Қазақстан Республикасының тәуелсіздігінің 25 жылдығында егеменді еліміз ғасырларға бергісіз үлкен тарихи жетістіктерге жетті. Қазақстанның геосаяси, геостратегиялық, геоэкономикалық орналасуы, тарихи өткені, этникалық құрамы, күрделі құрылымы, ірі аймақтар мен өркениеттердің жалғаушысы ретінде Еуразия кеңістігінде ерекше рөлге ие мемлекет екені күллі әлемге белгілі. Қазақстанның қазіргі және болашақтағы рухани  тұтастығының күшеюіне байланысты аймақтағы геомәдени және геоөркениеттік күштердің стратегиялық тепе-теңдігіне алдағы онжылдықтарда маңызды өзгерістер енуі ықтимал.

Тарихтың қай кезеңінде болсын  мемлекеттік дәстүрін сақ­таған елде биліктің ең жоғары өкілінің  басты міндеттеріне  ел­дің ішкі-сыртқы саясатын жүр­гізу, ел мен жерді қорғау, сондай-ақ ұлттық сана мен ұлттық тәр­биені дамытуға бағытталған саясатты жүргізу жатады. Ұлттық сананы дамыту  ұлттық тарихты ұлттың мүддесіне сай  зерттеумен тікелей байланысты екені белгілі. Міне, осы тұрғыдан алғанда Тәуелсіз Қазақстанның іргетасы болып саналатын Қазақ ханды­ғының құрылуын мемлекет­тілік­тің дамуы тұрғысынан қарастыр­сақ, онда ол жалпылама түрде Қазақстанның ежелгі тарихын­да­ғы сақ, ғұн, үйсін, қаңлы мемле­кеттіліктерінің, ерте орта ғасырлардағы Түрік, Батыс Түрік, Түргеш, Қарлұқ, Оғыз, Қимақ, Қыпшақ, Қарахандар мемлекет­тері­нің, одан кейінгі Алтын Ор­да­ның, ал нақты түрде Ақ Орда мемлекеттерінің тарихымен байланыстырамыз. Мемлекеттердің атауы әртүрлі болса да, оларға тән ортақ нәрсе, бір территория мен сол территорияда өмір сүрген ру-тайпалар мен тайпалық бір­лес­тіктердің тегі мен тілі, шар­уа­шы­лығы мен мәдениеті, діни-ру­хани өмірлерінің ортақтығы еді.
Қазақстанның күрделі сан ға­сырлық тарихына үңілсек, ел бо­ла­шағын ойлаған дарынды би­леушілер мен тарихи тұлғалар ме­млекет мүддесін, оның жан-жақты даму жолын айқындап, жүзеге асуына өзіндік үлестерін қосқан аңғарамыз. Атап айтсақ, Қа­зақ хандығының нығаюы мен дамуына, нақты территория­сының қалыптасып, халқының көбеюіне, әскерінің күшеюіне қомақты үлес қосқан Қасым хан, Хақназар, Тәуекел, Есім, Жәңгір, Тәуке, Абылай хан­дар­дың алатын орны маңызды. Қасым хан өз кезеңінде «Қасым ханның қасқа жолы», Есім «Есім ханның ескі жолы», Тәуке хан «Жеті жар­ғы» деп аталатын да­лалық заң­дарға негізделген даму­дың ортақ жүйесін қалып­тас­тырды. ХХ ғасырдың ба­сында Алаш зиялылары ұлттық мемлекет құру идеясын негіздеп, халқына қызмет етуді парыз деп санаған, бар ғұ­мырын ел мүддесіне арнаған бо­латын. Билеушілердің қай-қайсысына тоқталсақ та, олардың ортақ мүддесі – елінің аман­ды­ғы, шекарасының тұтас­тығы мен тыныштығы болған.
Бүгінде ата-бабаларымыздың сара жолының дәстүрлі жалғасы ретінде Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы  Назарбаевтың  Қазақ­-
с­тан Республикасының ішкі және сыртқы саясатын  дамытуға, экономикасын тұрақтандыруға, шекара­сы­ның  беріктігі  мен  территория­сының тұтастығына, мә­­де­ни-рухани кемелденуіне қос­қан үлесі қомақты деуге болады. Классикалық санаттағы қазақ­с­­тандық мемлекеттіліктің атрибуттары тәуелсіздік жылдарында қалыптасты. Бүгіндері Қазақстан Республикасы – қазақ жерінде бұрын-соңды құрылған мемлекеттер ішінде мемлекет­тілік бел­гілері толық әрі өзі мы­ғым қалып­тасқан бірден-бір ел.
Тәуелсіздік жылдары прези­дент­тік басқару жүйесімен өмір сүріп келе жатқан Қазақстан өзін тек жақсы жағынан көрсетті.
25 жыл ішінде мемлекетіміз үл­кен жетістіктерге жетті. Тәуелсіз Қазақстанның қалып­тасуын­да еліміздің тұңғыш прези­денті Нұрсұлтан Назарбаевтың атқар­ған еңбегі ерекше. Бірінші­ден, Қазақстан басшысы – мем­лекет­тің негізін құраушы тұлға. Ол өз елін Кеңес Одағының күй­реуі мен азиялық дағдарыстан, соң­ғы жылдардағы жаһандық құл­ды­рау­дан аман алып шыққан көш­­басшы. Оның кемел сая­са­тының арқасында 2007-2008 жылдардағы жаһандық дағда­рыстан Қазақстан бірінші болып шықты. Екінші­ден, Қазақстанның барлық көр­ші­лері азамат соғысы мен тұрлау­сыз төңкерістерді бас­тан кешіп, тұрақсыздық орнаған кезеңде Н.Ә.Назарбаев қанды қақты­ғыс­тарға да жол бермеді. Керісінше, көпұлтты және көпкон­фес­сиялы Қазақстан бейбітшілікті сақтап, халқының өмір сүру дең­гейін көтерді.
Республика Президентінің же­тек­шілігімен кең ауқымды эко­­но­микалық, саяси және әлеу­меттік ре­формалар жүзеге асырылды. Мемлекет басшы­сының жан-жақ­ты сараланған ішкі және сырт­қы саясатының арқасында еліміз саяси  және  әлеуметтік-эко­но­ми­калық сілкіністерге ұшы­рамай, дербес дамудың өт­пелі кезеңіндегі қиын­дықтар мен сынақтарды еңсеріп, ілгерілеу мен өркендеу жолына шықты.
Тәуелсіз  елдің КСРО-да қа­лып­­­тас­­қан жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшу үдерісі де біршама қиын­дық­тармен дұрыс жолға қойылды. Президент тарапынан Мемлекет­тік басқару жүйесінде нарықтық экономикаға көшудің 1991-1998 жылдар аралы­ғында жаңа заңдар мен реформаны жүзеге асыру бағытында қажет құжаттар қа­был­данды. Нарықтық экономи­ка­ға көшу бағытымен айналысатын жаңа мемлекеттік басқару органдары құрылып, Мүлік жө­ніндегі, Монополияға қарсы саясат жөніндегі комитеттер, Салық инспекциясы, Кеден және на­рық­тық экономикаға тән ин­фрақұ­рылымның бірнеше түрлері енгізілді. Сонымен қатар, биржалар, коммерциялық банк­тер, сауда үйлері, жеке меншіктік кәсіпорындар мен шаруашы­лықтар, жеке меншік пен мемлекет меншігі аралас ірі корпорациялар, акционерлік қоғамдар, холдингтік компаниялар құрыла бастады. Қиын дағдарыстарға қарамастан, бүкіләлемдік банк­тің бағалауы бойынша, Қазақстан Республикасы 2004 жылдан бас­тап табыс деңгейі ортадан жоғары мемлекеттер қатарына кірді.
Елбасының нақты реформалары мен мемлекеттік бағдар­лама­лары барлық саланы, саясат, экономика, әлеуметтік қаты­настар, халықаралық қатынастар, мәдени-рухани кеңістік пен ғылым-білім салаларын қам­тыды. Ортақ тарихи кеңістікте қалыптасқан Орта­лық Азия елдерінің  ішінде Қазақ­с­тан Рес­публикасы көшбасында тұруы да Президентіміздің саяса­тының арқасында екені баршаға мәлім.
Еліміздің тәуелсіздік алған­нан кейінгі 140-тан аса мемлекеттермен бейбіт келісімдер мен дипло­ма­тия­лық байланыстар орнатуы, ол елдердің Қазақстан­ды тәуелсіз ел ретінде мойындауы да Елбасы­ның шебер диплома­тиялық саяса­тының арқасында екені анық.
Нұрсұлтан Әбішұлы ұсынған стратегия болашаққа бағдаршам болды. Тәуелсіздігіміздің бастап­қы жылдарын оймен бағамдасақ, тұғырлы мемлекет, үдемелі экономика, заманауи саяси жүйе, жаңа қоғамды қалыптастыру мен да­мыту­дың дайын үлгілері болма­ған­дығын байқаймыз. Тарихи дамуымыз үшін аса ма­ңызды бағ­дар­ламалық құжаттың іргелі не­гіз­дерін дайындауды Елбасының көрегендігі мен парасатты шы­ғармашылық ізденісі­нің жемісі, өзіне жүктеген үлкен жауап­кер­шілік  деп қабылдаған абзал. Әлем­дегі дамыған Еуропа және Азия мемлекеттерінің тәжі­ри­­бесін саралай отырып, бола­шақ­­тағы Қазақстанның  өзіндік даму үлгі­сін жасау даналық пен терең білім­ді­лікті, зерде мен ерік-жігерді жұ­­мыл­­дыруды қажет ете­тін дүние. Елбасы  сарабдал сая­саткер ретін­де, есімін әлем таныған тұлға ре­тін­де өз халқына ауқымды және нақты, мемлекет дамуының с­тра­тегиялық бағыт­тарын айқын­дайтын іс-әрекеттер жоспарын жыл сайын ұсынып, ел болашағын жан-жақты кемел­дендіру ісін қол­ға алды. Бұл саяси маңызы жоғары құжаттар еліміздің саяси, эконо­ми­калық, мәдени, халықаралық деңгейін жоғарылатып, үлкен белестерді ба­ғындырудың нақты қадамдары болып табылады.
Елбасының Қазақстан хал­қына Жолдауларын, оның ішінде «Қазақстан – 2030», «Қазақстан – 2050» стратегиясының ХХІ ға­сыр­дағы тарихи маңызы жоғары екен­дігін атап өту қажет.
«Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Елбасының жаңа Жолдауы­ мем­лекетіміздің тарихында идея­лық жағынан да құнды. Өйт­­кені, сан ғасырлар бойы біздің ата-бабаларымыз тәуел­сіздік пен ер­кіндікті, елді бірік­тіретін ортақ мақсат-мүддені көздеп, Мәңгілік ел болуды армандады. Ал осы аңсаған арман­ның  жүзеге  асып, орын­далуы бірлікпен жасаған тұтас бір идеологияға негізделе­тіні анық.
Президенттің «Нұрлы Жол» – болашаққа бастар жол» Жолдауы Астанада 2014 жылы 11 қа­рашада Қазақстан халқына жарияланды. «Нұр Отан» партиясы саяси кеңе­сінің кеңей­тілген мәжілісіне Үкі­мет басшылары, Мәжіліс депутаттары, Президент Әкімшілігі, орта­лық  және жергілікті мемлекет органдары­ның жетекшілері қатысты. Н.Ә.Назарбаев бұл жолдауын экономикадағы жаңа ба­ғытқа арнады: «Мен өзімнің тәжіри­бемнен алдын ала сезіп отыр­ға­ным­дай, таяудағы жылдар жа­һан­дық сынақтардың уақыты болады. Әлемнің бүкіл архитектурасы өзгереді. Барлық елдер осы күрделі кезеңнен лайықты өте алмайды. Бұл шептен тек мықты мем­лекеттер, жұдырықтай жұ­мыл­ған ха­лық­тар ғана өтетін болады… Бүгінде алдымызда тұрған сын-қатер­лерге жауап бере отырып, мен Қазақстанның «Нұрлы Жол» Жаңа Экономи­калық Саясаты туралы жариялаймын», – деп атап өтті.
«Нұрлы Жол» Жолдауы
Қа­зақс­тан қоғамы тарапынан Президент Н.Ә.Назарбаевтың туындап отырған қазіргі әлемдегі күрделі геосаяси және экономи­калық жағдайға өз уақытында  берген жауабы ретінде бағаланып отыр. Елбасының өзі атап көрсет­кеніндей, қазақстандық­тардың әлеуметтік ахуалын тө­мендетпеу үшін экономикалық дағдарыстың алдын алу мақса­тында қабыл­данған бағдарлама, «ырғалып-жырғалуға уақыт жоқ, біз жақын келешектегі іс-әре­кетіміздің жос­парын қазір жа­сап алуымыз керек. «Нұрлы Жол» – бізді елдік  құндылық­тар­дың қадіріне жеткізіп, асқақтата түсе­тін мәнді жол», – деді ұлт Көшбас­шы­сы.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев 5 инс­ти­туционалдық реформаларды жү­зе­ге асыру үшін  «100 нақты қадам» Ұлт жоспарын ұсынды. «100 нақты қадам» – бұл жаһандық және ішкі сын-қатер­лер­ге жауап және сонымен бірге, жаңа тарихи жағ­дай­ларда дамы­ған 30 мемлекеттің қатарына кіру бойынша Ұлт жос­пары болып табылады.
Елбасының бастамасымен та­рихи санамызды қалыптастыру үшін 2003 жылы «Мәдени мұра», 2013 жылы «Халық тарих толқы­нында» мемлекеттік бағдарла­ма­лары қабылданып, қазақ халқы­ның тарихына қомақты зерттеу еңбек­тері мен ғылыми айналымға жаңа дерек көздері қосылған болатын. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты – Қазақстандағы тарих ғылымдарының сапалы серпіліс жасауына жағдай жасау; ұлттық тарихымыздың әлемдік даму өр­кениетіндегі орнын анықтау және де ұлттың жаңа та­ри­хи әлемдік көзқарасын қалып­тас­тыру; тәуел­сіздік жыл­дар­дағы қазақ қоғамы­ның жүріп өткен жолдарын ұғыну болып табылады.
Елде ұлттық, тілдік, конфес­сио­­налдық белгілер бойынша кемсіту жоқ. Ұлтаралық қаты­настарды үйлестірудің бірегей тетігі болып табылатын Қазақ­стан халық Ассамблеясы ойда­ғыдай жұмыс істейді.
Бүгінде Қазақстан Орталық Азия аймағында демократиялық реформалар жүргізу жөнінде барша жұрт таныған көшбасшы болып табылады.
2016 жылы Елбасы
Н.­Ә.Назарбаев  «Әлем.  XXI ғасыр» Манифестін жариялап, күллі әлемге паш етті.  Осы құжатта көр­се­тіл­ген қарусыздану бастамалары әлемдік қоғамға қажетті, уақтылы және өте актуалды болып табылады. Бүгінде әлемде қауіп төндіріп отырған қатерлі терро­ристік топ­тардың пайда болуынан әлемдік қауымдастық үшін күннен-күнге апатты ахуал дендеп, әлем өте күрделі жағ­дайларға тап болуда. Сондық­тан жаһандық қауіпсіз­діктің жағ­дайын жасау үшін бүкіл адам­заттың күш-жігерін жұмылдыру қажет. Қазақс­тан бірінші боп қару­сыздануға қадам басты. Ядро­лық қарусыз өмір сүруді таңдау Қазақс­тан үшін өмірлік маңызды қадам­дар­дың бірі болды. Әлемдегі төр­тінші ядролық әлеуеттен бас тарту мен Семей ядролық полигонын жабу туралы еліміздің басшы­сы­ның шешімін халық өте жоғары ба­ға­лады. «XXI ғасыр» Мани­фестінде бірқатар маңызды және негізгі жерлерін атап өтті. «XXI ғасыр: соғыссыз әлем» бағ­дар­ла­масы бойынша жаһандық стратегия үш басты қағидатты маз­мұн­­дауды талап етеді: біріншіден, қа­рудың  жаңа түрлерін дайын­дау­ға тыйым салу, екіншіден, ядро­лық қару­дың барлық түрін сы­нақ­тан өткізуге тыйым салу және үшін­шіден, мүмкін­ қадерінше қыс­­қартудың  ең жо­ғарғы жиын­тық жұмыс­тарын жүр­гізу.
Қорыта келгенде, Қазақстан­ның ғасырлар бойы жалғасқан та­рихы, күрделі этникалық құра­мы мен құрылымы, геост­рате­гиялық орналасуы (өркениет­тердің тоғысқан жерінде ор­на­ла­с­уы да) оның Еуразиядағы өзіндік ерекшелігі бар мемлекет екендігін көрсетеді. Көпұлтты мемлекетіміздің рухани біртұтас­ты­ғын сақтап, ұлт­тық құнды­лық­тары­мызды ұмыт­пай, жаңғыртуда, әлемді мойындатып, халықаралық қатынастар жүйесінде өз орнымызды айқын­дау­да Тұңғыш Президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың қосқан үлесі өл­шеусіз және болашақта Елбасы­ның салиқалы саяса­тының арқа­сында Қазақстан Республикасы дамыған 30 елдің қатарына кіреді деген сеніміміз кәміл.

Нәзия Тәсілова,
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ доценті.