100 жылдан бері қалыптасқан жүйе бұзылды. Президент Тоқаев жаңалық жасады!
Жуырда, Елордамызда солтүстіктегі көршімізбен бірікккен өңіраралық форумның өткені белгілі. Форумға екі мемлекеттің басшылары қатысып, сөз сөйледі.
Форум қарсаңында ҚР Президенті «Известия» газетінің тілшісіне, РФ Президенті «Казахстанская правда» газеттеріне сұхбат берді. Тоқаев пен Путиннің аталған газет беттерінде жарық көрген сұхбаттары сарапшылар арасында талқыға түсіп, түрлі ой-пікірлер айтылды. Байқауымызша, дипломатиялық мәдениеттің шегі мен талабына сай табылған сұхбаттар барысында президенттер жайлап отырып, қос тарапқа тән мемлекеттік мүдделер тұрғысынан сөйледі. Путин әдеттегідей Ресей жерінің табиғи бай ресурсына сүйенген болып, Қазақстанның солтүстігі мен шығыс өңірін көгілдір отынмен қамтамасыз етеміз, сөйтіп аймақтарды жылу мен қуат көзіне деген тәуелділіктен құтқарамыз дегенді айтты. Ал ВВП-ның бұл сөзіне біздің сарапшылар, «еліміздің солтүстігі мен шығысын газға деген тәуелділіктен құтқарудан гөрі тәуелділікке жетелеу емес пе?» деп, күдік білдіріп жатыр. Осы жылу, отын, электр мәселесіне қатысты әңгімеде Қазақстан қандай ұстанымда болуы керек? Ол турасында біз халық үні мен халықтың талап-тілегіне баса мән беруге тиіс екенбіз. «Известияның» тілшісіне берген сұхбатында Қасым-Жомарт Кемелұлы былай деді:
«Біздің елде көптеген азаматтар мен сарапшылар атом станциясының қауіпсіздігіне күмән келтіреді. Семей ядролық сынақ полигонының ауыр қасіретін ескерсек, мұны түсінуге болады. Қазақстан аумағында АЭС салу мәселесінде Ресей тарапының жәрдем беру ұсынысын жоғары бағалаймыз. Әйтсе де, АЭС құрылысы жөніндегі түпкілікті шешім референдум қорытындысы бойынша қабылданады».
Өңіралық форумнан кейін БАҚ беті қазақ лидерінің ресейлік делегация мүшелеріне құлаққап кигізгенін жарыса жазуда.
«ҚР Президентінің қазақ тіліндегі сөзін тыңдауға ұмтылып, жаппай құлаққап іздеген ресейліктердің құлағын енді құрғатпау керек…», – деп пікір білдірді Мәжіліс депутаты Қазыбек Иса.
Естеріңізге сала кетейік, Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев РФ Президенті Владимир Путиннің қатысуымен өткен Өңіраралық ынтымақтастық форумын қазақ тілінде сөйлеп ашты.
Тоқаевтың өңіраралық форумда мемлекеттік тілде іркілмей сөйлеуі ТМД шеңберінде үлкен саяси жаңалыққа есеп болды.
Бұл саяси жаңалықтың бағасын Ресейдің белгілі саясаттанушысы
Аркадий Дубнов тура бейнелеп берді: «Путин бұрын-соңды ТМД астаналарына барған кезде мұндайды кездестірмеген еді. Жергілікті басшылар оған үнемі тек орыс тілінде, «үлкен ағаның» тілінде сөйлегенде, бұл дәстүр бұзылмайтындай болып көрінетін, басқаша да болуы мүмкін еместей еді… Ал посткеңестік хаттаманың бұл тәртібі бұзыла бастады: кеше, Қазақстан Президенті Қасым-
Жомарт Тоқаев Путиннің Астанаға сапарын қорытындылай келе, делегациялар мен баспасөз өкілдерінің қатысуымен өткен жиында алдымен жұртшылыққа қазақ тілінде сөз сөйледі», – деп жазды ол Telegram-арнасында.
Саясаттанушы Тоқаевтың сөзі ресейліктерді таңғалдырғанын атап өтті.
Тоқаев әуелі өзінің сөйлеген сөзін аудармада тыңдауға мәжбүрледі.
Қазақстан Президенті Қазақстанның орыс тілін құрметтейтінін, бірақ негізі дербес тіл саясатын жүргізетінін, ең бастысы қазақтардың ұлттық тілін дамыту болып қала беретінін бірден аңғартты. Айтпақшы, Путин бұл жолы да әріптесінің әкесінің атын айта алмады. Демек, Тоқаев – Мәскеуде оқығанмен, бірінші кезекте қазақ. Кремль бұған үйренуі керек», – деп қорытты Дубнов Telegram-арнасындағы жазбасын.
«Иә, бұл жолы Кеңес Одағы мен ТМД-да Ресей Президентін Ресей тілінде қарсы алатын 100 жылдан бері қалыптасқан жүйені Қазақ мемлекетінің басшысы қазақ тілінде сөйлеп, бұзды! Жаңалық жасады!
Биыл, 2023 жылы 22 қыркүйекте, 1989 жылғы Қазақстанның ең алғашқы тіл заңына 34 жыл толған күні біз «Қазақ тілі қашан тәуелсіздік алады?!.» деп жазып едік. Қазақ Президентінің Ресей Президентіне ресми жиында Қазақша сөйлеген күні 10 қарашада Тіл тәуелсіздігіне алғашқы қадам жасалған тарихи күн деуге болады. Алла жар болсын Алашқа!», – деді ақын, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Қазыбек Иса әлеуметтік желідегі жазбасында.