Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетінде оқып жүрген кезде «Болашақ» бағдарламасы туралы аз еститінбіз, шетелде білім алу тек қана қалаулылардың еншісіндегі дүние болып көрінетін. 2011 жылы 23 маусымда «Көліктер» диснейлік туындысы алғаш рет қазақ тілінде аударылып, үлкен экраннан көрерменге жол тартты. Бұл – халықаралық бағдарлама түлектері құрған «Болашақ» Қауымдастығының жұмысы еді.

---

 

Меруерт ҚҰМАРОВА,
«Болашақ» халықаралық стипендиясының иегері

 

 

Шетелде білім алуға деген қы­­зығушылығым сол кезде оян­ғанымен, алғашқы түлектердің қатарында журналистердің болмауы және бағдарлама категориялары бойынша журналис­тер­дің бара алмауы мені сол кезде тежегені рас. «Болашақ» халы­қ­аралық стипендиясы Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 1993 жылғы 5 қарашадағы қаулысымен құ­рыл­ған. 2013 жылы, бағдарла­маның 20 жыл толуына орай «Хабар» телеарнасының эфирінде «Біз» ток-шоуында арнайы шығарылымын ұйым­дас­тырдық. Ол кезде мен осы бағдар­ла­маның продюсері болып қыз­­мет еттім. Телетүсірілімде пос­т­кеңестік кеңістіктегі мемлекеттер тарихында алғаш рет, жас­тарға шетелде білім алуға бе­ріл­ген мүм­кіндікті пайдаланып, әлемнің үздік оқу орындарында білім алып келген түлектер бас қосты. Олардың қатарында мемлекеттік қызметкерлер, зауыт инженер­лері, ғалымдар, ұлттық ком­па­ния­­ның топ-менеджерлері бар еді. Заманауи көзқарастағы, озық ойлы замандастарыма қарап бағдарламаға құжаттарды тапсыру туралы шешімге келдім. Құжаттарды әзірлеп, ағылшын тілін жетілдіріп, 2014 жылы «Бо­ла­шақ» бағдарламасының стипендиаты атандым. Ұлыбри­танияның астанасы Лондондағы Брунель университетінде тағы­лым­дамадан өтіп, «Стратегиялық жоспарлау», «Сындарлы ойлауды дамыту», «Көшбасшылық және жеке қасиеттер», «Әлеуметтік Медиа» тақырыбында лекциялар тыңдадым. Әсіресе, медиакеңес­ші, BBC телеарнасындағы Question Time, Watchdog сынды бағдарламалардың продюсері болған Джон Мейрдың лекцияларын ерекше атап өтуге болады. Университетте алған біліммен қатар, 1922 жылы іргетасы қалан­ған, әлемнің отыз екі еліне ха­бар тарататын Би-би-си телеком­паниясының Лон­дондағы бас офи­сіне аяқ басып, ондағы әріп­тес­те­рімнің қызметімен танысу мүмкіндігіне ие бол­дым. Би-би-си кор­по­рациясы өз миссиясында көрсеткендей «inform – ақ­па­рат­­тан­дыру, entertain – көңіл кө­­те­ру, educate – үйрету жә­не inspire – рухтандыру» – басқа ау­диторияны ақпа­рат­пен ба­йыту­­ды негізгі мақсаты ре­­тінде қарастырады. Ком­мен­тарийлер мен аналитикалық шолу­­лар­дың жоғары сапасы, шы­найылық, нақ­ты­лық, ма­ман­дардың кәсіби біліктілігі бүкіл әлем көрерменінің Би-би-сиге на­зарын аударып отыр. Жаңа­лық­тар мен аналитикалық ха­барлар­дың жоғары сапасы, оқи­ға­ны жан-жақты талдау, жур­­налистер мен жүргізу­ші­лердің кәсіби деңгейі – басты қасиет осы. Әлемдік медиаал­пауыт­тың тә­жіри­бесінен біздің үйренеріміз әлі де көп. Айта кетер бір жайт, Би-би-сидің Дүние­жүзілік қызмет­інің құра­мында 1996 жылдың 6 маусымында он жылға жуық уақыт бойы әлем жаңа­лықтарын қазақ тілінде Би-би-си Қазақ Қыз­меті жеткізіп тұр­ған. Өкі­нішке қарай, 2005 жыл­дан бері Қазақ қызметі жұ­мы­сын тоқтат­ты, алайда, Орта­лық Азия және Кавказ бөлі­мінің құрамында қазір қырғыз, өзбек, әзірбайжан және орыс қызметтері Лондон­дағы бас офис­тен хабар таратуда.

Тәуелсіз­діктің 25 жылында отан­дық бұқаралық ақпарат құ­рал­дары қалыптасу, даму кезе­ңінен өтті, ендігі кезекте әлемдік дең­гейге интеграциялануы үшін шетелдің жетекші БАҚ-пен ты­ғыз әріп­тестік қа­рым-қатынас орнатып, осы ретте Қазақ қыз­ме­тін қайта жандандыру мүм­кін­дік­терін қарастыру қажет…

Стипендия иегерлерінің бар­лығы білімді, талантты, жігерлі жастар деп айтуға толық негіз бар. Себебі, стипендияны жеңіп алғанға дейінгі процестермен бір­ге, бейтаныс өлкеге, тілі, ділі бөлек ортаға барып, ол жерге бейім­деле жүріп, білімді шыңдау оңай емес. «Қазақстан — 2050» Стратегиясында әлемдегі ең үз­дік 30 елдің санатына кіру межесі белгіленген. Әлемнің сол озық ел­деріндегі ең үздік уни­верси­тет­терінде оқып, дамыған елдердің тұрмысымен танысқан әрбір болашақтық еліміздің де осы межеден көрінуіне атсалысуды өзіне басты мақсат етіп белгілейді деп ойлаймын.

Лондонда білім алып, сол ел­дің тарихын танып, бүгінгі ты­ныс-тіршілігімен бітеқайнасып жүріп, екі елді салыстырдым, сырт­­тай баға бердім. Үйренетін тұс­тарымызбен қатар, үлгі болар қасиеттеріміз де бар екенін ба­ғам­­дадым. Лондон қала­сы­ның дәл орта­сын­дағы Букингем сарайынан 100 метр жерде орна­ласқан зәулім де сәулетті ғима­ратта Қа­за­қ­станның Бейбітшілік және келісім орта­лығы ашылды. Шараға қатыс­қан Ұлыбритания парла­мен­тінің мүшесі Тони Болдри «Дос пейілді Қазақ елінің бейбіт­шілік және ке­лісім тұрғы­сын­дағы тә­жіри­­бесін кеңі­нен үйренеміз деген сенім­демін. Орталық сон­дай-ақ, ғылыми қаты­нас­ты да реттейді. Британия­лық студенттер Қазақ­стан­ға барып, білім алу мүм­кін­дігіне ие болады», – деді. Осы кездесуде Қазақ­стан­ның ағыл­шын елін­дегі дос­­­тық аралы сынды Қазақ орта­­лығына Қазақ­станнан арқа­лап келген «Қазақ­тың дәстүрлі 1000 әні» жинағын та­быс еттім. Лон­дон­ның тарихи музейлерінде біздің көне жәдір­гер­­леріміз самсап тұрмаса да, бүгі­нінен белгі қалып жатқаны қуантады.

Қазақтың жастары шетелдерде, әлемнің басқа да мемлекет­тері­нен келген студенттермен ер­кін пікір ахуалында иық ті­рес­тіріп, білім алумен қатар, тәжі­рибе алмасуда. Лондон – мульти­мә­де­ниетті қала. Маған ерекше ұна­ғаны – қаншама ұлт өкілі шоғыр­лан­ған қалада барлық тұрғынға тән қасиет метрода, аялдамада болсын не кітап, не газет оқып отырады. Парктерде, көшелерде жас-кәрісіне қарамай салауатты өмір салтын ұстанып жүгіріп жүрген халық. Брунельде жапондық құрбым «Ағылшын тілі және жазу шеберлігі» деген курста оқыды. Ағылшын классик жазу­шы­­ларының шы­ғар­маларын оқиды, тілді меңге­ре­ді және жазуды үйренеді. Бізде «жазу шеберлігіне» қатысты дәрістер мен пәндер оқытыл­майды. Керісінше, оқушылар бастауыш сыныпты оқып бітеміз дегенше әдемі жазуды – каллиграфияны талап етеді. Бұл талап оқушының білім қорына, маман ретінде жазуының көркем болуына қан­ша­лықты қажет екені белгісіз. Болашақта кәсіби мамандар қалыптасу үшін білім беру жүйесін заманауи талаптарға сай жетілдіру қажет. Жоғарыда мысал ретінде келтіріп өткендей, жазудың сыртқы формасын үйретуге жылдар мен қаржыны жұм­самай, болашақ маманға керек жазудың ішкі құрылымын үйретуге уақыт пен күш жұмса­л­уы керек. Бұл мысалды басқа са­ла­дағы маман дайындауға қатысты, жалпы алғанда елімізде білімді культқа айналдырып, бі­лімді болу мәдениетін қалып­тас­тыруға байланысты да айтуға болады.

Кеше ғана Астанаға сапарында Сингапур үкіметін басқарған Го Чок Тонг: «мемлекеттің табысты дамуын қамтамасыз ету үшін үш қағида: Адам капиталын қа­лыптастыру, институттар құру және көшбасшылық мәселесі керек. Мемлекет құру үшін, бірін­ші кезекте адам ресурстарынан маңызды әрі бағалы ештеңе жоқ. Адам капиталына көбірек инвес­тиция салған сайын оның баға­сы да арта түседі», – деп атап айт­қан болатын. Осы сөздерді тың­­дай отырып, елімізде осы мә­селе егеменді елдің іргетасы қалануы­мен бірге қолға алынға­нын көреміз.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Болашақ» түлектерімен кез­де­суінде, «Тәуелсіз ел болып, Қ­а­зақ­­с­танды жеке мемлекет жасау, оның әлеуетін көтеру деген ұлы мақсат алдымызда тұрды. Соның ішіндегі тағылымды қа­дам­дардың бірі – «Болашақ» бағ­дар­ламасы еді», – деп атап өткен бо­ла­тын. Бүгінгі таңда тәуелсіз­дік­тің 25 жылдығы қар­саңында осы бағдарлама өзінің жемісін беріп, әр салада білікті кадрлар еліміздің өсіп-өркен­деуіне аянбай еңбек етуде.