің адамын зорлап, яки, алдап дінге кіргізу – мұсыл­ман­ның уәзипасы емес. Бұл ис­лам­ға – жат нәрсе. Хақ дінге адам өз ақылымен, еркімен кіруі ке­рек деп ойлаймын. Ақиқат әр­кім өз дінінің құндылықтарын паш етіп, сөзімен, ісімен, ама­лы­мен көрсете білгенде ғана ай­қындалады. Құран-Кәрімде: «Cенің дінің саған, менің дінім маған» деген аят бар. Бұл Ұлы Жа­ратушының өзге дін өкіл­дері­мен үн қатысуға шақырған жар­лығы. Яғни мұсылман өзгелерді ша­қырып, өз дінін айтып үн қа­тысуы қажет. Мұндағы мақсат өз дінін таныту, өз дініне амал жа­сау, дінінің бейбіт жолдағы дін еке­нін басқаға өз бойынан көр­се­те білу, көркем мінезімен өз діні­нің құндылықтарын паш ету. Сон­дықтан, бейбітшілік орна­ту­ға атсалысу тек қана дінбасы­ла­ры­мен дін ғалымдарының ғана емес, әрбір мұсылманның төл мін­деті саналады.
Назар салсақ, барлық дін де ра­қымшылдық, жылылық, ша­пағат бар. Ендеше, қазіргі таңда дін адамдарының бірі бірімен алауыз болулары ұстанған дін­дері­нің негізгі ұстанымдарына қай­шы келеді. Тағы да мысал ай­татын болсақ, Ұлы Жаратушы Құ­ранда: «Расында Алла әділ­дікті, игілікті және туыстарына қам­қорлық жасауды әмір етеді. Ар­сыздық, жамандық, зұлымдық жасауға тиым салады» дейді («Нахыл» сүресі, 90-аят). Оның ақыр­ғы пайғамбары да: «Жер­де­гілерге рақым етіңдер, сонда көк­тегі де (ұлы жаратушы) сен­дер­ге рақым етеді» деп адамзатты рақымшылдыққа шақырады. Жа­ратушы Жаппар ие Адамға үлкен баға беріп “Маида” сүре­сінде былай дейді: «Сондықтан, Исрайыл ұрпақтарына: «Кімде кім кісі өлтірмеген, яки, жер бе­тін­де содырлық жасамаған біреу­ді өлтірсе, ол барлық адамды өл­тір­генмен және кімде кім бір адам­ның өмірін құтқарса, бар­лық адамзаттың өмірін құт­қар­ған­мен бірдей» деп жаздық» дей­ді. Өз дінін насихаттап, өзге дін­мен бірге әлемде бейбітшілік ор­нату – мұсылманның басты па­рызы. Дінаралық татулықты қол­ға алу Алланың әмірі. Пай­ғам­барымыз хазреті Мұхаммедтің (с.ғ.с.) сүннеті. Алла әмірін, Пай­­ғамбарымыз (с.ғ.с.) сүннетін ту етіп көтеріп, елді бейбітші­лік­ке, татулыққа бастаған Елба­сы­мыз Нұрсұлтан Әбішұлына Ал­ла­ның өзі жар болсын! IV съезд жақ­сы өтсін. Ел аман, жеріміз ты­ныш болсын!
Әлемдік дағдарыспен күрес жү­ріп жатыр. Бұған жұмсалған іс-шаралар көлемі 10 триллион дол­лардан асып түскен. Валюта ре­зервтері кеміп, мемлекеттік қа­рыздар өсіп кеткен. Өкінішке қарай, соңғы жылдары әлемнің экономикалық дамуы, ғылым мен техника жаңалықтары, кө­біне «үшінші әлем» елдеріне тән аштық, кедейшілік проблема­ла­рын шешіп бере алмай отыр. Ді­наралық келісімге келудің түйі­ні – адамзатты құтқарудың бір­ден-бір құралы ізгілік бастау­ларына қайта оралу болды. Форумда жаңа әлем құрылы­сы­ның негіздері: «әділ эконо­ми­калық модель», «мемлекетаралық қа­тынастардың әділ саяси мо­делі» және «жаһандық қауіп­сіз­дік­ті қамтамасыз етуге деген жаңа көзқарас» аталды. Кез кел­ген дағдарысты еңсеру үшін адам­гершілік қағидалары мен моральдық өлшемдер ұстанымы ал­дыңғы қатарға шығуы керек. Сонда ғана қазіргі мейірімсіз адам­дар санасын өзгертуге бола­ды. Бірақ, әйгілі физик Альберт Эйнштейн айтпақшы, «адам са­насын қайта қалпына келтіру­ден гөрі, атомды бөлшектеп, қайта қал­пына келтірген оңайырақ». Бас­қаша айтқанда, сананы өз­гер­ту – өте күрделі мәселе. Бү­гін­­де әлемді жайлаған рухани жұ­таңдық адамдардың қырылып-жойылуына жол ашты. Сон­дық­тан, әрқайсымыз адамзатты сақ­тау идеяларына қызмет етуге ұм­тылайық, ағайын.
Қазақ этикасындағы басты құн­дылықтардың бірі төзімділік еке­ні баршаға аян. Төзімділік тек саяси ұстаным ғана емес, оның діни, этикалық, мәде­ниет­танулық және тағы басқа қыр­лары бар. Қазіргі кезде кейбір жеке тұлғалар «Ислам – төзім­ді­лікке қарсы дін» деген негізсіз пі­кір таратуға тырысады. Бұл мә­селе жөнінде көп талқылауға бар­май-ақ, Құран Кәрімдегі: «Мен сіздердің табына­тын­да­рыңыз­ға табынбаймын, сіздерде менің табынатыныма табын­бай­сыздар. Сіздердің діндеріңіз өз­деріңізге, менің дінім өзіме де» де­ген аятты келтіруге болады. Бұл жолдарда исламдағы төзім­ділік­тің негізгі қағидасы анық әрі дәл тұжырымдалған. Қазақ ақын-жырауларының дүниета­ны­мы ислам шеңберінде дамы­ғаны белгілі. Ауыз әдебие­тіміздің бай мазмұнынан да мұндай көз­қарастарды табу қиынға соқ­пайды. Қазақ халқына тән төзім­діліктің мәнін «Таспен ұрғанды аспен ұр» деген мақал танытады. Осыған ұқсас мағынаны «Сабыр түбі – сары алтын» деген мақал бе­реді. Бұл жерде де қиын істің бәрін сабырлылықпен, төзімділік танытып, ашуға берілмей шешу қажеттілігі көрсетіледі. Яғни, қазақ халқының мақал-мәтелдері төзімділікке үндейді.
Ислам діні ең алдымен та­ту­лыққа, бейбітшілікке шақы­ра­ды. Ал бүгінде дін атын жамылған ұйымдар экстремистік әрекетке бейім.Осының әсерінен баз­біреу­лер ислам – бейбіт дін еке­нін әсте мойындағысы келмейді. Мұндай жайттар кей жағдайларда дін өкілдеріне қатысты негізсіз теріс пікір туындатуда. Ислам өмірге келісімен өзі туындаған өлке­нің географиялық орна­ласуы­на сәйкес иудейлермен және христиандармен қажетті бай­ланыс орнатты. Бұл бай­ла­ныстар әлі күнге дейін жалғасып келеді. Яhудилер мен христиан­дар Құранда «Кітап иелері» деп аталып, олармен бейбіт қатар өмір сүрудің белгілі бір дәстүрлері қалыптасты.

Жанар АЛИЕВА.

ПІКІР ҚОСУ

Ваш адрес email не будет опубликован.

Пікір