2016 жылы жарық көрген 8 автордың 10 кітабы біздің қолымызға тиді. Яғни екі автор – Маркиза Базарбаева мен Ермахан Шайхыұлы екі кітаптан ұсыныпты.

Маркиза Базарбайқызының «Базарлық» атты кітабы «Назеркенің ертегісі», «Аңыздар» және «Әулиелер» деп аталатын үш бөлімнен тұрады екен. Шығармалардың барлығы да орта буын мектеп оқушыларының дүние танымын кеңейтуге орасан зор пайда тигізері даусыз. Аса шұбалаңқы емес, оқуға ыңғайлы ертегі-аңыз­дар­дың тілі жатық, берер тәлімі мол. Жазу­шы­ның «Халықберген» деп аталатын кітабы Ұлы Отан соғысының қасіреттерінен сыр шертетін әңгімелер­ден тұрады.
Ермахан Шайхыұлының «Шылдыр шүмек» атты кітабы төменгі сынып оқушыларына ар­нал­ған. Онда берілген жаңылтпаштар, тақпақ­тар мен мазақтамалар, шағын әңгімелер бүлдір­ші­н­дердің жас ерекшеліктерін ескеріп, оқуға да, жаттап алуға да ыңғайлы жазылған.
Ермаханның екінші кітабы «Әріп әлемі» деп аталады. Ол туралы осы кітапқа жазған алғы сө­зінде жазушы Баянғали Әлімжанов: «Шынында Ермахан тауып кеткен екен. Әріптерді ой­ната отырып, әзілдің көркін қыздырып, қа­занын қайната түскен. Және бұл дыбыс қуа­лап, әріптерге елтіп кеткендік емес, мұнда біраз нәрсе бар», – дейді. Бұл – осы кітапқа беріл­ген шы­найы баға.
Балаларға арналған тағы да бір тамаша сый – өзі ақын, өзі композитор Тілеуғазы Бей­сембек­тің «Сиқырлы музыка» деген кітабы. Бұл – қа­зақ әдебиетіндегі музыка туралы бала­ларға ар­нап жыр тілімен жазылған тұңғыш туын­ды. Автор музыка сауатын жыр жолдарымен жас оқыр­мандарына түсінікті етіп жеткізеді.
Ертай Айғалиұлының балаларға арнап жаз­ған шығармалары әдеби бәйгелер қорытын­ды­сында қай кезде де жүлделі орындарға ие бо­лып жүре­тіні белгілі. Осы жолғы «Бокс қол­ғабыңды жоғалтпа, бауырым!» кітаппен атауы бір­дей хикаят шын мәнінде жас ұрпақтың жанына жақын тақырыпты қамтыған.
Үн-түнсіз жүріп өзінің шығармашылық шаруа­сын тап-тұйнақтай, тиянақты атқаратын ба­лалар жазушыларының бірі де, бірегейі Әлі­бек Файзуллаұлы десек, еш қателеспейміз. Оның өткен жылы «әдебиеттің әлеуметтік маңыз­ды түрлерін басып шығару» кіші бағ­дар­ла­масы бойынша «Таймас» баспасынан «Ақы­лыңа ақыл қос» деп аталатын кітабы жарық көрді.
Шымкенттегі «АЗИАТ» баспасынан шық­қан жас жазушы Гүлдәрия Әшірбаеваның кіта­бы «Ең әдемі гүл» деп аталады екен. Бұл – осы жинақтағы шығармалардың ең соңынан орын алған ертегінің атауы. Гүлдәрияның осы ерте­гіден өзге шағын әңгімелерінің барлығы да ба­ла­лар мен жасөспірімдерге арналған. Қай-қай шығар­ма­ның да тілі жатық, оқиғалар өзегі өмірдің өзінен алынғаны анық байқалып тұр. Қаламгер­дің болашағынан үміткүтеміз.
Қолымызға келіп түскен тағы бір туынды бұған дейін қандай да бір шығармаларымен көз­ге түсе қоймаған Ерекен Қорабаев деген ав­тор­дың «Нұрлы әлем» баспасынан жарық көрген «Есі бар тентек» деп аталатын кітабы. Кі­тап «Әңгімелер», «Ой, қызық-ай!» және «Біз­дің ауылдың адамдары» деген үш бөлімге топ­тастырылған, бас-аяғы отыз шақты әңгімеден тұрады.
Жалпы алғанда, бұл автордың қалам тарту қабілетіне шек келтіруге бола қоймас. Алайда, автордың әрбір сөздің дұрыс жазылуына көңіл бөле бермейтіні қынжылтады. Мәселен, кітапта жиі кездесетін «асық-пасықтары», «жатқан» сөзін – «жатырған», «балалар» сөзін – «балдар», «бей­сауат» сөзін – «бесеубет», «недәуір» сөзін – «недәуіршік» деп қолдана беруі әдеби шығарма үшін, әсіресе балаларға арналған шығармалар үшін кешіре салуға болмайтын жағдай.
Міне, осы тұста еліміздегі кітап өндірісі мә­дениетіне тоқтала кеткеніміз жөн шығар.
Бұл кітаптың ең соңғы бетіндегі шығу мағлұ­маттарында (выходные сведения) «Авто­рдың дайын файлынан «Нұрлы әлем» бас­па­сының өз баспаханасында басылған» деген мәлімет жазылған. Ол түсінікті жағдай. «Нұрлы әлемнің» өз баспаханасы бар екен. Ал кітапты жарыққа шығарарда баспа немқұрайлы қараған ба? Оның редакторлары, корректорлары қара­пайым қате­лер­ге мән бермеген бе? Мазмұндық, сти­листи­калық, грамматикалық, емлелік қа­те­ліктерден көз сүрінеді.
Осы ойды сабақтай түсінуге жетелейтін та­ғы бір кітап белгілі қаламгер, беделді ақын, ба­ла­ларға арналған шығармаларымен тер төге ең­­бек­теніп келе жатқан ағамыз Оразбай Бай­бақұ­лының «Өлеңдер» және «Ертегілер мен әң­­гіме­лер» деген екі бөлімнен тұратын «Жалғыз үйрек» деп аталатын кітабы.
Оразбай ағамыз қаламы әбден төселген, алып отырған кез келген тақырыбын толық мең­герген қаламгер. Біз ол кісінің жазған-сыз­ғандарын тап-тұйнақтай жинақтап, жыл сайын екі-үш кітаптан шығарып тұратынына да қанықпыз. Сондықтан да бұл сапар шығар­ма­лар­дың мән-мазмұны емес, кітаптың поли­гра­фия­лық болмысы жайлы болмақ.
Орекең қарымды қаламгер. Бірақ баспагер емес. Оны осы жолғы «Жалғыз үйрек» кітабынан да көреміз. Кітап бір қарағанда көзтартарлық десе де болғандай. Қатты мұқаба, офсеттік қағаз.
Бұл кітаптан баспа мен баспахана атауы, кі­тап палатасына тіркелген ISBN белгісі, таралым саны мен тапсырыс номері дегендерді таба алмайсыз. Өйткені, кітапта титул, титулдың ай­налымы, шығу мағлұматтары беттері деген аты­мен жоқ. Шығармалардың тақырыптары да әр ­түрлі стильде, әр алуан кегльдермен теріл­ген.
Өткен жылы біз «Ол-Жас» баспасынан ми­нистрліктің Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыс комитетінің тапсырысымен «Ең ке­ремет дәм» атты «Ертегі – бөбек ертеңі» ан­толо­гиясын басып шығардық. Бұл – ертегі-әңгімелер жинағында басы Ыбырай Алтынсариннен бастап ең соңы жас жазушы Нұрлан Құмарға дейін ұзын саны сексеннен астам қа­лам­гердің шығармалары авторлардың суреттері және өмірбаяндарымен қамтылған. Антологияны құрастырған Байбота Қошым-Ноғай. Бұл 30 баспатабақ көлеміндегі бір ғана кітап. Ал біз министрлікке «Ертегі-әңгімелер», «Ертегі-хикаяттар», «Ертегі-өлеңдер» және «Ертегі-дас­тандар» деген төрт кітап ұсынғанбыз. Сол
4 кітаптың біреуі жарық көрді де, қалған үшеуін жылы жауып қоя салды.
Біздің ұсыныс – баспалар тарапынан ұсы­нылатын барлық кітаптарды демей-ақ қояйық, дәл осындай мәдени мұраға пара-пар қомақты жобалар Жазушылар одағының тиісті секцияларында қаралып, білікті қорытындылар арқылы мемлекеттік тапсырыстан толық өтуіне қол жеткізсек екен.
Жалпы, балалар әдебиетіне қатысты қорда­ла­­нып қалған мәселелер жөнінде айтар ойлар жет­кілікті. Сондықтан биылғы құрылтайға дейін осы тұрғыда арнайы бір пленум ұйым­дас­тырса артық болмас еді. Өйткені, ертеңгі ересек оқыр­мандарды балаларға арнап шығармалар жа­затын қаламгерлер дайындайтынын естен шы­ғармайық. Болашақ – бала шақтан бастау ала­тынын ежіктеу артық болар дейміз.

Қанат ҚАЙЫМ,
Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі