Абайды аудару мүмкін емес
Валерий Михайлов,
«Простор» журналының Бас редакторы,
ақын, лермонтовтанушы
Абай шығармаларымен танысқанымнан бері, бұл ұлы ақынға қатты ынтық болдым. Абайды тек қана түпнұсқада, қазақша оқу керек. Сонда ғана қазақ жаны мен трагедиясын түсіне аласыз…
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы – үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Қандай ғажап өлең. Ұмытпасаң аты «Қыс» қой деймін. Дәл бұндай табиғат суретін әлем әдебиетінде бірде-бір ақын жасай алған жоқ. Соншалықты табиғи, соншалықты сүйкімді, соншалықты жаныңа жақын. Абай өлеңдерін дәл аудару мүмкін емес десем, артық айтқандық болмас. Себебі, бұндағы қатпар-қатпар терең ойлар, ғажап идеялар, кесек-кесек философиялық түйіндер адамды таң қалдырады. Таң қалдырып қана қоймай, оқырманды ұлы істерге бастап, шалқар шабыт шақырады. Абайды оқығаннан кейін өмірге деген құштарлығың оянып, өмірді өзгеше Абайша жақсы көре бастайсың. Поэзияның сиқыры осында жатса керек!.. Шайырдың тәржімалауды талап етпейтін дүниесі – оның сазы. Тыңдап отырып сен өзге әлемге сапар шеккендей боласың. Барлық зұлымдық, жамандық атаулыны ұмытасың. Бойың балқып, өз ойыңмен бетпе-бет қаласың. Абай биігі – әлем ойшылдығы мен поэтикасының биігі. Бірақ әлі күнге дейін осы биіктікті, хакім шыңын бағындыра алмай келеміз…
Желсіз түнде жарық ай,
Сәулесі суда дірілдеп.
Ауылдың жаны терең сай,
Тасыған өзен күрілдеп.
Абай өлеңінің қуаттылығы соншалық, оқығанда көз алдыңа тек картиналар ғана елестейді. Лермонтовты терең түсініп, керемет аударғаны мені өте қуантты. Абай – біздің мұрамыз, болашаққа бастар жолымыз!..