ЖОШЫ ХАН ЖАЙЛЫ ТҰҢҒЫШ РОМАН
Жуырда белгілі жазушы Ұларбек Дәлейұлының «Жошы хан» тарихи романы жарыққа шықты. Бұл шығарма – қазақ және әлем әдебиетінде Жошы хан жайлы жазылған тұңғыш роман атануымен құнды.
Автор төрт жылға созылған зерттеу еңбектерінің негізінде Шыңғыс заманы мен оның тұңғыш ұлы Жошы хан жайлы терең және тың деректердің ізіне түскен. Сол арқылы Жошының қым-қиғаш күндерде ғұмыр есігін ашуы, өскен ортасы мен жастық шағы, жорықтары мен өмірінің соңына дейінгі оқиғаларды барынша толық баяндайды.
Сонымен қатар, жазушы дәйекті зерттеулеріне сүйене отырып, дәуірлер көшін, жорық іздерін қазақы көркем тілмен төгілте жазған. Бұрын беймәлім болған тарихи деректерді аршып, осыған дейінгі қалыптасқан таптаурынды тұжырымдарды талқандап, тың көзқараспен ұсынады.
«Романның құндылығы сол дәуірге қатысты жазылған, ең сенімді деген дерек көздерін пайдалана отырып, оқиғалар өрісін шынайы фактілермен түйіндеуге тырыстық. Таңғұт, шүршіт соғыстары, ғалам тарихында елеулі орны бар Хорезм жорықтары жыл-айы, шайқас орындары, адам аттары сол қалпымен көркем тілде хатқа түсірілді. Жошы хан 1221 жылы Үргеніш түбіндегі ауыр шайқастан кейін Хорезм жорығынан қайтып, Ұлытауға келіп ірге тебеді. 1223 жылы «Құланбасыда» өткен құрылтайдан соң, Шыңғыс қағанның арнайы жарлығымен Дешті-Қыпшақ даласында «Жошы ұлысын» құрады. Бүгінгі Қазақ Елі сол «Жошы ұлысының» жерінде, Алтын Орданың қара шаңырағын ұстап отыр», – дейді жазушы Ұларбек Дәлейұлы романның ерекшелігі туралы.