Нұртілеу Иманғалиұлы,
тележүргізуші
– Біз білген деректе, он төрт баланың кенжесі екенсіз. Балалығыңыз өткен уақытта оннан аса баласы бар отбасы қалыпты жағдайдай көрінген шығар. Бүгінгінің көзімен қарасақ, уақыттағы ол үлкен шаңырақтың бары мен жоғы қандай еді? Сізді тәрбиелеген отбасының дүниетаным, ұят пен ынсап туралы көзқарасы жайлы не айтасыз?
– Бұл сұрағың алпыс бестің алқымына әрнені әкелді. Мен өскен шаңырақтың үлкенді-кішілерінен қазір туған әпкем Дәрия екеуміз ғана қалдық. Жүзге келіп дүние салған атам Қалиасқардан тетелес бауырым Тілеуліге дейін бірге өскен, осы күні өмірден озып кеткен бауырларымды еске түсіргенде қобылжымағанда қайтесің? Биыл сол өмірден озып кеткен ағайындарымыздың бәрінің атын атап, еске алып, құран оқытып, мал сойып, ас берсек деген отбасымыздың жоспары бар.
Әркімнің де өз сыры, мұңы болады ғой. Сол сыр мен мұңның арасында өз шындығың, айтылып, айтылмайтын құпияң бар. Қаншалықты ерік-күші мықты болғанымен әркімнің де сүйегі жаситын, өкінетін, опынатын сәттері де кездеседі. Бәлкім, менің дәл қазіргі жан-дүнием, саған белгілі-белгісіз осындай бір ахуалды бастан кешіріп отыр десем, жалтарғаным не өтірік айтқаным емес. Оның үстіне әрбір адамның ішкі мәдениеті болады. Оның оқумен, біліммен толығуы мүмкін. Дегенде сол ішкі мәдениеттің ата-ана тәрбиесінен, тектіліктің бабадан келетініне шүбә келтірмеймін. Әркімнің интуициясы болады, оған білім, парасат, тәрбие, тәжірибе келіп біріккенде әрбір тұлғаның орны анықталып, айшықтала түспей ме?! Осыған бұлжымас тағдырды қосыңыз…
Арғы атам Мұхамедқали заманында білімді, парасатты кісі болған екен. Елі-жұрты Мысық болыс атап кеткен көрінеді. Ілияс Жансүгіровтің «Жолдастар» романының бір кейіпкері. Үш мәрте болыс болып сайланған екен. Ол кісіге Кеңес үкіметінің құрығы жете қоймапты, жаңа өкімет келгенше дүние салыпты. Кеңес өкіметі келе сала халыққа құжат үлестіргені белгілі. Мұхамедқали болыстың жалғыз ұлы Қалиасқарға құжат берерде сыртынан біреу «Мысық болыстың ұлы» деп көрсетеді де, атамның тегін Мысықов деп жазып береді. Мен сол Мысықов тегімен жазылғандардың бірімін. Отыз беске келгенше Мысықов болдым. Қазір бір-бір шаңырақты ұстап отырған қыздарым сол кезде мектепке баратын жасқа жетті. Олар мектепке Мысықова болып бармақ. Өзімді де талай мазақтаған, қыздарым да тегі үшін талай баланың мазағына ұшырайды-ау, бұлай болмас деп, фамилиямды өзгертуге бекіндім. Ол уақыт тегіңді тектен-текке ауыстырып жүре беретін заман емес. Мәскеуге бір емес, үш рет барып, әкемнің атына ауысып, Иманғалиұлы атандым. Мәскеуде «Фамилияңды ауыстыру себебің не?» деп сұрайды. Құжатта тегіңді ауыстыруға болатын себептердің бірі ретінде «неблагозвучная фамилия» деген бөлім бар екен. Мен сол тарауды белгіледім. Мәскеуге барсам: «Ал фамилияң не, орысшаға аударшы» дейді. Орыстар үшін Кошкин, Котов деген фамилия ерсі естілмейді. Не дейін? Сондықтан жұмған аузымды ашқан жоқпын. «Біздің не дегенімізді түсіндіңіз бе?». «Әрине». «Ендеше, неге тегіңізді аудармайсыз?» дейді ғой маған. Бар ойлап тапқаным: «Аудара алмаймын, аузым бармайды» дедім. Олар бетіме бажайлап қарады да, қолдарын бір сілтеп, фамилиямды ауыстыруға рұқсат деп қол қойып берді. Тегімді ауыстырғаныма қуанып, Алматыға самолетпен ұшып келе жатып: «Отыз бес жыл алып келген кісі ғып, фамилиямның болғаны рас Мысықов» деп өлең де жазғанмын.
Сол Мұхамедқали болыстың жалғыз ұлы Қалиасқардың тегін өзгертіп бергені аздай, болыстың баласы деп он жыл итжеккенге айдап жіберген екен. Кебенек киген келеді деп, ол жақтан аман қайтып, отбасына оралыпты.
1928 жыл ма екен, 1929 жыл ма – анық есімде жоқ, қазіргі Алматыдағы әкемтеатр Қызылордада, сол тетарға Манарбек Ержанов, Жүсіпбек Елебековтермен бірге әкем Иманғалиды да әртіс қылып шақырған екен. Бірақ атам Қалиасқар: «Жақсының арты жын болады» деген. Бала-шағаңды әлеуләйліммен асырады деп Мысық болыстың атына қандай кір келтіреріңді білесің бе?» деп, әкемді кері шақыртып алған. Бертінде әкеме: «Сол кезде әкеңнің тілін бір рет алмасаң, осы күні Халық әртісінің ұлы болып жүрер ем» деп қалжыңдасам, шешем менен асып түсіп: «Е, қалқам, онда сен де жоқ, мен де жоқ едік қой» деп менен асыра қалжыңдаушы еді. Содан әкем үйге қайтып кеп, азын-аулақ оқуын бітіріп алып, қырық жыл бойы бухгалтер болып еңбек етті. Бірақ қолынан домбырасы түскен жоқ. Қызылордада әкемтеатрға әртіс болып қабылданған жылы бір шеберге арнайы жасатқан домбырасы осы күні біздің отбасының құнды жәдігері. Балалары, немерелері сол домбыраны шертіп өсті. Сол домбыраны кезінде Сарыбаев ешкімге бере алмай жүрген отыз мың сом ақшасын ұсынса да, бермей қойған едім. Құнын жоғалтпаған қалпында біздің отбасының ең аяулы дүниелерінің қатарында.
Көне көздерден естіген әңгімемде бірде Мысық болыстың бір ұлы шетінейді де, сол баланың қырқын бергенше бірінің ізін ала бірі – төрт бірдей баласы қоса кетеді. Қырық күнде бес баласынан айрылған ұлы атамыздан жалғыз бала Қалиасқар тараған. Содан бері кіл жалғыздармыз. Атам Қалиасқар, әкем Иманғали, мен де жалғызбын. Ұл бала дүниеге келуін келеді, бірақ көп тұрақтамайды. Тағдыр талайымыз солай шығар.
Әкем мен шешем туралы таңды-таңға ұрып айтуға бармын. Нұртілеу Иманғалиұлы болып қалыптасуым үшін әкем мен шешемнің тәрбиесі зор болған шығар. Әйтсе де, атам мен әжемнің сіңірген еңбегі тіптен мол екенін айтуым қажет. Бүгіндері көптің арманы болған ата институтынан да, әже институтынан да жақсылап толығып, толысып шықтым деп ойлаймын. Атам Қалиасқар марқұмды әулетіміз ғана емес, күллі аудан құрмет тұтты. Жиын-тойдың құрметті қонағы болатын. Әңгіме-дүкен құрылар жерге атаммен ілесе барып, тізесіне басымды қойып, талай нәрлі әңгімені тыңдап өстім. Талай тойға ояу барып, үйге ұйықтап келген кезім көп болды. Күліш әжем де қаражаяу кісі емес еді. Емшілігі бар, шөп жинайтын, шөппен емдейтін. Ауылда ол кісі дүниеге әкелуге көмектескен балалардың көпшілігі әлі тірі. Той-томалақта екі ауыз өлең құрап, айтыса беретін.
Өзің айтқан ұят, ынсап, обал, сауаптың не екенін бала күнімнен, осындай аяулы жандардың арқасында көріп өстім деп ойлаймын.
– Кітап оқып өскен ұрпақ ретінде сізге «қандай кітап оқисыз?» деген сауал қою жеңіл-желпі дүние көрінер. Сондықтан сұрағымызды басқаша «өңдесек», сіз оқыған бұрынғы және бүгінгі кітаптың айырмашылығы байқала ма?
– Публицистиканы, өзіңе керек кітапты оқу – көркем кітап оқу болып есептелмейді деп ойлаймын. Ә.Нұршайықовтың «Махаббат, қызық мол жылдар» кітабы ең алғаш ауылға келіп, қолдан-қолға тигізбей оқыған кез әлі есте. Бір адамға екі тәулікке ғана берілген сол кітапты бәріміз жапа-тармағай оқыған едік. Ол кездің трактористері де қолдары қалт ете қалса, кітапты, «Жұлдыз» журналын, газеттерді оқып отыратын. Кітап оқуыма марқұм Мағауия ағам, қазір көзі тірі Дариға әпкем, сосын мектепте қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен сабақ берген Бақыт деген апайым қатты әсер еткен еді. Бақыт апай бізге тоғызыншы класта келді. Күз әлпетінде, ол кезде біздің ауылда шаш сәндеу деген ұғым жоқ, шашын сәндеп түйген, біз өкше биік төпли киген, әдемі апай есіктен әсем басып келе жатты. Және біз жапа-тармағай орнымыздан тұрып, сәлемдесу ырымын жасап болғанша, есіктен кірген апайымыз әр қадамын аттаған сайын өлең жолын жатқа айтып келеді:
Мен, мен едім, мен едім,
Мен Нарында жүргенде,
Екі тарлан бөрі едім…
Бәріміз сілейіп тұрып қалғанбыз. Журналын үстеліне қояр-қоймастан апайымыз «Кімнің өлеңі?» деп сұрады. Әлде апайдың әдемілігі, әлде басқа сиқыры бар ма, күллі оқушы арбалып қалғандай үнсіз. Елдің алдында жүр деген атым бар, спортқа қатысады деген атағым тағы бар, есімді алғаш жиған мен болдым да: «Махамбет Өтемісовтің өлеңі», – дедім.
– Фамилияң кім?
– Мысықов.
Фамилиямды естігенде күлмеген, мырс етпеген, тіптен бәлендей таң қалмаған бірінші адам да – осы мұғалім еді. Ол адам, әрине, мені бірден баурап алды. Міне, сол Бақыт апай қандай кітап оқу керек, қалай оқу керек – жол көрсеткен алғашқы ұстаздарымның бірі еді. Кейінгіде қазіргі Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінде дәріс оқыды. Абайды, Абайдың қара сөздерін түгел жатқа білетін.
Тоғыз, оныншы класта ауылға кино келеді. Кешкі сеансқа мектеп оқушыларына рұқсат жоқ. Оған қарап жатқан біз бе? Бой бермей, жасырынып киноға барамыз. Сондай «жорықтарымыздың» бірінде ұсталып қалдық та, ертесі түсініктеме жазу керек болды. Алғашқы сабақ – қазақ әдебиеті еді. Ұсталған төрт-бес бала түсініктеме жазып отырмыз. Сол кездің өзінде атым ауызға іліккен бала болған соң ба, өзімше намыстанып, түсініктеме жазғым келмеді. «Ал жазғандарыңды бері әкеліңдер» дегенде барып: «Кешкі сеансқа бұдан кейін бармаймын, бірақ Үнді киносынан қалмаймын» деп сүйкей салдым. Бақыт апай ұрсудың орнына: «Мына өлеңнің жалғасын жазшы» деп түсініктемемді өзіме қайырып берді…
1972 жылы мен оқуға түскенде, құрдастарым ЖОО-ны бітіріп жатты. Оныншыны бітіргенде тапсыратын жеті емтиханның бірін де тапсырған емеспін. Лениногорскі деген қалаға боксқа барып, ауданымызға бокстан алғашқы алтын медаль әкелдім. Аудан әкімінің өзі алдымнан шығып, күллі аудан, ауыл жұрты ғарышкер келгендей қарсы алды. Ауылда қант қызылшасын егіп жатқан уақыт еді. Сонда да, менің құрметіме жасалған тойға қатысып, мектеп директоры қолыма әкеп ұстатқан дипломымды алып, Спорт институтына оқуға қабылдауға келісіп қойғанбыз, бірден соған тарттым. Алайда, бала кезгі арманым журналистикадан алыстап кете алмадым да, кейін журфакқа құжат тапсырдым. Бірінші курста бізбен бірге оқыған қыз-жігіттер арасында мектепті алтын медальмен бітірген Роза Нарынбетова, қаланың баласы Бақберген Әдібайұлы Табылдиевтер де бар. Шет ел әдебиеті деген сабақта әлгі екеуі отырып алып шығармасы түгілі атын естімеген біреулерді талдайды. Содан менің мектептен оқып, біліп келдім деген Джек Лондон, Эрнест Хемингуэйлер жарамай қалып, қайтадан әдеби кітаптар оқуға көштім. Саған сұхбат беріп отырған осы Ұлттық кітапханада студент кезімде аула сыпырушы болып жұмыс істедім. «Иманғалидың ұлы аула сыпырып жүр» деп ауылдағы таныстар көріп қалса мазақтай ма деп, ауланы емес, жұмысы ауыр әрі қиын қақпа жақты сұрап алып, сыпырамын. Еңбегімді бағалағаны шығар, кітапханашы апайлар маған керек кітапты демде тауып бере қоятын. Сирек кездесетін кітаптардың қорында кім бар, кімді, қалай оқу керегін енді мамандардан – кітапханашылардан үйрендім. Сөйтіп, студент шағымда таңсық, көпшіліктің көзінен тасада тұрған кітаптарды оқу бақытына ие болдым.
Олжас Сүлейменовтің «оқитын елге емес, көретін елге айналдық» дегенімен келісемін. Осы күні неге кітап оқымайсың деген сауалға «лайықты шығарма жоқ» деп айта салу сәнге айналды. Ауызды қу шөппен сүртуге болмайды ғой. Оқуға лайық, жақсы кітаптар бар, шығып жатыр. Бірақ 1960 жылдардағы тарихи романдардың дүмпуі басталған уақыттағыдай, бертінде Төлен Әбдік, Оралхан Бөкей, Сайын Мұратбековтердің шығармалары талданып жатқан кездегідей әдеби диспуттардың неге орнамай жатқанын мен де түсінбеймін.
Телевидение саласында қырық төрт жыл қызмет еттім. Тікелей қызметіңе қажет кітаптан бөлек, бақытыма орай, «ананы оқыдың ба, мынаны оқыдың ба» дейтін ақылшы ағаларымның ортасында жүрдім. Қазір бәлкім, бағыт-бағдар көрсету азайды ма – оны да білмей дал болам.
Кешегі мен бүгінгіні салыстырмалы тұрғыдан айтқан кезде, кеше қазақ әдебиетінің дәуірлеу кезі болды ма, әлде біздің бағымыз ба, сұраныс көп еді. Қазір ондай сұраныс бар деп айта алмаймын. Жалпы, әдеби кітаптардың кешегісі мен бүгінін салыстырып айту үшін менің телевидениеге арнаған уақытымдай, әдебиетке де сонша жыл көңіл бөлу керек болар. Сондықтан ол салыстырмалы сауалға әдебиетшінің пайымы өтімдірек шығар…
– Телевидение саласында еңбек еткеніңізге қырық жылдан аса уақыт өтіпті. Ең алғаш теледидар есігін аттаған уақыттағы кәсібилік, жауапкершілік дағдысы қалай қалыптасты? Ол кездегі әріптестеріңіз кімдер еді, сол жайлы аз-кем толғасақ…
– Ол кездегі телевидениедегі ойын шарты түсінікті еді. Бүгінгідей дүдәмал шаруарлар жоқ болатын. Ол кезде жоғарғы білім алсаң, өзің бүлдірмесең, адам болатының анық-тын. Бүгін екі-үш дипломы барлар қаңғып қалды. Нағыз демократия апта сайын болатын жалпы лездемеден байқалатын. Ол лездемеде не айтылмады. Тіпті, үлкен дау болатын. Бірақ сыртқа шыққан соң ешкім ешкімге жау болмайтын. Ғажап шақтар еді ғой. Телевидение қызметкерлерінің кітап оқуға мүмкіндігі болмағанымен, аға буынның тәжірибесі үлкен мектеп болды. Камал ағамыз секілді өте көп оқитын адамдардың аузынан еститін ақпараттар кітап оқуға жетеқабыл дүние еді. Режиссерлер Ыдырыс аға Қасымов, алғашқы кәсіби телережиссер Рабиға апай Естемісова, Шырын Бағышева апамыз, Клара Қорғанова, Шолпан Баймулдина, марқұм Александр Пономарев, ақпараттың жылдам шешім қабылдағыш режиссері марқұм Рубикжан Яхин, постановкаларды қатырып жасайтын Асқар Бапышев, Светлана Яковенко секілді режиссердің ассистенттері, журналистер: Совет Мағзұмов, Қажым Қорғанов, Сұлтан Оразалин, Ғаділбек Шалахметов, Сағат Әшімбаев, Ғұсман Игісінов, Фатима Кенебаева, Әділбек Тауасаров, Галина Күзембаева, бүгін оппозицияда жүрген Сергей Дуванов, Гүлжан Ерғалиева сынды қыз-жігіттермен тізе қосып, жұмыс жасадық. Көбі қазір еске де түсе қоймас. Бұл да ұрпақтар сабақтастығының үзілгенінен болар. Бізде телевидениенің мектебі бар да, жалғасы жоқ па деп ойлаймын. Алпыс жылға жуық уақыт бойы қазақ телевизиясын ғылыми айналымға түсіре алмай отырғанымыз, қазақ қоғамының осалдығы болар. Алпыс жылдық тарихы бар қазақ телевидениесі туралы ешқандай ғылыми тұжырымдардың жасалмауы ненің белгісі? Иә, энциклопедия жасап жүрген Құдайберген Тұрсын деген азамат бар. Бірақ Құдайберген мені кешірсін, бізге энциклопедиядан бұрын, ғылым керек. Алдағы жылы Ұлттық арнаның алпыс жылдығы келе жатыр. Бұл тек Ұлттық арнаның емес, Қазақстан телевизиясының алпыс жылдығы. Сол мерейтой аясында арнайы ғылыми орталық ашылып, қазақ телевидениесінің жай-күйі талқыланса, бүгінгідей «әлеуләйім бітсе де, хәлаулайым әлі бар» деп теледидардан түспей отырып алған талайлардың бары мен жоғын талдамас па едік? Біз бүгін техникасы дамыған, қаруланған, бірақ маманы жоқ телевидениеміз бе деп ойлаймын.
– Қазақ телевидениесі саласында еңбек еткен танымал тұлғалардың да біртіндеп ұмытыла бастауы, тасада қалып қоюы сияқты жағдайлар «шаң басқан архивтер» ешкімді де қызықтырмайды деген сөз бе? Олай бола қалған жағдайда сол дәуірдің үні мен тынысы қалған түрлі хабарлар, бағдарламалардың уақыт тезіне төтеп бере алмауы болып та қабылданып кетпей ме? Жалпы, өткенге құрметтің бүгінгі үлгісі қалай болуы тиіс еді?
– Өте сауатты сұрақ. Орынды сұрақ. Бұл тез арада, қайта қаралатын, күн тәртібінен түспейтін мәселе болуы керек. Шынтуайтына келгенде, біз заманның өзгеруін қалағанымызбен, дәл осындай аяусыз өзгерістерді тіледік пе? Телевидение менен басталады дейтіндер бірінен кейін бірі бәрін бүлдірді деп ойлаймын. Санасына сайтан ұя салғандар бірі түсінбей, бірі білмей, ал білгендері жеке басқа жағынып, жағымпазданып әрекеттенуінің нәтижесі телевидениенің шатқаяқтап қалуына әкеп соққанын айтқым келіп тұрады. Бәрін көріп, сезіп отырсақ та, тіпті айта алмайтын ахуалды бастан кешкенімізді жасырғым келмейді. Басқасын былай қойғанда, Ұлттық арнаның эмблемасының соңғы он бес жылда себепті, себепсіз үш рет өзгеруі жанымды өртейді. Қазіргі эмблема не айтып тұрғанын білмеймін. Менің алдымдағы басшылар жасаған эмблемада ой бар еді, пікір бар еді. Одан кейін мен өзгерттім. Онда да өздерінің айтуымен, өзгерту керек деген соң. Оның ар жақ бер жағында сендер білетін, білмейтін нәрселер бар. Алысқа бармай-ақ қоялық, «Хабардың» эмблемасын өзгертіп көрші, не болар екен?
Өмір ақ пен қарадан, күн мен түннен тұратыны сияқты, Ерлан Қариннің басшылыққа келуімен үміт оты тағы тұтанды. Ардагер ретінде оны айтуым керек деп ойлаймын. Келесі жылы Ұлттық арнаның ғана емес, жалпы қазақ телевидениесінің торқалы тойы. Осы тұста жаңағы олқылықтардың орны толғаны жөн шығар.
Менің түсінігімде телевидениеге қатысты пікір айтпайтын адам жоқ. Қазақ өзі жақсылыққа сараңдау елміз. Менің қолымда бір кездері жақсы рычаг болды. Ойымдағыны екі жыл ішінде толық жүзеге асыруға уақыт тарлық етті. Бірен-сарандар көзге айтады, қоғамдық пікір дәрежесінде көтеруге қимайды ғой деп ойлаймын. Телевидениенің кәсіби маманы ретінде телевидениенің картинасы өзгеруінен бастап, оның ХХІ ғасырға лайықты, әлем телевидениесінің жаңашылдығын сол кезден әкеле бастадық десем, мақтанғаным емес. Біз көзге көрінбейтін жұмыстар жасадық. Жарық қоюдан бастап, диктор сөйлеген кезде желкесінде тұратын картиналардың барлығын кең форматты қалыпқа ауыстырдық. Теледидар көргендер, «жақсы картина, жақсы телевидение көргенін» айтады, бірақ жіліктеп талдай алмайды.
– Оны кәсіби маман айтпай ма?
– Айтпай отыр ғой. Сол жұмыстардың ары қарай жалғаспай қалғанына өкінемін. Телережиссурада бүгінгі шоуларды жасап жүрген біздің мамандар емес, тіпті Ресей мамандары да емес, Украина мамандары. Украина қайдан алады? Батыстан, әрине.
Кешегі Өзбекстанның Рашидов деген бірінші хатшысының тұсында Өзбекстанның асханасында ұйғырлар жұмыс жасапты-мыс. Бірінші хатшы сол ұйғырлардың отызын шақырып алып, әрқайсысына үш өзбек дайындаңдар, жағдайларыңды жасаймыз деген екен. Сөйтіп, өзбектер біртіндеп-біртіндеп ұйғырларды жұмыссыз қалдырған екен деген әңгіме естідім.Біз де сырттан мамандарды ақша төлеп шақырып, өзімізге кәсіби біліктілігін сіңіріп, өз мектебімізді қалыптастырып алсақ, шіркін!
– Телевидениенің майын ішкен кәсіби маман ретінде бүгінгі әріптестеріңіз жайлы не айтасыз? Олардың сөз сөйлеу мәнері, ақпаратты жеткізу әдісі, түрлі бағдарламаларды ұсыну мәнері туралы әңгімелеп берсеңіз…
– Қазір бәрі телевидениеге шыққысы келеді. Біз оны журналистика деп сыйлық беріп жүрміз…
Журналистика факультетіне түсу үшін біздің уақытымызда сұрыпталушы едік. Оған дарынды, талантты ұл мен қыз келетін. Университетті бітірген соң БАҚ-та қызмет жасай жүріп, тұлға, есімі ел білетін кәсіби журналист болатын. Бүгін еліміздің 27 ЖОО-да журналистика факультеті бар. Бірен-саран болмаса, лайықты журналист жоқ. Базасы жоқ, журналистикадан хабары жоқ, бірақ журналистиканың нарық-қа қажет екенін білетіндер жаппай ашып алған журналистика факультеттерін жабу керек.
Америкада Орта Азия және Қазақстанды зерттеу институты деген бөлек институт бар. Сол орталық мамандарының қазақ журналистикасын басынан бастан бүгінге дейін зерттеп, зерделеп келе жатқанын білемін.
Жиырмасыншы ғасырдың басында Алаш азаматтарының бас болуымен жарық көрген «Қазақ» газеті жаңағы институт мамандарының бағалауы бойынша, қазақ руханияты, қазақ өмірі, мәдениетіне жаңалық әкелген, революция, ренессанс жасаған баспасөз деп баға берген. Олар солай жұмыс жасап отырған кезде бізде өзіміздің кім екенімізді анықтай алатын ғылыми тұжырымның жасалмауы нені көрсетеді?
Телевидениені былай дамытамыз деп диагноз қоя салатын адам жоқ. Бұған міндетті түрде ғылыми көзқарас қалыптастырып, тұжырымдар жасалуы керек қой деп ойлаймын.
– Әңгімеңізге рахмет!
Әңгімелескен
Қарагөз СІМӘДІЛ.