Қазақ үшін өзекті тақырыптардың бірі – бала тәрбиесі. Балаға күніне бірнеше мәрте ақыл айтуға болады, алайда, құр ақыл айтудан бұрын оның тәрбиесіне, ертеңгі күнгі көзқарасының қалыптасуына әсер ететін тарихи орындар мен тарихи жерлерді апарып көрсетуді әдетке айналдырудың өзі – үлкен өнеге деп білер едім.

Әрине, музей қызметкері ретінде менің пікірім біреулерге субъективті болып кө­рінуі мүмкін. Алайда, баланы мәдени орын­дарға апарып, сол орындарда өзін-өзі ұстау мәдениетін қалыптастыра алдық па деген сұрақ осы күні қай-қайсысымызды да мазалауы тиіс деп ойлаймын.

Алматы облысы, Алакөл ауданы, Қа­бан­бай ауылында шап-шағын ғана музейі­міз бар. Жоспарлы түрде мектеп оқушы­лары жиі қонақ болып қайтатын бұл ме­ке­менің есігі меймандарға әркез ашық. Кейінгі уақытта ешқандай жоспарсыз, ашық сабақсыз, балалар өз еріктерімен муз­ей жаққа қуана келетінін байқап жүр­міз.

Себебі, бұл маңда өлкенің барлық тарихы, материалды мәдениеті сақталған. Музейге келген бала дәл осыдан жүз жыл бұрын, 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісте өзінің ата-бабалары қандай қару-жарақ ұстағанын, қандай киім кигенін өз көзімен көре алады. Жүз жыл бұрынғы тарихыңыз не, ежелгі Жібек жолы бойында орналас­қан, осы күндері Алакөлдің астында қал­ды делінетін көне қаланың сыры мен жы­­ры­нан бастап, тәуелсіздік, бостандық үшін күрескен батыр бабаларымыздан жалғап, Алаш туын көтерген ұлт тұлғала­рының тарихын іліп әкетіп, бүгінгі тәуел­сіздігімізге дейінгі әңгімені дәл осы жерден ести аласыз. Музей ғимаратының өзі талай тарихтан сыр шертеді. Музейдің кіре берісіндегі сол қанатта орналасқан үй – бұрын­дары Лепсі уезінің бай көпесінің үйі болған екен. 1935 жылы бай-шонжарларды тәр­кілегенде көпестің үйін бұзып алып, қабырғасын осы маңға қайта қалаған. Оң қанатта орналасқан үй – Қызыл әскер шта­бының үйі болыпты. Осы тарихи орын­­дарды сақтай отырып, аудан тұрғын­да­рының сұрауы бойынша 1990 жылы му­зей құрылып, 1991 жылы тарихи-өлке­тану музейіне 1993 жылы Қабанбай ба­тырдың есімі берілді. Музейдің қазіргі ғимараты 2010 жылы «Жол картасы» бағ­дар­ламасы бойынша күрделі жөндеуден өт­кізіліп, 2011 жылы безендіру жұмыстары жасалған. Қазіргі кезде музейде 7 зал, 1 галерея бар. Табиғат залында – сұлу да бай өлкенің, айдынды Алакөлдің көрінісі бар коллаждар мен аң-құстардың тұлыптары орналасқан. Археология залында – орта­ғасырдағы Қойлық қалашығы мен Алакөл маңындағы Асусай жерінен табылған қыш бұйымдар орналас­қан. Қабанбай батыр залында – Жоңғар шапқыншылығы ке­зін­дегі Аңырақай шай­қа­сының диарамасы, батырдың бес қаруы мен сауыт-ду­лы­ғасының көшірмесі ұсынылған. Кеңес дәуі­рі залында – ұлт-азаттық көтеріліске қатысты қару-жарақ­тар мен қазақтан шық­қан тұңғыш темір­жол­шы-инженер М.Ты­­ныш­­­­паев туралы дерек бар. Ұлы Отан соғысы залында – ауданнан шыққан Кеңес Одағының Батырлары мен ардагер­лерінің фотосуреттері, сондай-ақ, соғыс кезіндегі қару бөлшектері мен хаттар ұсы­ныл­­ған. Тәуелсіз Қазақстан залында – Қа­зақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың шығармалары, ауданнан шыққан атақты азаматтары мен жазушы, журналист Ә.Әлімжановтың еңбектері ұсынылған. Этнография залында – қазақ ұлт­тық мәдениеті және әр ұлттың костюм­дері мен заттары ұсынылған. Ардагерлер галереясында – Ұлы Отан соғысының арда­­герлері, Социалистік Еңбек Ерлері, ау­­дан­ға еңбегі сіңген әр саладағы азамат­тар­дың фо­тосуреттері көрсетілген. Бүгінгі күн­ге музей қорында 933 экспонат тіркел­ген.

Жазира ҚОЖАХМЕТОВА,
Қабанбай батыр атындағы тарихи-өлкетану музейінің меңгерушісі.