«Біздің отбасымызда қолынан түк келмейді деген адамның өзі қамшы өреді». Бүгінгі кейіпкеріміздің осы бір сөзі ерекше есімде қалыпты. Әлқисса… Қазақтың қолөнері – сан ғасырлар қойнауында халықпен біте қайнасып, ұрпақтан-ұр­паққа аманат етіліп келе жатқан ұлттық мұра. Ұлттық мәдение­тіміз­дегі дәстүрлі өнер халқы­мыз­дың тарихымен, болмыс-бітімімен тікелей үндес. Өс­ке­лең ұрпақты ұлттық рухта тәрбиелеуде салт-дәстүрімізді танытып, дала өнерін үйретуде ата кәсіптің берер тағылымы мол. Қазақы нақыштың көр­кемдік негізін сақтай отырып, мирас ретінде жалғасып келген зергерлік өнердің тарихы терең­де жатыр. Кешегі Дәркембай Шоқпарұлы, Тұрсынбай Шаянов сынды ескілікті жаңартып, әсемдікті тудырған зергерлік ісі­нің ақтангерлерінің мұрасы әлі күнге дейін тозбас, құнды жә­дігер. Осындай асылдардың жалғасы, халық шығар­ма­шы­лы­ғының сарқылмас көзі зер­герлік кәсіпті меңгеріп, ұлттық өнерімізді дәріптеп жүрген ше­берлердің қатары молаюда. Солардың бірі, әрі бірегейі, дәстүрлі өнерді насихаттап, кәсібін дөңгелетіп отырған жас шебер Абзал Молда­бековтен сұхбат алып көрген едік.

– Абзал, өмірде маман­дық түрі көп. Мұғалімдікке де, дәрігерлікке  де, инженерлікке де мойын бұрмай,  қиындығымен қоса асқан төзімділікті, ыжда­хат­тылықты талап ететін кәсіп түрін таңдауға не түрткі болды?
– Жалпы, отбасымызбен өн­ер­ге жақынбыз. Үлкен ағам зергер, тағы бір ағам кастоправ (ма­шинаның майысқан жер­лерін жасайды). Анамның да қолына тыныштық жоқ. То­қыма тоқиды, шұлық, кеуде­ше­лер­дің неше түрі табылады. Біз­дің отбасыда қолынан түк келмейді деген адамның өзі  қамшы өреді. Кішкентай кү­нім­нен қолдан бір нәрсе жа­сауға, құрастыруға, сурет салуға жақын болдым. Үлкен ағам су­рет, қолөнер жағына бейім бол­ды. Марқұм Дәркенбай ағадан дә­ріс алып, тәжірибе алмасқан. Оқушы кезімнен ағамның жанына еріп жүріп, қызығу­шы­лы­ғым арта бастады. Журналист немесе ақын боламын деп талпынғанмын. Тоғы­зын­шыны оқып жүргенімде нақты дизайнер, әрі зергер боламын деген шешімге тоқтадым. Зергерлік өнерге бет бұруыма бірден-бір себепкер – өз ағам, Серік.
– «Журналист немесе ақын боламын деп талпынғанмын»  дегеніңізге қарағанда кезінде өлең жазғанға ұқсайсыз? Зергер болмасаңыз ақын болып кетуіңіз мүмкін бе еді?
– Иә, көп өлең жазатынмын. Өлең жаттағанды жаным сүйетін. Абайдың жүз жиырмаға жуық өлеңін, Мұқағалидың,
І.Жан­­­сүгіровтің біраз поэма, өлең­де­рін жаттағанмын. Бертін келе қайталап тұрмағандықтан бір­шамасы есімнен шығып қалды. Зергер болмасам, архитектор немесе ұстаздық етуім мүмкін еді. Тек қана ақындық­пен жүру ұнамайды.
– Қарапайым металдан қарасаң, көздің жауын аларлық бұйым жасау екінің бірінің қолынан келмесі анық. Алтын мен күмістің ебін тауып, құнды дүние жасап шығаруыңыздың сыры неде?
Жасап отырған бұйымды жүрекпен, шын ниетпен істеуге тырысамын. Сондықтан болар, жасаған  әшекейлерім көп­ші­лік­ке ұнап жатады. Асқан тө­зім­ділікті талап етерлік  іске бар ыждағатымды салып, байыппен жасағандықтан әдемі шығады деп ойлаймын. Бар сыры – осы ғана.
– Зергер бойына қандай қасиеттер тән?
– Зергердің  бойында бар­лық жақсы қасиеттер болуы керек. Соның негізгісі – шыдам мен үлкен сабыр. Бірден көз тартар дүние жасау мүмкін емес. Күні-түні алтын уақы­тың­ды сарп етіп, бір затты бір­неше қайтара жасауың мүмкін. Міне, осындай сәттер үлкен сабырлықты талап етеді. Жұ­мыс­қа тиянақ­тылық, таза­лық, қайтпас жігер және еш­кімнің ақысын жемей­тін адал­дық керек. Зергерлік  –  шаңның то­заңындай салмаққа дейін мән беруді талап етеді.
– Сіз жасаған әшекейлердің дені ою-өрнектермен көмкеріл­ген. Қазақы нақышта  бұйым жа­саудағы мақсатыңыз?
– Ұлттық нақышта бұйым жасауымның себебі, қазақтың зергерлік өнерін  әлемдік
брен­дке айналдыру. Тек қана қа­зақтар ғана емес, шетелдік­тер­ге де сұраныс туғызатын дү­ние жасау.  Өзім жасаған бұ­йымдар арқылы  әлем елде­ріне осындай текті ұлттың бай мұрасын насихаттау – басты мақсатым.
– Бүгінде  сізді осы қабіле­тіңіз­бен  көп жұрт таниды. Тапсырыстарды орындауға қанша адам жұмылдырылған?
– Негізі шеберханамызда үш адам болып жұмыс жасаймыз. Әркім өзінің тапсырысын жасайды. Күрделі жұмыс барысында бір-бірімізге үнемі ақыл-кеңесімізді айтып отырамыз. Көбінесе жалғыз өзім жасап бітіремін.
– Дөңгелетіп отырған кәсі­біңізге тек бизнес көзі ретінде қа­райсыз ба?
– Кәсібімді жанымның қа­ла­уы, әрі рақаты деп білемін. Бірақ материалдық қиын­дық­тар ол нәрсені ұмыттырады екен. Талай рет басқа салаға кетіп қала жаздағанмын…
– Талай рет басқа салаға ке­тіп қала жаздағаныңыз матер­иал­дық жағдайға келіп тірелді ме?
– Иә, материалдық қиын­шы­лықтан. Оқуды жаңа бітіріп, жас отбасы болған шақта зер­гер­лікпен айналысқан табысым аз болатын. Қосымша жұ­мыс іздеп, мектептерге жұмысқа кірмекші де болдым. Сол уа­қыт­­та қара жұмыс істеуге де дайын едім.
– Тапсырыс берушілердің ара­сында қазақы  бұйымдарға қызығушылық танытатын өзге ұлт өкілдері кездесе ме?
– Тапсырыс берушілердің дені отандастарымыз болға­ны­мен, арасында шетелдегі қан­дас­тарымызбен қатар шетел аза­маттары да бар. Түрік, неміс, орыс өкілдерімен бірге амери­кандықтарға да тапсырыспен  бұйым­дар жасағанымыз есім­де.
– Ұлттық өнерімізді әлемдік брендке айналдыру ниетіңізді айтып қалдыңыз. Осы мақсатта қандай жұмыстар атқарып жүрсіз?
– Бұл бастамаға жеңді түріп қойып кірісе кеткенім жоқ. Бі­рақ ойда жүрген бірнеше идеялар бар. Бұйымдарымды статусы жоғары сауда орындарына сатылымға қоюдан баста­мақ­пын. Сондай-ақ, әлемдік интернет дүкендеріне жарнама жасап сату ойда бар.
– Зергер адам кітап оқуға уақыт таба ала ма?
– Зергер адамның  көп нәр­сеге уақыты бола бермейді.  Мүм­кін мен ғана солай шы­ғар­мын. Бірақ кітап оқуға уақыт табамын. Көбіне діни кітап­тарды оқығанды құп көремін. Міндетті түрде мамандығыма қатысты еңбектерді оқып шы­ғамын. Поэзия да назардан тыс қалмайды. Прозаны көп оқи бермеймін, әңгіме, повес­терді бітіре алмай әлекте­не­мін.
– Осы кәсібіңіз қоғамға қаншалықты қажет деп ойлайсыз?
– Кәсібім арқылы қоғамға қа­жеттілік тудыра аламын. Жұ­мыс­тарымды көрген, ба­ға­лай­тын адамдар басқа қаладан бол­са да келіп тапсырыс беріп кетеді. Бұйымдарымның стилін заманауи әрі сапалы жасау ар­қылы қоғамда өз орнымды алатыныма сенемін.
– Келешек жоспарларыңыз туралы бөлісе отырсаңыз. Ал­да­ғы уақытта  кәсібіңізді кеңейту ойда болар?
– Келешек жоспарымның ең негізгісі – баспана салу. Бас­­панасыз бизнесің бизнес емес, тапқаныңды далаға шашу. Онсыз жұмысқа толық берілу қиын екендігін ұқтым.
Кәсібімдегі басты мақсатым – үйренгеніммен бөлісіп, шә­кірт тәрбиелеу. Алдағы жылы ма­гис­тратураға оқуға түсіп, оқу орындарында ұстаздық ету ойымда бар. Сонымен бірге, шеберхананы үлкейтіп, зер­герлік салонымен бірге ашқым келеді. Мүмкіндігім болса, зергерлік өнердің қыр-сырын үйретуге арналған оқулық шы­ғару. Қазір заманауи зер­герлік өнердің технологиясын түсін­діре­тін қазақша оқулық жоқ, барлығы ағылшын немесе орыс тіліндегі кітаптар. Жалпы, осы бағытта жемісті  еңбек етсем деген арманым бар.
– Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан Маржан ӘБІШ.