Алмагүл ЖҰБАНЫШОВА,
психолог

Балаға ойын керек. Балалар түрлі байқаулар мен жарыстарды үлкендер секілді салмақты қабылдамайды. Олар спорттық жарыстарға, ән байқауларына, көркем сөз оқу жарыстарына қатысуды қызық көреді және сол ортада жүріп шыңдалады. Жеңген бала өзін мықтымын деп немесе жеңілгенін осал деп ойламайды. Баланың психологиясын көбіне үлкендердің өздері бұзады. Жүлде ала алмаса, елдің көзінше ештеңе айтпағанымен, үйіне келгенде «пәленшенің түген баласы сенен озып кетті, сенің одан қай жерің кем» деген сияқты керексіз сөз айтып, баланың санасына жалған намыс ұялатады, қызғанышын оятады. Немесе аса қабілетті болмаса да жең ұшымен жалғасып, көп жағдайда баласына жүлде алып береді. Ондайда бала алдын ала жүлде алатынын біліп, дайындалып жүрген балаларға күле қарауы мүмкін. Мұндай психологияны да ата-аналар өздері  қалыптастырады. Кішкентай кезінен баланың жігерін дұрыс жанып, намысын тура бағыттай білгеніміз жөн. Жас ұрпақтың жеңіске жетемін деп талпынған жігері жасымас үшін баланың дәл қай жерден қателескенін айтып, болашақта көп жеңістің боларын түсіндіре білген абзал.

Перзентін түрлі шараларға қатыстыру ата-анаға мақтан үшін емес, баланың қа­бі­летін нақты анықтауға ғана қажет. Ал біз­дің ата-аналар көбіне тек орын алуды көз­дейді. Оның балаға кері әсер беретінін бі­ле бермейді.

Қазір балаларға арналған байқау, жа­рыс­тың тым көп екені рас. Бір жағынан ба­ланы осындай шараларға қатыстырып зейі­нін аудармаса, өзге жағымсыз дү­ние­лерге қызығып кетуі мүмін немесе ой­соқ­ты болады. Спорттық жарыстар баланы физикалық тұрғыдан ширатса, ән мен көр­кемсөз байқаулары ойын жүйелі жет­кізуге бейімдейді, жадын шыңдайды, эс­те­тикаға, сахнада өзін ұстауға үйретеді. Де­генмен, шегінен аспағаны абзал. Ин-т­е­ллектуалдық жарыстарға қатысу бала­ның жылдам ой-қорытуына сеп болады.  Мұндайда жеңістің  дәмін татқан баланың  масайрамауына,  жеңілген сәтте сынып кет­пей, онысы үшін өзгені кінәламай өсуі­не көбіне ата-ана жауапты.