Экология, яғни қоршаған ортаны қорғау жаһандық өзекті мәселе болып отыр. Сондықтан білім беру жүйесінде экологиялық сандық технологиялық мәдениет­ті қалыптастыру болашақ үшін маңызды. Қазіргі таңда кітапханалар қосымша білім беру орталығы ретінде экологиялық білім беру мен қоршаған ортаны қорғау саласында маңызды рөл атқара алады.

Өскемен Қазақ­станның шығысындағы ірі өнеркәсіптік қала және оның экологиялық жағдайы айтарлықтай күрделі. Қаланың экологиялық мәселелері, негізінен, ауыр өнеркәсіптің әсерінен туындайды. Бұл мәселелерді шешу үшін кешенді шаралар қажет. Осыған орай қаламызда бірнеше бағыт­та жұмыстар жүргізіліп жатыр. Өскемен қаласындағы Оралхан Бөкей атындағы Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі мемлекет­тік мекемесіндегі экологиялық білім беру мақсатында жүргізіліп жатқан жұмыстары оқушылардың, студент­тердің, қала тұрғындарының экологиялық сауат­тылығын арт­тыруға бағыт­талған.
Кітапханада оқу орындарында алған экологиялық білімдерін одан әрі тереңдетуге, ақпарат­тық қызмет көрсетуден бастап, жаңа технология, оның ішінде, бүгінгі заман талабына сай жасанды интеллектпен жұмыс жасауға де­йін үйретіледі.
2022 жылдан бастап кітапхана «Жасыл үй эко-орталығы» жобасы аясында жұмыс атқаруда. Жобаға жастар арасынан еріктілер тартылған. Жұмыс бағыт­тары экология тақырыбына арналған кітап көрмелері, ақпарат­тық бұрыштармен ғана шектелмей оқушылар, студент­тер, қала тұрғындары үшін жоспарлы түрде өздерін қызықтыратын тақырыптарда эко-дәрістер, семинарлар жүргізіп тұрады.
Оқырмандарын кітап оқуға тартуда көркем әдебиет­тер ғана емес, ғылыми әдебиет­терді пайдаланып, жоба аясында жаңа технологиямен жүргізілетін жұмыстың пайдалы әсері жоғары. Солардың бірі шығармашылық жұмыстарды айтуға болады.
«Мен зерт­теушімін» айдарымен сандық эко-зертхана жұмыс істейді. Онда жергілікті жердегі топырақтың, судың, ауаның құрамын анықтап, зерт­теу жұмыстары жүргізіледі. Бұл, әрине, оқушылар мен студент­тердің ғылыми-шығармашылық зерт­теу жұмыстарымен айналысуына мүмкіндік туғызады. Тағы да бір зерт­теу жұмысы гидропоника әдісімен топырақсыз суда көкөністер мен өсімдіктер өсіру жұмысы жолға қойылған.
Шығыс Қазақ­стан – далалы, шөлейт, таулы-орманды болып келетін табиғаты жағынан Еуразияның сирек кез­десер бірегей аймағы. Осыған орай, жануарлар мен өсімдіктер әлемі де алуан түрлі. Қазіргі таңда жойылып бара жатқан, жойылуға жақын тұрған түрлер жылдан-жылға артуда. Осыған орай, кітапхана қызметкерлері Қазақ­станда аналогі жоқ Шығыс Қазақ­станның Қызыл кітабының электронды сандық нұсқасын жасап шығарды. Онда түр туралы ақпарат­тан басқа толық мәлімет алу үшін аудио-бейне жазбалар да берілген. Дәстүрлі Қызыл кітаптан электронды сандық нұсқасының ерекшелігі тек қала тұрғындары ғана емес, алыс аудан, ауылдағы мұғалімдер, оқушылар мен осы саланы қызықтыратын оқырмандар үшін де қол жетімділігінде.
Кітапхана әртүрлі санат­та мектеп жасына де­йінгі бүлдіршіндерден бастап, ересектерге де­йін қызмет етеді, жұмыс түрлері де жас ерекшеліктеріне қарай ұйымдастырылған. Жас оқырмандар үшін заманауи технологиялардың бірі «Эко-град» мультстудиясы жұмыс істейді. Мультстудияда әртүрлі экологиялық мазмұнда мультфильмдерді өздері жасауға мүмкіндік жасалған. Кітаптарды оқи отырып, сценарийлерін өздері жасайды, өздері актер болады, өздері дыбыстайды, осының бәрі ізденіспен, шығармашылықпен жұмыс істеуіне олардың жан-жақты дамуына әкелері сөзсіз.
Жаңа технологиялардың бірі – 3D принтер мен VR көзілдірік. Бұл – бағдарлама құрып үйренудің тиімді жолы. Алдын ала компьютерде бағдарлама жасап алып өз қиялдарымен құс ұяларын, гүл құмыралары мен қиялындағы кітап кейіпкерлерін жасап шығады. Вертуальды түрде әлемді танып- білуде VR көзілдіріктің рөлі ерекше.
2022 жылы «Жасыл үй эко-жобасы» халықаралық «Эифл» қорының сыйақысын жеңіп алды.
Осындай Оралхан Бөкей атындағы кітапхананың бастамалары арқылы экологиялық сананы қалыптастырып, қоғамның, жас ұрпақтың табиғат­ты аялауына ықпал ете алады. Жұмыстарына сәт­тілік тілейік!

Тоқтар Мағзұмов,
Халықаралық «Алаш» әдеби
сыйлығының иегері, жазушы
Өскемен қаласы