(Ақын Бекен Әбдіразақов жайында толғаныс)

Құлбек Ергөбек

---

Әдебиетте дәстүрдің туып орнығуы қиын, есесіне өлуі оңай. Бәлкім, біздің енжарлығымыз, әйтеуір әдебиет жайында сөйлегенде белгілі бір есімдерді шиырлаумен жүреміз. Ол жайында бізге дейін де айтылған, біз де айтамыз, бізден кейін де айтылады. Алайда, олар – ашылып қойған аралдар. Ал ашылмаған аралдар жайында жұмған аузымызды ашпаймыз. Асылында, біз өз ақынымызды ашуымыз керек, өз аралымызды танытуымыз, талдай отырып тұлғалауымыз керек «өз» ақынымызды! Өмірзақ Қожамұратов, Сағи Жиенбаев, Сабырхан Асанов, Әділбек Абайділданов, Оразақын Асқар, Бекен Әбдіразақов сынды бір буынды ақындық өнердегі ашылмаған аралдар деп білемін. Бір буын райында бұлар әдебиетте дәстүр түзді. Ол ақындарды ескермесек, әдеби дәстүрдің өлгені.

Бекен Әбдіразақов әдебиеттегі кездейсоқ есім емес. Ақын. Біреу елеп, біреу елемей, өзі де «мені таны» деп көкірегін қақпай «бе­те­геден биік, жусаннан аласа» жүріп өмірден өткен ақын. Қайда, қандай жағдайда жүрсе де ақын өлеңін арзандатпай, қаламын қа­жыт­пай жақсы ұстап, өлең-жырды бөбектей мәпелеумен болды. Өзекті өмір аяқталды. Ақын жарық дүниеден көшті. Енді келіп «Қазақ әдебиеті» газеті өтінішімен ақын­ның поэтикалық мұрасына байыптап бір қарасақ, шынайы жыр қашаған шын ақын­ды табады екенбіз.
Өлең шіркін, тізгінін кім көрінгенге ұс­­та­тып жібере беретін жайдақ кәсіп емес, сырын ішіне бүккен сиқырлы әлем, кінәм­шіл нәсіп. Бекен осындай қиын өнердің қыр-сырын жастай меңгерген ақын. Ба­ла­лық шақта көргені мен көңілге түйгенін жігерлі жырлады, өмір көріністерін сезімге ор­ап, ойға бөлеп жандандырып жырлады. Өлең өлкесінде аршындай адымдап, қар­қын­дып өсті. Өлеңін бөбегіндей мә­пеледі. Оның алғашқы қадамына М.Әуезов, өсу-өркендеу кезеңіне Ә.Тәжібаев, С.Мәуленов секілді айтулы қаламгеріміздің ілтипатпен қарауында мән бар.
Өлеңім, сен болмасаң қайтер едім?
Есігін қағар едім қай төренің?
Елу жыл емінбестен құдайға да,
Сенімен суардым жан бәйтерегін.., –
депті ақын бір өлеңінде. Сыры ғой. Расы да осы. Поэзия – ақын үшін бар тіршілігінің нәрі.
Бір өкініші, күні бүгінге дейін ақынның өмірбаяны да жүйелі жазылмапты.
…Бекен Әбдіразақовтың кіндік қаны тамған жері – топырағын қозғап қалсаң та­рих боздап қоя берер – Отырар, алғаш өмір сабағын ашқан жері – айқұш-ұйқыш болат рельстер айқасқан тоғыз жолдың торабы – Арыс қаласы. Адамның қан тамырындай Түркістан – Мәскеу – Сібір маршруттарымен сан тарау жолға таралған рельстер, ер­сілі-қарсылы гүрсілдеп, ышқынып өтіп жатқан ауыр составтар ойланып қара­ған адамға қайнаған тіршілік, тынымсыз күр­ес­тің бейнесіндей елестері хақ. Ат құла­ғында ойнаған қыр баласы кенттік тіршілік ұя­сына түссе, ерсілі-қарсылы жөңкілген ауыр сос­тавтарға көз қыдыртса, сырттай қызық­тамай, вагондармен қапталдаса жүгіре жарысып, состав құйрығына жармасып, кө­кіре­гін желге тосып қиял қуып, үстінде ке­тіп бара жатса, көңілге сәуле түспеуі, көң­іл­ге түскен сәуленің нәр болып толысып, ақындық болып оянбауы мүмкін емес. Бекен Әбдіразақов балалығы өткен, кейін жырына алтын арқау болып өрілген Арыс­тың ақын тағдырындағы жағдайы, міне, осындай. Ол бала көзімен Арыс қала­сының өзге жан байқай қоймайтын тылсым тір­шілігін суреткерлікпен бейнелейді. Әсіресе, жүйткіп бара жатқан пойыздың үс­тінде кеу­деңді арындаған желге тосып, ағысқа қарсы жүгіріп кеп берсең бейне теңіздің ақ жал толқынымен арпалысып кеме палубасында кетіп бара жатқандай болатының кәдік. Бәлкім, Бекен бала кезінде осылай роман­ти­калық жиһангер­лікті бастан кешкен­дік­тен шығар, бір жыр жинағын «Желкенді кө­ңіл» атағаны бар. «Желкеніміз» кәдімгі парус!
Желкен орыс поэзиясында қалыптасқан образ. «Парус» атап журнал да шығарды орыс қаламгерлері уақытында. В.Катаев, В.Каверинді айтпағанда, орыстың философ ақыны Л.Н.Мартынов «Воздушные фрегаты…» атап эссе кітабын да жазды. Қазақ табиғатына, қазақ азаматтары тағдырына бұрылды ақын ол кітабында. Жыр пырағына қарағанда Жамбылдың қызыл жолбарысын көбірек дәріптейтін қазақ ақындары жел­кенді поэтикалық образ райында сомдай алмады. Жәкеңнің қызыл жолбарысының өзі Әбділда Тәжібайұлының өлеңдей есіл­ген есті естеліктері арқылы келіп жетті бізге. Халық ақындары түсіндіруінде түс көріп, түсінде Қызыр әликсалам кездесіп «Өлең аласың ба, көген аласың ба?» десіп екі дүние өзара үн қатысып жатады. Алла-тағаланың өзіне әруақ арқылы сыйынатын қазақ табиғатындағы еркіндік, өткірлік оның поэзиясына көшкен. Сөйте тұра, желкенді көркем образға айналдыра алма­ғанына таң қаламын ақындарымыздың. Байырқаландыруға тырысып, кейінірек орысшадан аударып «Ақ желкен» журналын шығардық. Арғы-бергі ақындар поэзиясын ойша шолып қарағанда «Желкенді көңіл» атап арнайы жыр жинағын жарыққа шығар­ған жалғыз ақын Бекен Әбдіразақов екен. Бекен ақын осынысымен де дара тұрады. Бекеннің желкен секілді поэтикалық об­раз­ға баратын себебі – ол романтикалық рухтың ақыны болатын.
Ақын әуені асқақ романтикалы, бірде күйлі, бірде мұңды. Әсіресе 1937 жылдың адам жанын қарыған «аязын», Отан соғысы суығына ұшырып, ызғар өтінде өткен бала­лық шағын жырлаған сәтте мұңшыл-күй­шіл­ сезім, мұңлы романтика ақын поэзиясын ашатын бояу ретінде көрінеді. «Әкемнің қанық емен түр-түсіне, Қоямын жоримын да бір кісіге», – деп мұң-шерді көңілсерік етіп кеткен мұңлы балалық бір Бекен ғана емес, оның тағдырлас – буындастары шы­ғар­маларының да өз өмірбаянынан сызып тастай алмайтын, жетім-жесір үнін сыңсы­тып жырлап алатын негізгі тақырыбы.
Бекеннің бала кейіпкері майданға әке­сін, ағасын аттандырып салып, қасірет жа­сын жұтып жүреді. Тіпті бір үйден май­дан­ға аттанатын атпал азамат шықпай қалғ­ан сәтте қандай қиналады десеңізші?!
Мұң тұтып көк тұмандай жанарларын,
Әнменен айғайлатып жан арманын.
Аңызда масақ терген келіншектің,
Көргенмін жарты айнамен таранғанын, –
деген шумаққа зер салайықшы. Қаһарлы жылдары жиі кездескен, жанарларға мұң толтырған қасіретті көрініс емес пе? Ақын «сынық айна» демей, жарымжан жарты кеш көңіл жандардың тағдырын елестету, жан дүниесін сағыныш кернеген жабырқау көңіл суретін бейнелі жеткізу үшін «көрген­мін жарты айнамен таранғанын» етіп алуы, «жарты айнаны» көркемдік деталь ретінде ойнатуы сондай жарасымды. «Жарты айна» жартыкеш көңілдің кескін-кейпі.
Қаршадай қарға бойлы болсақ-тағы,
Біздер ек еркек тана сол жақтағы.
Кім білсін ердің исін іздеп бізден,
Таба алмай көзден жасы моншақтады? –
дейді ақын бір өлеңінде. Ақын қаламынан шыққан жыр соғыс жылдардың қасіретін бір қырынан дәл бейнелеген драмаға толы көркем картина дерлік. Солай! Өмірдің драмалы сәтін тап басып таба білгендігі, та­қырыптың шырайын кіргізетін күре тамыр проблема туғызатындығы – ақын талан­ты­ның жігерлі, қаламының қуаттылы­ғы­­ның кепілі. Отан соғысы – ақын өнерін­дегі кіндік тақырыптың бірі. Көп шығар­ма­сының күре тамыры, көп шығармасының фоны балалық бал дәуренін ұрлаған, тәт­тісін қаттылыққа, қуанышын мұңға айнал­дырған сол сұрапыл жылдар. Отан соғысы – ақын үшін шарасыз шерлі мұң ғана емес, көбіне жесірлікті жерлеген жігер, жетімдікті жеңген қайсарлық болып бейнеленеді. Бекеннің бұғанасы бекімей бейнет кешкен бала кейіпкері ерқара болып тылдағы жесір жеңгелердің қасіретін ғана қозғамай, аналар қуаныш-үмітіне айналады, ертеңгі күн­ге деген сенімін бекітеді.
Бекен Әбдіразақов – балалығын соғыс өрті шалған, өзі түтін иісін иіскемесе де, тағдыр салмағы арқылы бейбіт өмір бағасын білген, атаның кемтар келбетін, жесір ана­ның көзіндегі жас, көңіліндегі наланы ба­ғып ойлы өскен буынның өкілі.
Өнер тағдыры қызық, өнерпаз тағдыры күрделі. Шын өнер иесі өмірде қорғанышсыз, салдыр-салақ, қалай болса солай жүреді, қалай болса солай тұрады, өзі де алқам-салқам. Соңынан даңқпен бірге бір үйір сөз ертіп жүргені. Абырой болғанда, олар өлеңге адал, қаламға қатты. Өлеңін ешқан­дай өмірге, қаламын ешқандай қызыққа айырбастамайды. Өлеңі – өмір. Олардың адал бағасын алып үлгермей, опындырып өтетіні, өкіндіріп кететіні де сондықтан болса керек. Өз өмірін қайдам, өлең өнеріне адал дарынның бірі – осы Бекен Әбдіраз­а­қов.
Ол әдебиетке жастай келген, жалынды ой айтып жақсы келген ақын. Жастық шағында жазған қандай өлеңін оқысаңыз да өмірдің өзінен ала білген, өмірдің сурет-келбетін көре білген, тіршілік-дүние құбы­лысынан сыр түйе білген шынайы ақынды табасыз.
Ақын қаламынан қанша өлең туса со­ның бәрі бірдей асыл болмас. Алайда, Ал­ланың ақынға берген абырой-ырыздығы шығар, өз биігінде жырлауға бар ақын биігінен төмендеп жыр жазбайды. Әдебиетте дәстүр бар да дәстүршілік бар. Дәстүр – ілгерілеу, дәстүршілдік – кейіндеу, дәстүр – жетістік, дәстүршілдік – кемшілік. Табиғат берген сый-дәстүрді сыйлап, аялап жырлау, дәстүрді ардақтап дамыта жырлау – Бекен ақында кездескенімен, тапқанын шиырлай жырлау, өрісін ай-тақыр етер өресіздік жоқ. Бекен Әбдіразақов поэзиясы – дәстүр жалғасы.
Шабытпен шалқыдым түнделетіп,
Байқамаппын кеткенін күндер өтіп.
Қайтқан құстай жырларым қолдан ұшқан,
Қай биікті жүр мінбер етіп? –
деп алаңдағаны бар ақынның. Өмірін өлең­ге арнағанда, сол өлең-өнердің өрісін білгісі келу неге орынды болмасын?! Орынды. Бекен Әбдіразақов – дәстүр жалғасы, оның тіршілік тылсымындай шымырлап жататын шымыр, жұмыр жырлары поэзиялық дәс­түр­­ді жалғаған, ілгерілеткен шығарма­шы­лық.
Бекен ақын оншақты жыр жинағын қал­­­дырды соңына. Дені лирикалық өлең­дер­­ден бас құраған шағын жырлар. Лири­ка­лық қаһарман жанына терең үңіліп, оның махаббаты мен машақатын, тіршіліктегі пен­дешілік қуанышы мен азабын табиғи жырлап өтті. Тамылжыған табиғат келбеті, арудың мөлдіреген сұлулығы, тіршіліктің тылсым сыры, жанның бірде жадыраңқы, бірде мұңшыл-күйшіл саздарын сол шағын лирикалық өлеңдерде бір орам, екі ораммен-ақ ойнатып, оңтайлы айтып бере алды. Артық ашылып-шашылу жоқ, ойлы, өр­некті өлеңдері дөңгеленген композицияға құрылып, жұтынып тұрады. Бейне қыздың жиған жүгіндей.
Бекен Әбдіразақов – күшеншек ақыннан емес, табиғи төгіліп тұрған ақын. Өмірдің қыр-сырына еркін үңіліп, өлеңге айналар кө­рініс, деталь, штрихты жіті аңғарып, же­дел қамтитын алғырлығын қайтерсіз. Өмір­ден көргенін, көңілге түйгенін өзіңмен сыр­ла­са отырып, оңай айтып береді. «Оңай» деген сөзге оңай үйірсектеп отырмыз-ау, осы. Әйтпесе болмыстың өзіндей табиғи өріліп жататын өлең шіркін қайдан оңай ту­сын?! Өлеңді «оңай» көрсетіп тұрған орайы табылған оңтайлы шешім-дағы. Ал ол шешім ақындық дарын, поэтикалық ше­берлік жемісі, ақынның сыршылдық таби­ғатынан туындап отырған ерекшелік. Сыршыл өлең – сыршыл табиғаттан туады. Қасаң адамнан (ақыннан) сыршыл өлең қайдан тусын?! Сыршылдық дегеннен шығады, дарынның осы бір өзгешілігі жа­йында аталмыш ақынның С.Мәуленовке қатысты айтқан бір пікірі бар. Ол «Сыршыл­дық – ақын жанының айнасы. Ондай мінез үлкен жүрек иелерінің бойынан табылады. Тіршілік құбылысын жүрегімен сезініп, өмір қызығына таңдана білген, мұңына мұң қоса алатын ақын ғана сыршыл болады», – деп жазған еді кезінде. Әдемі байқау. Сыр­а­ғаң жайында айтылған осы пікірді Бекен ақынның өзіне де айтуға болады. Сырттай әлдекімге кіжінгендей күжірейіп көрінетін, әйтпесе қайғысыз, қамсыз кісідей бейқам жүретін Бекен Әбдіразақов жанына терең үңілсеңіз, сезім пернелерін мұң басқан, жаны жаралы пендеге кездесесіз. Бала шақ­тан болашаққа қасынан бір қалмай, жанын жегідей жеп бірге келе жатқан мұң ақынды сыршыл етпегенде қайтеді?! Ақын бойын­дағы сыршылдық қайнары, міне, осында жатыр. Жастай жетім көңіліне, жесір жанарына қарап, жәутеңдеп өскен бала есейіп, ақын болғанда мұңшыл, сыршыл болмаған­да кім болады?! Ақын сол бала мұңды нұрлы сезімге суарып әлеумет өмірінің шындығына айналдырып айтып, жырлап келеді.
Жастықтағы сыршылдық есейгенде ой­шыл­дыққа ұласқан. Сыршылдық серігі мұң бертінде ойшылдық серігіне айналған. Жандағы жара қозғалғанда, мұң бұлты торлап, мұңдана толғанғанда Мағжан атасындай тіршіліктің тәттісі ащыға айналып та келеді.
Не заманнан шөлі қанбай ұмтылып,
Келеміз ғой бір жығылып, бір тұрып.
Сәт туғанда жер қаптырып жөнейсің,
Сайқалдардай сылаң қағып бір күліп,
О, баянсыз тіршілік! –
деп жырлаған ертеректе Бекен ақын. Бекендік ой, Бекендік сезім, Бекендік лексика… Артық ауысын кешіп айтқанда, содан Бекендік бекем поэзия туған. Тіршілік баянсыздығы жайында айта тұрып, осы өлеңде мойынсұну жоқ, ерегісу, ағынға қар­сы жүзу сезімі бар. Бұл – қайсар ақын таби­ғаты.
Ендігі бір өлеңінде тіршілік дүниесіне ұлы Абай атасының көзімен қарауға көшкен.
Күн еңкейсе аспанды жеңіл бойлап,
Көлеңкесі ұзарып көңіл бейбақ.
Күңгірттеніп қалады өз-өзінен,
Тағдыр татар ертеңгі өмірді ойлап –
дейді ақын. Сөйтеді де:
Не бітеді бірақ та түңілгенмен,
Бұл қайғы емес пендеге бүгін келген.
Өмір – жұмбақ, өлімің одан сұмдық,
Жете алмайсың түбіне үңілгенмен, –
деп, өзін мұнар басқан мұң дүниесінен ажыратып алады.
Табиғат тамашасынан образды өлең өрген, махаббат бағынан барынша ойлы өлеңдер жазған Бекен Әбдіразақов шығар­машылығының баршасына бірдей ықы­лас­ты емеспіз. Алайда, ақынның дүние-тір­шілік, жан-жаратылыс сырына үңіліп жаз­ған бір өлеңі біз үшін ерекше ризалық туғызады. Ол мына бір өлең:
Көшпейді тіршіліктен көгілдір шақ,
Көтереді мәңгілік өмір құрсақ.
Адамзаттың дәмі де таусылмайды,
Ақиқатқа ден қойып, көңіл бұрсақ.

Жаратылыс заңынан хабардармын,
Көріп келген өмірдің жаңарғанын.
Бауырымдап қоштасқан достар орнын
Басты арқалап баласы жаңа арманын.

Түлейді екен қан жүрсе тақырың да,
Қалмайды екен езіліп пақырың да.
Өшпейді өмір, мен сенем, соғып тұрса
Тіршіліктің жүрегі ақырындап.
Талай ақын жырлап тауыса алмаған тір­шілік сыры. Сол кәнігі тақырыптың өзінен отты ой маздатып, думанды өлең туғызған ақынға қалай риза болмассың?! «Көшпейді тіршіліктен көгілдір шақ, Көтереді мәңгілік өмір құрсақ» деп қазақ ақыны ғана, шын ақын ғана айта алса керек. «Өшпейді өмір, мен сенем, соғып тұрса, Тіршіліктің жүрегі ақырындап» деген жолдар, сол жолдарға шы­мырлай үйіріле қалған ойлар да шын ақынның, ойшыл ақынның ғана ой-сана­сына, қиял-ғажабына оралатын сәттілік деп білемін. Ақынның соңғы жарық көрген «Өмір мен көңіл» жыр жинағы әмсе осындай ойлы жырларға, философиялық түйіні, ақындық тегеуріні мықты, болмыс-бітімі бү­тін өлеңдерге толы. Ол сыршылдық се­зім, суреткерлік табиғаттан ойшылдық бол­мысқа ойысқандай.
Ол өмірінің ақабалы сәтінде өзі үшін ғана емес, балалық бал дәуренін мұз қарып өскен, ақын болып ақиқатпен майдандасып, жарық дүниеден ертерек өтіп жатқан қатарлас құрбы, дос-жараны үшін де қолына қалам алып жыр жазды. Кейде сол аяулы достарын жоқтай отырып, олардың образын да поэзияда сағынышқа бөлеп, бей­не­леу­ді мақсатына айналдырған. Ақындық та­би­ғаттың кісілік болмыспен ұштасқан бұл да бір сәті.
Ақын шығармаларының іргелі бір ерек­ше­лігі, екшеп айтар бір саласы – суретті жыр­лар. Сом шойын жолдың бойын ғана емес, сұлу Сыр, ерке Арыс өзендерінің ағы­сын, оңтүстік өңірінің қызғалдақ жапқан кілемдей көктемгі көркем даласын да ақын акварель деп айтарлықтай картина етіп жырлады. Туған жер келбетінен сабақталған суретті жыр Алтайдан Атырауға дейін, түбі туысқан Болгар жеріне шейін сабақтап пейзаж-сыр болып төгіледі.
Арнайы тоқтап айтуды тілейтін сала – ақын поэмалары. Ақын қаламынан «Жұл­дыз­ды түндер», «Қызылқұм», «Махаббат пен перзент», «Жасыл жарық», «Таңғы жұлдыз­дар», «Ауылдастар», «Жаужүрек» секілді поэ­малар туды. Әр поэманың өзіндік айтар ойы, поэтикалық өрнегі бар. «Жұлдызды түндер» арманға толы жастық шақ, «Таңғы жұлдыздар» революционерлер өмірі,
«Ауыл­дастар» Ұлы Отан соғысы жылда­рын­дағы жетім-жесірлер тағдыры туралы. Ақын тағ­дырымен бір өрілген сүйексіңді тақырып бол­ғандықтан ба, бізге әсіресе, «Жасыл жар­ық», «Жау-жүрек», «Қызылқұм» поэмалары өркешті жатқандай көрінеді. «Жасыл жарық» жоғарыда айтқанымыздай темір­жол­шы тағдырын жырлайтын қазақ поэ­зия­сындағы бірден-бір поэма. Бұл орайда Бекен ақын бейне Андрей Лупандайын… «Қызылқұм» – шілде кезінде күні ыстық, түні салқын, қызық та қатерлі, сырын біл­мес­ке ішін ашпас томаға-тұйық құм өз мінезімен ашылған әсем жыр. Оңтүстік өңірінен шығып, Түркістан республикасы үшін жан алып, жан беріп айқасқан да шайқасқан бір топ қайраткерлер біздің рухани тарихымызда әлі өз орнын толық ала алмай келеді. Олар – Нәзір Төреқұлов, Сұл­танбек Қожанов, Абдолла Жармұха­ме­дов, Садықбек Сапарбеков сынды қайрат­кер­лер! Аяулы азаматтар өмірінен тәжік, өзбек тілінде көп-көп шығарма жазылған, ғылыми еңбек қорғалған. Бізде енді-енді ға­на… Сондай қайраткерлердің бірі – Түр­кіс­­тан республикасы үшін күрескен, тұң­ғыш рет үш мәрте жауынгерлік Қызыл Ту ор­денімен наградталған (Советтер Одағы Ба­тыры атағына тең) Абдолла Жармұхамедов бол­са, халқымыздың аяулы перзенті туралы қазақ әдебиетіндегі жалғыз шығарма – Бе­кен Әбдіразақовтың «Жаужүрек» поэмасы.
Бекен Әбдіразақов не нәрсені жырласа да сезіміңді сендіріп, көңіліңді көндіріп, ойландырып жырлайды. Көп жұрт оның поэзиясына ақын тұлғасы арқылы келіп, немкетті бейғамдау қарап жүр-ау деп шамалаймын. Шынтуайтында, оның өлең-өнері басқа да, «сал-серілік» дәуренмен өтіп кете бар­ған өмірі басқа. «Шолақ өзен көктем кел­се тасығыш, Асқар шыңның шілдеде де басы қыс», – деп ақынның өзі айтқандай, талант табиғаты, дарын қуатына қарағанда асқарларды алқынбай алуға тиісті ақынның бірі Бекен Әбдіразақов болуы керек еді. Асқар болмаса да бір дарын пешенесіне тарлық етпейтін талай асуды аталмыш ақын еленбей жүріп-ақ алып үлгеріпті. Соңына жып-жинақы жыр мұра қалдырыпты.
Сонымен ақын қаламынан туған поэ­зия­ға көңіл көзімен қарар болсақ – өмірдің өзі шыға келеді. Қайшылықты, күрделі, сан алуан тағдыр билеген адамдар, күйініш, сүйініш, махаббат, ғазауатқа толы қайшы­лық­ты нағыз өмір. Асылы, Ф.М.Достоевский пікіріне ден қойсақ,өмірдің өзінен асқан ақын жоқ. Өмір қандай да бір ойдан шығару, үйлестіруден жоғары тұрған күрделі құ­бы­лыс. Тек суреткер өмірге көңіл көзімен қа­рап, керектісін іріктеп-сұрыптап ала білсе жетеді. Бекен ақын аға ұрпақтың көзі, қазақ әдебиетіне көп олжа әкелген бір дарынды буынның көркем сөзі. Жәй көз емес, суреткер көз, жәй сөз емес, ойлы да, сыршыл сөз. Осы үшін де кісіге өмір сүруге, өзін-өзі сыйлауға, өзгеге сыйлатуға болады.Өмір­ден өтерде «Өмір сүрдім: өкінбен!» (П.Неруда) деп бар дауыспен айтуға болады.
Зымыраған уақыт. Кешегің тарих. Бүгі­нің өткенге оңай айналады. Ертеңнің көзі­мен қарасақ, дүлей ХХ ғасырдың
60-70 жыл­­дардағы қазақ поэзиясы әңгіме бол­ғанда, үлкен зерттеушілер еңбегінде атала бер­мейтіндігіне қарамастан, еріксіз еске түсер есімнің бірі – Бекен Әбдіразақов болып қала береді.