Ақын, жазушы, кинодраматург Бақытжан Мұсаханұлы Қанапиянов (Жан Бақыт) 1951 жылы 4 қазанда Көкшетау қаласында мұғалімдер отбасында дүниеге келді. Кезінде Шоқан Уәлихановтың ата қонысы болған Сырымбет ауылында мектеп табалдырығын аттаған ақынның өзі де тумысынан  ұлы ағартушы-ғалымның туысы болып келеді.

Алғашқы игерген мамандығы – инженер-металлург, кейіннен Эмиль Лотянудың шеберханасы бойынша Мәскеудегі режиссерлер мен сценаристердің Жоғарғы курсын бітірді. Сондай-ақ КСРО Жазушылар одағының жанындағы Жоғарғы әдеби курс­ты тәмамдап, Александр Межировтен дәріс алды. Қазақ КСР ҒА Металлургия институтында зерттеуші-инженер, «Қазақфильм», «Мосфильм» киностудияларында сценарист, режиссер, редактор, Қазақстан баспаларында редактор болып қызмет істеді.

1971 жылы Олжас Сүлейменовпен танысуы жас ақынның өмір жолын күрт өзгертіп, әдебиетке біржола бет бұруға себепші болды.

Тырнақалды туындысы 1975 жылы «Простор» журналында жарық көріп, кейінен өлеңдері мен поэмалары дүниежүзінің көптеген елдерінің мерзімді басылым беттерінде жарияланды. Қазақстан, Ресей, Украина, АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Польша, Армения, Моңғолия, Малайзия елдерінің баспаларынан шыққан отыздан астам поэтикалық және прозалық кітаптардың авторы. Поэтикалық шығармалары әлемнің көптеген тілдеріне аударылған, алыс және жақын шетелдердің әдеби антологияларына енген.

Андрей Вознесенский мен Белла Ахмадулинаның 1996 жылы Алматыда өткен поэтикалық кешінде Бүкіләлемдік поэзия күнін атап өту жөнінде алғаш рет ұсыныс жасап, осы идеяның авторы ретінде бірқатар жұмыстар атқарды.

«Невада – Семей» халықтық антиядролық қозғалысының белсенді мүшесі (1989) болып, Украинадағы Чернобыль АЭС-і апатының зардаптарын жоюға қатысқан (1986–1989).

Бірқатар халықаралық әдеби сыйлықтардың, әдебиет саласы бойынша Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының (1986), халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының, тәуелсіз «Тарлан» сыйлығының, Қазақстан Журналистер одағының С. Сәдуақасов атындағы сыйлығының (1999), Қазақ ПЕН-клубының Мұхтар Әуезов атындағы сыйлығының (2014), Антон Дельвиг атындағы Бүкілресейлік сыйлықтың иегері (2013).

Бүкіләлемдік поэтикалық конкурстың (Нью-Йорк, АҚШ) лауреаты, «Мәдениет және өнер» номинациясы бойынша «Ел тұлғасы – «Имя Родины» халықтық байқауының жеңімпазы.

Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері (1998), Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері (2011).

Халықаралық бейбітшілік және келісім комитетінің (Мәскеу) «Мәдениетке сіңірген еңбегі үшін» орденімен, «Парасат» орденімен, II дәрежелі «Достық» орденімен, Қазақстан, Ресей, Украинаның медальдерімен марапатталған.

Қазақстан Жазушылар Одағының,
Қазақстан және Ресей ПЕН-орталықтарының мүшесі.
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің құрметті профессоры.
Қырым Әдеби академиясының (Симферополь қаласы, Қырым Республикасы) академигі.
Әдебиетшілердің Еуропалық конгресінің (Прага қаласы)
Қазақстан және Орталық Азия аумағы бойынша басқарма мүшесі.
Көкшетау қаласының құрметті азаматы.

2020 жылы әдебиет пен өнер саласы бойынша Абай атындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығының иегері атанды. Біз бүгін «ЖАҺАН ЖЫРЫ» айдарында алғашқы рет Қазақ Елінің қаламгерін жариялағалы отырмыз. Ақынның өлеңдері түгелдей дерлік дарабоз сыйлыққа ие болған «ЖАН ИГІЛІГІ» («Достояние души») жыр жинағынан алынып, ана тілімізге аударылды. Айтқандай, айбоз ақынның бұл жинағы «БІР ЕЛ — БІР КІТАП» жобасы қамтыған отыз кітаптың қатарында тұр. Бірер жыл бұрын (2017 ж.) франциялық қарымды қаламгер Тьерри Мариньяк былай деп еді: «Бақытжан Қанапияновтай ақынның өлеңдерін аудару — үлкен мәртебеге ие болу, жыр майданына білек сыбана кірісу, сонан соң, өзіңнің ерлігіңнен шабыттанып, өз ана тіліңде пәкизат поэтикалық туындыны сөйлету! Сөйте тұра еш тәуекел, тартыссыз…ақындықтың бар ләззатын бүтін болмысыңнан өткеру бақыты бұйырмақ сізге!»

Бұдан артық айту қиын-ау… Кезекті ақиық ақынның жыр жолдарына берелік!

ЖАН БАХЫТ

Всю душу вперед выставляю,
А счастье встает за душой.
А что будет дальше? — не знаю
За этой завесой сплошной.

По-прежнему будет дорога
Вести на иной поворот.
По-прежнему выйдет тревога
За черными птицами нот.

А дальше что будет — то будет;
Не смыть мне морщины со лба.
По-прежнему строчками судит
От звездного неба судьба.

ЖАН БАҚЫТ

Жанымды алға айқара ашып жүргенім,
Бақыт тұр жанның соңында сол бір қалпында.
Ал ары қарай не болар екен? — білмедім,
Анау бір тұтас бұлыңғыр перде артында.

Бұрынғысынша болады жолдар, бұралаң
Бұрылыстарға бастайтын құз бен түзінен.
Бұрынғысынша билейді бойды бір алаң
Күңгірт күйдегі қара құстардың ізімен.

Ал ары қарай не болса, мейлі, сол болмақ;
Кетіре алмаспын әжімді, түскен маңдайға.
Бұрынғысынша билігін айтар, жол жолдап,
Жұлдызды Көктен тағдырым тастап таңдайға.

 ДУША

Говорят, ученые-психологи выяснили вес души человека. Оказалось, где-то тридцать грамм. Однако стихи не только об этом, да и совсем не об этом.
***
Не взвесить мне душу младенца,
Она невесомой слезой,
Качнувшись биением сердца,
Всплывает грядущей тоской.

У юности всё это дышит
Мечтой окрылённой в глазах,
Душа в ней без тяжести ищет,
Пока не омыта в слезах.

По возрасту ноша иная,
По памяти это нести,
Из прошлого груз извлекая,
Что давит с годами в пути.

На склоне минувшего тракта,
На совесть сверяя судьбу,
Душа для последнего акта
Сквозь слёзы выносит табу.

ЖАН

Психолог ғалымдар адам жанының салмағын анықтаған деседі. Отыз грамм шамасында ғана екен. Алайда осынау жыр ол жайында ғана емес, тіпті де ол жайлы емес.
***
Өлшей алмаспын сәбидің жанын үлпілдек,
Салмақсыз көздің жасындай күйден айнымай,
Жүректей толқыр, лүпілмен бірге бүлкілдеп,
Келер күндерден бой көрсететін қайғыдай.

Кең тыныс алып жас кезде, демін үзбейді
Барлығы бұның—ақ қанат арман көздегі,
Жан, шіркін, шалқып, шаршап-шалдықпай іздейді,
Жуынбай жасқа, бастан бақ тайған кездегі.

Жас ұлғайғанша жүз құбылады жүк анық,
Жадыңда қалған жеткеріп ілкі сүрлеумен,
Өткеннен өмір салмағын сарқып шығарып,
Жылдар мен жолдар жәукемдеп, қалар құр кеудең.

Даңғыл соңында саралап болып оң-солды,
Ар таразысына тағдырды тартар қиын сәт,
Жан ышқынады, әрекет үшін ең соңғы
Үкімін айтар жасқа булығып, тыйым сап.
* * *
Стихи не подвластны преградам,
Стихи не имеют границ.
Фиксирую в памяти взгляда
Метафоры этих страниц.

А всё остальное не в тему,
А всё остальное не в счёт.
Герой мой покинул поэму,
И нас за пределы влечёт.
* * *
Затаилась в кронах осень,
Шелестит листва.
Ни о чём она не просит,
Ни к чему слова.

Как по древнему поверью:
Нас в природе нет.
Только чёрные деревья
Сквозь осенний свет.
* * *
Стучат колёса, вырывая
Тебя из тишины земли.
Не станция ли узловая,
Огнями и людьми встречая,
Развяжет узел твой вдали?
В дороге даль земная гложет.
Эффект вагонного окна
В ночной степи
Твой облик множит
И где-то там судьбу итожит,
Что за окном отражена.
* * *
Бұғауды білмейтін ақ арда жырдың
Бәсі биік шектеу, шептерден.
Жадысына жаздым жанарларымның
Теңеулерді осынау беттерден.

Тақырыптан тысқары басқаның бәрі,
Мәнді емес өзгесі… Өткен түс.
Кейіпкерім кеткелі дастанымдағы,
Біз де шығып кеттік… Шектен тыс!
* * *
Тоғай тәжінен күз сығалағанда
Жапырақ сыбдыры көп еді.
Ешкімнен ештеңе сұрамағанда,
Сөздердің де жоқ-ау керегі.

Ықылымдардағы ырымға илансақ:
Табиғатта мынау жоқпыз біз.
Тек қара ағаштарға күн нұрын құйған шақ,
Өне бойынан түгел өткіз, Күз!
* * *
Дөңгелектің дүрсілдері,
Жердің үнсіз құр сүлдерін
Бұзып-жарып, сені жұлып алған-ау.
Жол түйісер бекет пе екен,
Күткен адам, көп отпенен,
Түйініңді шешер шалғай маңда анау?

Жолда алыс жер жегідей жер.
Түз түнінде көп үрейлер,
Бейне, вагон әйнегіндей жылтылдап,
Көбейтеді келбетіңді,
Тағдырыңды жерде түрлі,
Түйіндерде терезенің сыртында-ақ.

Памяти мамы

Когда я заплакал однажды во сне,
Волшебное слово промолвили мне.

А утром я вспомнить то слово не мог,
Мне мать отвечает:
— Не знаю, сынок…

Волшебное слово для близких людей
Мерещится рыбкою в неводе дней.

Когда засыпаю — в ночной тишине
Опять это слово приходит извне.

А утром не вспомнить, найти не могу.
Один только вздох, что не вставить в строку.

Как будто бы ношу сын принял из рук:
Всплакнул он во сне, заворочался вдруг.

Заветное слово пройдет ли сквозь сон?
А если пройдет, то запомнит ли он?

Анамның рухына

Қалғанда жылап мен бірде ғайып түсімде,
Ғажап сөзді анық естідім аян ішінде.

Сол сөзді есіме түсірмей қойды таңғы арай,
— Білмеймін, балам,- деп еді-ау анам…
Жалған-ай!

Жандарға жақын елестер сиқыр сөз бұл күн
Балықтай болып, ауына түскен мезгілдің.

Ұйықтаған сайын түн тыныштығын құшақтап,
Келеді қайта сол бір сөз тыстан түс аттап.

Қарманам таңда жадымда қалмай, таба алмай,
Күрсіністі құр жыр жолдарына сала алмай.

Жүгімді қолдан алғандай ұлым қабылдап:
Түсінде жылап, аунады кенет, дамылдап.

Түрен сап түстен өтер ме сол сөз қастерлі?
Өтетін болса, сақтар ма ол сөзді есте енді?
* * *
То день, то ночь
Моей клавиатуры.
Но — ты вошла
В мой небольшой сюжет.
Твои зрачки
Мне светятся в лазури —
В сонате под названьем
Белый свет.

До смутного
Дотронешься лица —
И не найти у повести  конца.

То — день, то — ночь.
Тома литературы.
И — некто переходит в персонаж.
На шахматной доске
Рассыпаны фигуры,
И — разрушает комнату
Трельяж.

Вновь не найдёшь
У повести конца —
До смутного
Дотронешься лица…
* * *
Клавиатурамдағы
Кей күн, қайбір түндердей,
Жинақы жырдың
Желісі болып қалған ең.
Қарашықтарыңда
Көгілдір жалқын жүргендей —
Ақзер дүние атты
Сонатадағы арнамен.

Бұлыңғыр бейнеге
Қалсаң таянып, қиыны —
Таптырмай кетер
Бұл бір баянның түйіні.

Кейде — күн, кейде — түн.
Әдебиеттердің томдары.
Базбіреу кетер
Кейіпкер болып жетіліп.
Шатыраш тақтасы —
Онда да ойран орнады,
Үшкөз айна тұр
Бөлменің көркін кетіріп.

Таптырмас соңы
Сол бір баянды түйгенге —
Күңгірт кейіпке
Болмашы ғана тигенде…

СТАРЫЙ ДОМ
Ерулану Канапьянову

Днём и ночью здесь тёмные окна,
Я войду — половица скрипит.
Слышу, слышу, что ей одиноко,
И — поэтому в доме не спит.

Помнит почерк походки — как лица,
Помнит то, что хранит этот дом.
В детстве, может быть, мне половица
Пела сказку о доме родном.

Здесь над крышей витала эпоха,
Был за окнами сталинский тракт.
Я вздохну,
я пройдусь,
и от вздоха
То всхлипнет,
то скрипнет
мне в такт.
И всю ночь я веду с половицейТой
печальной души разговор,
Когда в мире от сердца не спится
И — не выспаться мне до сих пор.

И под медный ли траур Шопена,
И от скорбных шагов похорон
Ты свой скрип загоняла под стены,
Но ночами мне слышался стон.

Здесь в углу моя мама вязала
На суровую зиму носки.
Не её ли ты плачу внимала,
Всё цепляясь гвоздём за клубки?..

Что хранишь, что хранишь под собою,
Дома старого радость иль страх?
Подниму — и найду под тобою
Поистершийся старый пятак.

ЕСКІ ҮЙ
Ерұлан Қанапияновқа

Күндіз-түні қараңғы терезеде — кешкі іңір,
Кірсем мұнда — еденнің сықыры еніп күйге бір,
Жалғыздығын мен оның естіп тұрдым, естідім,
Содан болар, ол бейбақ ұйықтамайды үйде бұл.

Бет-бейнедей есте ұстар — әр жүрістің ырғағын,
Жадында жүр бұл үйдің сансыз сыры сақтаған.
Бәлкім, бала кезімде талай мәрте тыңдадым
Ертегісін еденнің, туған үйді мақтаған.

Мұнда шатыр үстінде тұрған еді бір дәуір,
Жатты сталин даңғылы терезенің сыртында.
Бір тыныстап,
бір жүрем,
күрсінісім мүлде ауыр.
Сықырлады,
өксіді ол
менің ыңғай, ырқымда.

Түн баласы еденмен жарасады әңгімем,
Тарқататын шер күйді, қайғылы жан сергитін,
Мына әлемде жүрегің  тыншымаса, қалды нең,
Бұған дейін қанбаған, қанбас, сірә, енді ұйқым?

Мысы басып Шопеннің мыспен аза төндірер,
Қадамдары қазаның қайғы үйіріп үлгеріп,
Қабырғаның астына сықырыңды көмдірер,
Түңілген ем түндерден ыңыранған үн келіп.

Бұл бұрышта анашым тоқыр еді жүн шұлық
Қыс келгенде қаһарлы, бой бермейтін боранға.
Ол жыласа, сен бірге боздамап па ең тұншығып,
Шегелерің құлшынып, оратылып орамға?..

Сақтап жүрсің нені сен, нені астыңа жасырдың,
Бөлісті ме сүйініш, я, күйініш ескі үйім?
Еденнен де төменнен тауып алып, тасырмын,
Көтергенде тақтайды — тозғын, көне бес тиын…
* * *
Пришли неизвестно откуда,
Уйдем неизвестно куда.
Последняя выбита ссуда
На смутные эти года.

Быть может, к последнему морю
Выводит дорога судьбы,
Где к звёздному тянется рою
Блаженная пыль ворожбы.

Мне слово моё нагадали
На строчках святого шитья.
Мелькнула цыганкою в шали
Бездомная муза моя.

И, прячась строкою в дискету,
Проступит на той стороне
Тот образ, что виден поэту
В небесном предутреннем сне.
* * *
Қайдан келгеніміз де белгісіз,
Қайтар жақ беймәлім боп тұрғанда,
Қарыздандық тағы, басқа бергісіз,
Аласапыран мынау жылдарға.

Теңізге қарай, бәлкім, ең соңғы
Тағдыр жол бастап, сәл-пәл қарасар,
Топ жұлдызға ұмтылып бағы кем сорлы,
Көріпкелше көз бояп, бал ашар.

Сәуегейлік қылған-ды сөзіме
Жолдарында киелі тігіннің,
Мекенсіз менің музам, көзіме
Шәлі таққан сыған қыз боп көріндің.

Тармақтардай тығылған таспаға,
Бейнедей, ар жағына түскенмен,
Көрінбейтін ақыннан басқаға,
Аспаннан ауып, таңғы түске енген.

Марату Тажину

Из единого тюркского корня
Отчеканен наш образ в веках.
Нашей памяти чуткие кони
Проступают сквозь эпос в стихах.

Горстью проса я звезды посеял,
Птичий путь воссиял над копьем.
Из единого тюркского эля
Нам Вселенная вышла шатром.

Торим путь евразийского мира,
Свод небес над ладонью степи.
От Хан Тенгри до крыши Памира,
До Стамбула, Дамаска, Каира,
И на север до Третьего Рима
Крепим звенья единой цепи.

Тайный принцип святой пирамиды,
Солнцеглазая вера внутри.
Неизвестные миру флюиды
Растолкуют ученые гиды,
Конспектируя календари.

Марат Тәжинге

Түп төркініміз бір тамырымыздан түркілік
Таңба боп түскен жүзжылдықтарға тұрқымыз.
Дастаннан жырға жүйткіп өтеді жұлқынып,
Желден де жүйрік жадымыз—түмен жылқымыз.

Жұлдызды түгел тарыдай септім уыстап,
Құс жолы жатты жарқырап найза ұшында.
Біртұтас Түркі Елінен шықтық ту ұстап,
Қарсы алды Жаһан көк шатыр тіккен тұсында.

Ауроғажамдық ғаламнан жол сап кетерміз,
Күмбезін Көктің алақанға сап даламыз.
Хан Тәңірінен Памир шыңына өтерміз,
Ыстанбұл, Шамға, Мысырға сүрлеу саламыз,
Теріскейдегі Үшінші Римге жетерміз,
Тізбегі тұтас шынжырдай жалғап барамыз.

Құпия сыры пирамиданың киелі,
Көзіндей күннің ішінде сенім-құт тұнар.
Білмейтін әлем сұйық дірілдің сүйемін
Талдап, жолқосшы оқымыстылар ұқтырар,
Түсіріп хатқа күнтізбелерін жүйелі.
* * *
Дыхание моей любимой
Качнуло тишину слегка.
Быть может, ангелом хранима,
Что входит в образ мотылька.

Я тайну женского покоя
И не пытаюсь отгадать.
Я шторой свет луны прикрою,
Чтобы не падал на кровать.
* * *
Сүйіктімнің тыныстап, тартылғанда демі ішке,
Тыныштықтың сәл ғана сабырын ап, тербеген.
Бәлкім, оны қорғауда ақ қанатты періште,
Көбелектің кейпіне әлі толық енбеген.

Әз әлемін әйелдің, жан тынышын тым тылсым
Түсінуге тырыспан, түйсігіме болжатпан.
Шымылдықпен қалқалап қойдым, енді түн тұрсын
Ай сәулесін түсірмей кереуетке… ол жатқан.

ПОЭТ И ОБЫВАТЕЛЬ

Зачем же я, песчинка во Вселенной,
Памятью многовековой живу?
Зачем же я, былинка жизни тленной,
Всесильным существом себя зову?

Зачем же я зову дорогой верной
Весь этот путь? — Во сне иль наяву,
Пройдя не лицемерную канву,
Он сутью обнажится лицемерной.

Мучительные вечные вопросы.
Ответит жизнерадостный кретин:
— Идите в степь и, не меняя позы,
Предстаньте пред звёздами один.
Свою звезду найдите там сквозь слёзы.
И — у неё спросите, гражданин.

АҚЫН МЕН ҚАРАПАЙЫМ АДАМ

Бар ғұмырым Жаһанның бола тұра тозаңы,
Жүзжылдықтар жадысын жүрмін неге жаңғыртып?
Қылтанақ ем, менен де бес күн жалған озады,
Құдіретіме кім зәру, қоя берер қаңғыртып?

Дәріптеймін даңғылдай сан сүрлеудің терісін,
Мадақтаймын несіне? — Өңімде, я, түсімде,
Жүріп өтпей жарытып құбылмалы желісін,
Ол да қалар жалаңаш, екіжүзді пішінде.

Мәңгілік сол сауалдар алуан азап танытқан.
Жауап қатып амалдар бір жайдары ақымақ:
— Түзге тура тартыңдар, айнымастан қалыптан,
Жүгініңдер жалқы кеп, жұлдыздарды бақылап.
Көз жасына көміліп, жұлдызды іздеп қамыққан,
Сол жазғаннан, азамат, сұрасаңыз… мақұл-ақ!

ЗНОЙ

Ущелье спит.
Сынишка чабана,
Что выскочил
Из мелководной речки,
Дрожит и льнет
Всей робостью овечьей
К груди широкой
Старца валуна.

Мерцала стрекоза
Невдалеке.
И мальчик виден был —
В её зрачке.

АПТАП

 Ұйқыда таудың аңғары,
Шопанның ұлы жаурады,
Қалмады суда, заулады
Тастұма, таяз өзеннен;
Жабысып жатыр, дірілдеп
Марқадай момын жүгірмек,
Кең кеудесінде күлімдеп
Кәрі қойтастың безерген.

Іргеде инелік жыпылықтап,
Қомдана…
Қарашығында тұтылып қап —
Сол бала.

ВОЗВРАЩЕННЫЕ ИМЕНА

Стихия разорванных связей
Выносит на гребень волны.
И здесь бы нам случай не сглазить,
Как тайную дверцу стены.

Душою по миру мы бродим,
И к ночи зажженным окном
Мы ищем друг друга, находим
В каком нибудь веке былом.

Пусть наше угрюмо наследство,
Но корни сгоревшей травы
Вновь выплеснут буйное детство
В грядущую глубь синевы.

Наш ветер апреля срывает
Засовы,
запреты,
замки
И — белые пятна смывает,
И — ложную запись строки.

Стихи и поэмы Магжана,
Раздвинув степные огни,
Подхвачены с телеэкрана
На эти реальные дни.

Да, муза поэта хранима
Народом до лучших времен…
Бесмертны стихи Шакарима,
Он нам навсегда возвращен.

ҚАЙТАРЫЛҒАН ЕСІМДЕР

Байланыстардың үзілген, жалғап желісін
Таудай толқындар төңкерер енді туар күн.
Тигізіп алмай өтсек-ау тіл-көз терісін,
Жасырған жұмбақ есігіндей ғып дуалдың.

Жан шуағы боп жаһанды кезген түні біз
Терезе сынды шырағын жаққан қайырлы,
Іздеп жүргенде, біз — бірімізді біріміз,
Тауып алармыз ғасырдан баз бір байырғы.

Қабағын шытып тұрса да біздің мұрамыз,
Өртенген шөптің тамырларындай өркендеп,
Балалық шақ боп буырқанып та шығамыз,
Келешегіміз күмбезін көктің көмкермек.

Сәуірдің желі кеткенде жұлып барлығын
Ысырмалардың,
құлыптардың һәм
тыйымның,
Ақтаңдақтардың жуып-шаяды қалдығын,
Жалған жазбаның жолдарын түзеп құйын күн.

Мағжандай айбоз ақынның жыры, дастаны,
Даланың барша оттарын қозғап, түргенде,
Телеэкраннан таралып, жалғап тастады
Біздерді жарқын, жайдары мына күндерге.

Сақталар, сірә, ақын музасы, сембейді
Халық жадында, салғанша сәтін, сән құрып…
Шәкәрімдейін шайырдың жыры өлмейді,
Оралды қайтып бізге олар енді Мәңгілік.

Памяти Федерико Г.Лорки

Проступает роса на камне,
Как слезы ночной любви.
Проступает роса на камне
Промытой души в крови.
Проступает роса на камне
После ушедшей волны.
Проступает роса на камне,
На камне в час тишины.
Проступает роса на камне,
Как обычно,
К рассвету, к утру.
Проступает роса на камне…
Тише,
Когда умру.

Федерико Г.Лорканың рухына

Шық тұнған екен тастарға,
Түнгі сезімдей, жанарларынан жас тамған.
Шық тұнған екен тастарға —
Жанның сұлбасы, қанға шомылып, мастанған.
Шық тұнған екен тастарға,

Ашуын басқанда, толқын жағадан қашқанда.
Шық тұнған екен тастарға,
Тастар да, тыныштықпен бетпе-бет тастарда.
Шық тұнған екен тастарға,
Біз бұған көнгенде,
Таң қылаң бергенде
аспанда.
Шық тұнған екен тастарға…
Үндемеңдерші,
бауырларым да, басқаң да,
Маған…ажал құшағын ашқанда.

АЙТАРЫ БАР АҚЫН

— Аға, «поэзия оқырманын жоғалтып жатыр» деген пікірлер бар бүгін… Сіз қалай ойлайсыз?

— Бос сөз бұл… Бірер жыл бұрын жырдың желкені қайырылып, мәдени кеңістікте құлдырау байқалғандай болған-ды. Бірақ бұған қатысты айтылған алуан түрлі көпірме көріпкелдіктің барлығы негізсіз, бос сөз екендігін уақыттың өзі-ақ дәлелдеп берді.

     Рас, қазір бүкіл әлемде жыр жинақтары азғантай таралыммен басылып шығуда. Алайда бұған да түсіністік танытқан абзал. Поэзия камералық кейіпке келіп, нағыз жанашыр оқырмандарға жақындай түскендігінің көрсеткіші бұл…

— Есім-сойын ел әлі танып-біле қоймаған қайсыбір қаламгерлердің «мені» шошытпай ма сізді?

— Егер әлдекім: «Мен және әдебиеті» деп жатса,«мен» деген жалғаулық шылаудың дәнекерлік тұрпатынан гөрі кері кету бояуының қанықтығын түсіну керек. Жас композитор жайлы аңызды көпшілік жақсы біледі ғой. Жиырма жасында ол өз шығармашылығын «Мен» деп қана бағалайтын. Қырық жасында — «мен және Моцарт» түсінігі орнықты. Ал алпыс жасқа жеткенде «мен» жоғалып, «Моцарт» жалғыз қалды.

     Олжас Сүлейменовтің белгілі афоризмін еске түсірелік: «Өткен күндердің тереңдігінсіз, болашақтың биіктігінсіз, бүгінгі күннің өзі де жоқ!»

    Жадымыздың осындай жарқын көріністерінсіз, жалпы жаһандағы жайдары қалпымызсыз, болашаққа ізгілік дәнегін жеткеруіміз де күмәнді, бүгінгі күніміз де бұлыңғыр!

— Аға, әдебиет ескіре ме?

— «Заманауи әдебиет», я, «көне әдебиет» деген түсініктердің болуының өзі даулы мәселе. Қоғамның қанталап тұрған тұстарын тап басып, ауруын анықтай алса… ондай әдебиет ескірмек емес! Барша әлем әдебиетінде жиырма шақты ғана оқиға желісі барын білеміз ғой. Маңыздысы — соның тосын да тұшымды тарқатылуында.

— Поэзия, ақын ұғымдарын қалай түсінген дұрыс?

— Поэзия мен үшін — поэтикалық туынды жазып шығу емес, бар болмысымның бүтіндігі, жан дүниемнің дүбірі.

Ақын алаңсыз, ауқатты өмір сүріп бастағанда, оның шығармашылығын жылы жауып қоюға болады. Гётенің мынадай сөзі бар: «Жалпы жаһанның жарықшақтары ақынның жүрегін жарып өтеді!»

Мағынасының дәлдігін қайдам, бірақ бұдан шығар түйін — жүректің жүз жылап, жүз жұбануынан жаңа жыр жарыққа шығып, тың көзқарас қалыптаспақ!

— Бақытжан аға,«Қазақ әдебиеті» басылымының атынан өзіңізге алғыс айтамыз… Толағай табыстарға жете беріңіз!

— Өздеріңе де ең ізгі тілектерім бар, бауырларым. Өсіп-өркендей беріңдер! Серіктерің сәттілік болсын!

АЛАШТУҒАН