Алып – анадан туады
10.03.2017
16639
1

«Үйдің жақсы болмағы ағашынан, жігіттің жақсы болмағы нағышыдан» деп мақалдап жатады. Әйелдің тегіне, шыққан жеріне байланыс­ты осылай деген. 

Зер салған адамға мұнда үлкен мән мен мағына, терең сыр бар. Қазақтың ғұ­ла­масы Мәшһүр Жүсіп: «Меңіреу әйелден меңіреу бала туады» дейді. Әдетте біз «меңіреу» деп: көзі бар, бірақ көрмейтін, құла­ғы бар, бірақ естімейтін адамды айтамыз. Абай өзінің әй­гілі Китаб Тасдиқ атты ең­­бегінде: «Махаббат – әуелі адамның адам­­дығы, ақыл, ғылым деген нәр­се­лер­ме­нен. Мұның табылмақтығына себептер – әуелі хауас сә­лим һәм тән саулық, бұлар туы­сынан бо­лады, қалмысы жақсы ата, жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады» дейді. «Хауас» арапша – сезім, «сәлим» – толық деп аударылады. Біздіңше – «толық сезім», «сезімі толық» деп тү­сі­ні­леді. Бір ғажабы, хакім Абай «бұлар туы­сы­нан болады» деп нақтылайды. Тап осы арада Мәшһүр Жүсіп пен Абайдың ойлары түйіседі: екеуі де бір ойды айтып отыр. Өзімізше түсіндірер болсақ, «меңіреу бала» – хауас сәлимі – толық сезімі жоқ бала. Айтылған ойды әрі қарай індетер бол­сақ, мұндай «толық сезім­сіз» бала «то­лық сезімсіз» әйелден, яғни «меңіреу» әйел­ден туады. Белгілі ғалым Советхан Ғаббасовтың айтуынша, адам жанының 12 каналы болады екен. Бала жарық дү­ниеге келгенде осы 12 канал я аш­ық, я жа­бық боп туады екен. Сонда бұл жан­ның 12 каналы ананың құрсағында жа­тып-ақ ашылады екен ғой. Ал осы жаны­ның 12 каналы ашылмаған, хауас сәлимі жоқ меңіреу бала ғылым-білімге енжар, қау­қар­сыз, қабілетсіз, махаббатсыз болады. Ғы­лым-білімге махаббатсыз бала түп­тің тү­бінде Құдайын да танымайды, өзін де танымайды, дүниені де тани алмайды. Осы­дан-ақ әйелдің бала тәрбиесіндегі ро­лінің қаншалықты маңызды екенін өзіңіз-ақ аңғара беріңіз. Екіншіден, Абай: бала осы үшеуінің (1. жақса ата, жақсы ана/ 2. жақ­сы құрбы /3. жақсы ұстаз) қайсы­сын кө­бірек жақсы көрсе, содан мінезді көбірек ала­ды депті. Әлбетте, бала кімді жақсы кө­реді? Тоғыз ай, он күн көтерген, Еңбе­гін­де еті өлген, Мұздай бесік таянған, Жы­ласаң шошып оянған (Майлықожа) ана­сын жақсы көреді. Сондықтан Мәшһүр Жү­сіп: әкесі қанша жерден ғалым болсын, ше­шесі надан болса, бала соны жақсы көр­гендіктен надан болып өседі дейді. «Ел бо­ламын десең, бесігіңді түзе» деген қа­нат­ты сөздің мәнісі – қазақ, ел боламын де­сең әйелдің жағдайын жаса, оқыт, тәр­биеле – сонда ғана ел боласыңға саяды. Бі­рақ ол қандай оқу? Оқудың да оқуы бар. Мәш­һүр Жүсіп: «Әйел заты зәру білім алуы керек (әйел­дік табиғатына сай – О.Ж.) сонда ол періштелік сипатқа ие болады, байын да жақсы күтеді», – дейді. Сөзімізді қоры­тындылай келіп, «ат – биеден туа­ды, алып – анадан туады». Қазақ­тың «Ел­ден елді аралап, Тектіден текті са­ралап, Бектердің қ­ы­зын айттырып алар ма екен­бізінде» (Ақ­тамберді) зор мәніс бар.

Омар ЖӘЛЕЛҰЛЫ, дінтанушы

ПІКІРЛЕР1
Аноним 28.09.2019 | 23:52

Өте жақсы пікір. Бөліскендеріңізге рахмет! Бірақ бұл пікірді Шалқар ұлттық радиосындағы сұхбаттан алған болсаңыздар, сілтемесін көрсетулеріңізді сұраймын. Бұл авторы бар өнім. Көшіріп басқаннан соң, сілтемесін көрсету этикетін, мәдениетін білгеніңіз абзал. Еңбекті ескерсеңіз екен. Рахмет!

ПІКІР ҚОСУ

Ваш адрес email не будет опубликован.

Пікір