немесе «тұңғыш Пеле»…

 

Күн сенбі. Қарағанды стадионында «Шахтер» мен «Қайраттың» ойнайтынын естіп, Серік Ақсұң­қарұлына телефон шалдым.

– Мен жанкүйер емеспін ғой… – деді ол.

– Бір рет көрсеңіз, ертеңінде ұйқыдан «жан­­күйер» боп оянасыз? – дедім қы­зық­тырмақ мақ­сатпен.

– Барсам, барайыншы, қағаздан өзім де қа­жып отыр едім… – деді ағам, келісе ке­тіп.

Келдік. Билет алып жатырмын.

– Қанша екен? – деді Секең.

– 200 теңгеден.

– Мен 2 мың теңге екен десем, арзан екен ғой?

– Стадионға қымбат екен деп келмей жүр­­генсіз ғой тәрізі?! Бірінші рет келіп тұр­сыз ба?

– Алматыда Тұмағаңа (Тұманбай Мол­да­ға­лиев. – Е. Ә.) еріп Дәуітәлі Стам­бе­ков екеуміз бір бар­ғанбыз…

– Содан бері келіп тұрғаныңыз осы ма?!

– Жападан жалғыз қалай келем?!

– Ақындардың арасында олардан басқа жан­күйер жоқ па?!

– Неге «жоқ?!» – деді ол намыстанып ке­тіп, – көп қой… Мәселен…Әбділда Тә­жібаев! Керемет бо­ле­льщик болған!

– Ал сіз бүгін кімге жанкүйер боласыз?

– «Қайратқа»! – дейді Секең, бүгін тап бір сол үшін келгендей! Менің ша­қы­рып әкелгенімді «ұмы­тып» кетті…

– Өзің ше? – дейді маған.

– Мен «Шахтерге»?

– Онда нең бар?! Саған «Қайрат» жа­қын ғой?! «Шахтер» маған жақын?!

– Мен баяғыдан «Шахтерге» жан­күйер­мін!

– Ә… солай ма…

…Ойын басталып кетті. Не істер екен деп Се­кеңе ұрланып қарап қоям, ста­дион­ға күнде келіп жүргендей… түк сұра­майды…

– Ешкім темекі тартпайды екен мұн­да?! – деді бір кезде жан-жағына жалтақ-жал­тақ қарап.

– Бұл жерде өңкей спортшылар, спорт жан­күйер­лері, – дедім мен – Ұят емес пе?! Полиция көр­се, ұстап, жауып тастайды!

…Содан ләм демей, шыдап отырды!

– Сіз кімге «болейт» етіп отырсыз? – дедім, тағы да әдейі, сыр тартып.

– «Қайратқа»!

– Неге?

– Тұмағам марқұм ылғи «Қайратқа» жан­күйер болушы еді…

Бір кезде «Шахтер» ойыншылары «Қай­раттың» қақ­пасының алдында қар­балас жасап, жан күйер­лер ду етіп, басыла қалды. Сол кезде қаннен-қа­пер­сіз отыр­ған Секең:

– Ойбай! «Шахтер» соғып жіберді ме?! – деді зәресі зәр түбіне кетіп!

– Жоқ, жөндеп қарамайсыз ба? Қа­лай соғады?! Қақпа – бір жақта, доп ай­д­алаға кетті ғой.

– Ә… Бізді Тұмағаның аруағы жебеді! Ал­ға, «Қайрат», алға! – деді ақын ұшып түре­геліп, айғай салып, – Тұмағам!..

Қалың жанкүйер ала көзімен ақынға жақтыр­май қарады!

– Үлкен адамсыз! Шошаңдап, қайта-қай­та ұшып тұрып, неге айқайлай бересіз?! Біз отыр­мыз ғой, міне, үндемей?! – деді ең­гезердей бір жігіт. Қайдан келген адамсыз өзі?!

– Алматыдан! – деді Ақсұңқарұлы бет-аузы шылп етпей!

Бірінші тайым аяқталып, үзіліске шық­қанда біраз жігіттер біз жаққа жақ­тыр­май қарап, топтаса бастады… Мен жанкүйерлердің психологиясын жақсы білем, Секеңді  алып кету керек! Секең­нің ойын­да түк жоқ:

– «Шахтер» ойнай алмайды ғой, – деп қой­май­ды қайта-қайта!

Үзілісте Қарағандының құрметті аза­­­маты Шәй­мерден Оразалинов фут­бол­­дан мектеп оқу­шылары арасындағы жа­рыс жеңімпаздарын марапаттап жатты. «Азамат қой бұл кісі!» деп, Секең та­м­­санып тұр, езуінде темекі…

–Секе, қайтайық? –дедім.

– Ойын енді қызып келеді ғой? – деп, қи­­май тұр!

…Алдап-сулап алып кеттім…

– Сыра ішесіз бе бір жерден?

– Таздан – тарақ, менен – сыра қал­ға­лы қашан?!

– Шай ішейік онда?

…Шай сіміріп отырмыз. Ақын Ғалым Жай­лыбайға: «Қайрат»«Шахтерге» гол соқ­ты», – деп, телефонмен сүйінші сұ­рап тастады!

–Секе, сүйіншілеуге әлі ерте ғой, футболда бір минут бәрін шешеді! Әлі екінші тайым бар ғой?

Секең көңілсіз!

– Не болған сізге? – деймін.

– Қап! Бекер кетіп қалдық… Мені қой­шы, мен кеткеннен кейін «Қай­рат­тың» жағдайы не болар екен? – деп, өкі­не­ді.

– «Шахтер» бір-екі гол салып қойған шы­ғар ендігі…

– Қап! Мен барда Тұмағамның аруа­ғы жебеп-ақ тұр еді… – дейді күрсініп…

…Сөйтіп, «жанкүйер» ақыннан әзер құтылдым.

Ертеңіне таңғы сағат 7-де шыр-шыр ет­кен телефон дауысы оятып жіберді. Се­кең екен!

– Не болды таң атпай?!

– Сүйінші! – дейді!

– Неменеге?

– «Қайрат» «Шахтерді» 5: 0-ғып жең­ді! Тұмағамның аруағы жебеді бізді! Футболист болуым керек еді!..

– Ақындығыңыз тақияңызға тар бо­­лып тұр ма?! – дедім ыза болып!

– Ақындықтан қажыдым… Бәрі «өлең» жазады… Сырты – «өлең»…ішін­де түк жоқ, былшылбай! Әттең!..
Қы­зы­л­а­­райда тудым… Стадион болмады ғой біз­­де?!. Футболист болғанда… – деп, ой­ланып біраз тұрды…

– Футболист болғанда… не болушы еді?!

– Футболист болғанда… мен… қазақ­тан шыққан Пеле болушы едім!

Бұл кісімен енді стадионға бармас­пын!..

Есжан ӘМІРОВ.

---

КӨПЕН, ҚАЙДАСЫҢ?

– Көпен, қайдасың?

– Мен бір жиналыстамын.

Мәселеміз шешілмей, қиналыстамын.

Содан үйден алыстамын.

– Көпен, қайдасың?

– Ұшақтамын.

Мамықтай бір құшақтамын.

Жүрек тулап, дем ысып,

Амалым жоқ, тұзақталдым.

Өтетін бір жиналыстан

Қайтем енді, ұзап қалдым.

– Көпен, қайдасың?

– Вокзалдамын.

Жиналыс өткізетін

Үлкен бір көк залдамын.

Түнге қарай бітірем деп,

Мен өзімше болжалдадым.

– М… м… м… жәрәйды,

Жиналыстарың қашан тарайды?

– Келтіреміз бір орайды.

Қазір арыз деген қарша борайды.

Соның бәрін тексереміз,

Сөйтіп, жалақор-парақорларды еңсереміз.

Ертесіне тағы шалдым қоңырауды

Мұны, тіпті, көңіліне ауыр алды.

– Көпен, қайдасың?

– Кемедемін.

Жанымды осы қинайсыз неге менің?

Айттым сізге: «Барамын жиналысқа,

Жердің түбі ту… сонау тым алысқа».

– Көпен, қайдасың?

– Көктемін.

Іздеп жүрмін ай тасын.

– Әй, сен де жоқты айтасың…

Не қыласың ай тасын?

– Пергілеймін бұл жақтан

Жемқорлардың төбесін.

Ине шаншып сөгемін,

Тырнағының көбесін.

– Айдан қашан келесің?

– Не боп қалды?

Менде бар ма ед,

Аласы мен бересің?

– Бір мәселе бар ед тә…

Ақылдасар өзіңмен.

– Шығарасыз неге мені төзімнен?!

Аңғаруың керек еді

Ықылассыз сөзімнен.

Түсінбесең айтайын:

(Меселімнен қайтайын)

Жиналысты азайтуға ден қойып,

(Біразына құлып салып, ен қойып,

Сауықтырар ем қойып,

Таңды көзбен атырдым).

Жиналысты тағы бір

Ашайын деп жатырмын.

 

***

Мұндай мықты ақынмен

Сөйлес қылған мына мен…

Неткен қайсар батырмын!..

 

Тұрсынбек ЕШЕНҚҰЛОВ.