Адам бойындағы асыл қасиеттердің бәрі – тәрбиеден бастау алатыны белгілі жай. Тәрбие болмаса, мақсат, мұрат, мүдде дегендеріңіз жайына қалатыны да белгілі. «Көргенсіз дегенге арланба, көргеніңнен көрмегенің көп», – деген ұлағатты мақал осыған саяды.

Марат МӘЖИТОВ,
жазушы

Біреу біреудің оғаш қылықтарын көргенде «О, тәрбиесіз» деп зілді сөз айтады. Шалкиіз жырау:
…Тәрбиелі болмаса,
Ұлым бар деп мақтанба, –
Тәрбиелі болмаса,
Қызым бар деп шаттанба, –
деп толғайды. Ал Мұрат ақынның:
…Арман, арман, арман бар,
Асуы оның тым биік.
Тәрбие деген талғам бар,
Мұзартын жатыр күн сүйіп, –
деп жырлауы не нәрсенің де тәрбиеге байланысты екендігін көрсетеді.
Қазақ халқы тумысынан тәрбиеге аса көңіл бөлгенін өткен тарихымыз дәлелдеп берді. Әйтпесе, «Жаман ұлдан – мәстегім», деген сөзді айтпас еді ғой. Тәрбие –татулыққа, бірлікке, достыққа, бауырмалдыққа негіздейді. Бір мысыл: Салық деген азаматтың он үш баласы болды. Алтауы– ұл, жетеуі – қыз. Сонау елуінші жылдарда сол он үш баласын бәйбішесі Қалампыр еңбекке баулып, тәрбиеледі. Жоқ-жітік кезде ешкімге алақанын жаймай, бір мақсатқа жұмыл­ды­ра білді. Кейініректе «Пай,пай, Салық пен Қалампырдың жеткіншектері-ай, міне, ұл-қыз деп осыларды айт» деген сөздерді естідім. Өзім куә болған тағы бір мысал:
1993 жылы Атырау облысы, Миялы селосын (Қызылқоға ауданы) тасқын су басып, көп шығынға ұшыратты. Тұрғын үйлер опырыла құлап, адамдардың бі­разы баспанасыз қалды. Сол кезде тұр­ғындар улап-шулаған жоқ, табиғаттың тосын мінезіне жұдырықтай жұмылып қарсы тұрды. Аудан басшысы Есенгелді Нұршаевтың ұйымдастыруымен төрт- бес айда жағдай оңғарылды. Осындайда классик жазушымыз Ғабит Мүсірепов­тың мына бір сөзі еске түседі:
«…Тәрбие ұлтымыздың жаратылысында бар, демек, қанында бар. Өйткені, аналарымыз «құрсақ тәрбиесі», «бесік тәрбиесі», «сәбидің санасын ояту» тәр­бие­сімен ерінбей-жалықпай айналыс­қан. Міне, соның жемісін тек қазақ емес, еліміздегі басқа ұлттар да сезініп отыр. Өркениетті ел болуға ұмтылу, сонымен бірге, еңбек, білім, тағы басқа құндылықтарымыз ата-баба тәрбиесінің арқасында бір жүйеге тоғысуда».
Жергілікті тұрғындарға ептеп үрей ту­ғызған Қарғалы (Алматы қаласы) өзенінің буырқануы да халқымыздың салқынқандылығы мен сабырлығының шекарасын бұза алған жоқ. Бұл да қасиетті де, қастерлі тәрбиенің жемісі е­кеніне дау жоқ…
… Судың түбін шым бекітеді,
Даудың түбін қыз бекітеді…
… Өзі таза адам өзгеге күйе
жаға алмайды,
Жүрегі таза адам өтірікке
бара алмайды,
деген жолдарда тәрбиеге негіздеу бар. Қазақ халқы рухы биік өміршең халық. Рухының биіктігімен қаншама ауырт­палықты, кедергі-бөгеттерді көтерді, жеңе білді. Сонымен қатар, еңбекқорлық, адалдық, достық, ұят-ар, намыс, іскерлік, ашық жүзділік, шыншылдық, өміршеңдік қалыптарын тұтастай сақтап, оны дамытып және таразылай білді. Сөйтіп, «Мәң­гілік Ел» болудың іргетасын қалып­тастырды.
Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан – 2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында: «Мен 2050 жылғы Қазақстан – Жалпыға ортақ Еңбек Қоғамы екеніне сенімдімін. Ол – барлығы да адам игілігі үшін жасалатын, экономикасы мықты, мемлекет…» деп тұжырымдайды.
Қорыта айтқанда, тәрбиелі халық пен тәрбиелі ел азаматтарының бола­ша­ғы жарқын да салтанатты болатыны айдан анық.