Жас кезде адам қызба келгенімен, жастық жалынының арқасында ертеңгі ғұмырына үлгі боларлық істер атқарып жатады. Әйтсе де, қызуқандылықты салқын ақылға жеңдіргеннен ешкім ешқашан ұтылмасы анық. Әсіресе, теңіздей терең саяси өмірде жас адамның бойына ең бірінші керегі – ұстамдылық. Болашағынан үміт күткен ел, ең алдымен қоғамдағы жастар мәселесіне көңіл бөледі. Қазақстанда да жастар саясаты бар екені және қоғамның дамуына белгілі бір дәрежеде үлес қосып келе жатқаны шындық. Елдегі жастар саясатының ахуалы, қазіргі жастардың саяси танымы турасында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Философия және саясаттану факультеті, саясаттану және саяси технологиялар кафедрасының 4 курс студенті Пердехан ШӘМШИЕВПЕН әңгімелескен едік.

---

Пердехан ШӘМШИЕВ,
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Философия және саясаттану факультеті, саясаттану және саяси технологиялар кафедрасының 4 курс студенті

– Елдегі жастардың негізгі сая­си ұйымдары ретінде қайсыларды атар едіңіз? Ол ұйымдардың қыз­метіне баға берсеңіз?
– Қазіргі таңда елімізде жас­тар­дың қоғамдық ұйымдары бар­шы­лық.
Бірақ бұл ұйымдар әлі саяси ұйым деңгейіне жете қойған жоқ. Мұн­дай қоғамдық ұйымдар қата­ры­на «Нұр Отан» ХДП жанындағы «Жас Отан» жастар қанаты, «Жа­сыл ел» ЖЕЖРШ, «Қазақстан Жас­тар конгресі» ЗТБ, Қазақстан Рес­публикасы Президентінің Ха­лы­қаралық «Болашақ» стипен­дия­сы түлектерінің қауымдастығы, «Ауыл жастар одағы» ҚБ, «ҚСА республикалық студенттік қоз­ға­лысы» ҚБ, «Қазақстанның жас де­путаттар қауымдастығы» РҚБ, «Студенттік құрылыс жасағы» РШ ЖМ, «Қазақстан Жастар Конг­ре­сінің Мемлекеттік қызмет мектебі» ЖҚБ, «Жарқын Болашақ Белесі» ҚБ, «Астана қаласының жастар мәс­­лихаты» ҚБ, «Жігер» ҚБ, «Қар­сы» ЖҚҚ» ҚБ, «Дипломат» ҚҚ, «Есірткісіз болашақ» КҚ, «Proдви­жение» ҚҚ, «Пікірсайыс­шы­лардың республикалық қауым­дастығы» ҚБ жатады.
Аталмыш жастардың қоғамдық ұйымдарының қызметіне баға бе­рер болсам, жылдан-жылға по­зи­тив­ті тенденциялар байқалуда. Мем­лекет жастар саясатына басты на­зар аударып келеді. Мұның ай­қын дәлелін Елбасымыздың сөй­ле­­ген сөздерінен көруімізге бо­ла­ды. Бірақ соған қарамастан жас­­­тар­дың қоғамдық ұйымдары­ның қызметінде белгілі бір кем­шіліктер де көрініп тұр.
Біріншіден, жоғарыда айтып кет­кенімдей, жастардың ұйым­дары әлі саяси ұйым деңгейіне жет­кен жоқ. Бұл қоғамдық ұйым­дар бел­гілі бір ЖОО деңгейінде ғана әре­кет етіп келеді. Олардың қалалық, об­лыстық және респуб­ликалық дең­гейдегі белсенділігі төмен.
Екіншіден, горизонтальды бел­сенділік төмен деңгейде. Яғни жас­тардың түрлі қоғамдық ұйым­дары бірлесіп белгілі бір мәселені шешуде салғырттық көрінуде.
Үшіншіден, осы жастардың қо­ғамдық ұйымдарының басшы­ларының вертикальді және гори­зон­тальды белсенділігінің төмен­ділі­гі. Ұйым басшылары белгілі бір ЖОО шеңберінде ғана әрекет етіп келеді.
– Жоғары оқу орындарын­дағы сая­саттану пәні жастардың саяси бі­лімін қаншалықты арттыруда? Студенттердің саяси танымы ту­ра­сында өз пікіріңізді айтып өт­сеңіз?
– Білім берудің мемлекеттік стан­дарты бойынша барлық жо­ғары оқу орындарында саясаттану пәні оқытылады. Мұндағы басты мақ­сат – жастардың саяси сауат­ты­лығы мен белсенділігін арттыру. Мұ­ның бәрі саяси мәдениеттілікті қа­лыптастыру үшін қажет. Сая­сат­тану салыстырмалы түрде жас пән болғандықтан жастар арасындағы жаппай саяси сауаттылық жайлы айту әлі ерте. Жастардың саяси бі­лі­мінің артуына біршама уақыт қа­жет. Дегенмен, бұл мәселеде бел­гілі бір прогресс байқалуда. Ел­ба­сының «Болашаққа бағдар: рухани жаң­ғыру» атты мақаласында гу­ма­нитарлық ғылымдарға, оның ішінде саясаттану ғылымына ерек­ше назар аудару көзделген. Демек, мемлекет қоғамның ғана емес, жас­тардың да саяси сауатты болуы­на мүдделі. Демократиялық мем­лекет құру үшін қазіргі жас­тардың саяси сауатты болуы маңыз­ды. Ол мемлекеттің басты мақ­саттарының бірі.
– Еліміздегі қазіргі жүргізіліп отырған жастар саясаты көңілі­ңіз­ден шыға ма? Жалпы, бүгінгі жастар сая­сатына өзгерістер мен толық­тыру­лар енгізу мүмкіндігін берсе, ең алдымен неден бастар едіңіз?
– Елімізде жүргізіліп отырған жас­тар саясаты артықшылықтар мен кемшіліктерге ие. Басты ар­тық­­шылық – мемлекет жастарға көңіл бөлуде. Бұл бағытта іс-ша­ра­лар жүргізіліп келеді. Басты іс-ша­ра жастар саясаты саласының құ­қықтық институциялануы бо­лып табылады. Яғни жастар сая­сатын жүзеге асыру үшін
мем­лекеттік деңгейде нор­­мативті-құқықтық база қалыптастыру маңызды. Бірақ осы мәселеде мы­надай кемшілік көрінуде: жастар саясаты бағы­тында түрлі бағдар­ла­малар қабыл­данғанымен, оларды жүзеге асы­руда олқылықтар жібе­рілу­де.
Жастар саясаты жастарды сая­си құрал ретінде емес, олардың не­гізгі мәселелерін шешуге бағыт­талуы керек. Жастарды тұрғын үй, жұмыспен қамту, өмірде өз орнын табу және өзін-өзі дамыту мәселе­лері толғандырады. Сондықтан жас­тар саясаты осы бағыттарға сәй­­кес қалыптастырылуы орын­ды.
– Қазіргі жастардың саяси мі­не­зі туралы сөз болғанда, сізді не тол­ғандырады?
– Жастардың басым көпшілігі тәуел­сіз Қазақстанда дүниеге кел­ген. Сондықтан жастардың саяси бел­сенді болғаны маңызды. Ал қа­зіргі таңда жастардың басым көп­шілігі саяси белсенді емес. Мұн­дай саяси мінез жастардың мүлдем саясатқа қызығушылы­ғы­ның жоқ екенін білдірмейді. Жас­тар әлеуметтік желіде, тұрмыстық дең­гейде саяси белсенді. Ал бұ­қа­ра­лық деңгейде біз саяси бел­сен­ділікті байқамаймыз.Меніңше, мемлекет бұл мәселеде жастарға көп көңіл бөлуі тиіс.
– Бүгінгі көз алдыңыздағы жас­тардан ертеңгі мықты саясаткер тұл­ғалар шығуы үшін қандай идео­логия қажет?
– Мемлекеттік идеология мә­се­ле­сі әрқашан актуалды. Әсіресе, мем­лекеттің болашағы болып та­былатын жастарды тәрбиелеуде мем­лекеттік идеологияның орны ерек­ше. Себебі, идеология қоғам­ды бірік­тіруші, бағыттаушы және рет­теуші қызметін атқарады. Жас­тардың белгілі бір мақсатқа жету жолында бірігіп бағытталуы мем­лекеттің болашағын айқын­дайды. Ендеше, бізге жастардан ертеңгі мықты саясаткер тұлғалар шығуы үшін қандай идеология қажет?
Меніңше, қазіргі жастардан ер­теңгі мықты саясаткер тұлғалар шығуы үшін ұлттық мүддені көз­дейтін мемлекетшіл идеология қа­жет. Яғни болашақ саясаткер ұлт­тық мүддені жеке мүддеден жо­ғары қоюы керек. Мемлекеттік идео­логия елімізде жоқ деген пікір­ге мен келіспеймін. Еліміз тәуелсіздік алғаннан бергі жүргізіп отыр­ған ішкі және сыртқы сая­саты, нормативті-құқықтық база, жүргізіліп отырған іс-шаралар барлығы мемлекеттік идеологияны құрайды. Осы саяси-құқықтық іс-шаралар арқылы қоғам басқары­лып, бағытталып келеді. Әсіресе, қабылданып отырған стратегиялық құжаттар (Қазақстан-2030, Қазақ­стан-2050) мемлекеттік идеология­ның маңызды құрамдас бөлігі бо­лып табылады. Қытайдың ұлы ре­фор­маторы Дэн Сяопинның бас­ты қағидасы «шындықты іс жү­зінен іздеу» мемлекетіміздегі идео­логияның бар екендігін
дә­лел­дейді. Сондықтан жастардан бо­лашақ саясаткерлерді қалып­тас­тыруда идеологияны шеттен із­деудің қажеті жоқ. Жастар қа­зірдің өзінде мемлекеттік идео­ло­гия негізінде бейсаналы түрде тәр­биеленіп келеді. Мықты сая­саткер болғысы келетін жастарға мем­лекеттілігімізді қалыптас­тыру­да атсалысқан саясаткер тұл­ға­ларымыздың тәжірибесін үйренуге кеңес берер едім.
– Әңгімеңізге рахмет!

Әңгімелескен
Нұрлайым БАТЫР.