Дүние жаралғалы бері адамзат баласы әділет­ті қоғам құрып, айналасымен үйлесімділікте өмір сүруді армандап келгені анық. Алайда күн мен түн, ақ пен қара, қуаныш пен қайғы алмасып жататыны сияқты, тіршілікте қиянат пен әділет те қатар жасап келеді. Жамандық атаулыны жеңіп, арамдықты ауыздықтау үшін саналы жаратылыс иесі – адам не ойлап тауып, қандай әрекет­терге бармады дейсіз. Алайда ақиқат пен аярлық тепе-тең түсіп, итжығыс күрес әлі де жалғасуда.
Осы орайда біз де тәуелсіздігіміздің үшінші он жылдығын өткізгеннен ке­йін қалың ұйқыдан оянғандай санамызда сілкініс жасап, «Әділет­ті Қазақстан» құрамыз деп талпынып жатқан жайымыз бар. «Біздің басты мақсатымыз – Қазақстанда әділет­тілік орнату. Ол үшін өткеннен сабақ алып, кешегі қателігімізді түзетіп, қордаланған мәселелерді шешу керек», – дейді мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» ат­ты халыққа жолдауында. Бұл қарапайым халықтың қашаннан бері арманы болған, асыға күткен дүниесі емес пе еді. Сондықтан бұл бастаманы қуана қабылдағанымыз анық.
Президент осы бағыт­та қандай жұмыстар атқарып, нендей қадамдар жасау қажет­тігін де жіктеп тұрып көрсетіп берді. Ең алдымен: «Мемлекет монополияларды жояды, табыстың әділ бөлінуін қамтамасыз етеді. Қолынан іс келетін еңбектенем деген әр азамат өзіне лайықты жұмыс табады. Көмекке мұқтаж әр азамат мемлекет пен қоғамнан қолдау көреді», – дейді де, осы мақсат­ты жүзеге асыру үшін тек ұлт игілігі үшін жұмыс істейтін, ішкі әлеумет­тік-экономикалық міндет­терді шешу мен мемлекет­тің сыртқы мүддесін қорғауды қамтамасыз ететін мемлекет­тік аппарат құратын уақыт жеткенін аңғартады. Бұл жерде жасалатын жұмыстарды нақтылай түсіп, мемлекет­тік қызметшілер өз қызметін ел мен халықтың шынайы мүдде-мұқтажына бағдарлауы қажет­тігін, имидж­дік жобалар мен ретсіз шешімдерді доғарып, кең қоғамдық бақылау, ашық диалог, азамат­тың пікірін міндет­ті түрде есепке алу мемлекет­тік басқару мен шешім қабылдау үдерісінің ажырамас бөлігіне айналатынын ескертеді. Халықтың аңсап күткені де жүрекке жылы, жанға жағымды осындай қадамдар емес пе еді.
Қандай да мемлекет­тің әділдік жолымен жүруі ең алдымен биліктің ажырмас бір бөлігі – сот төрелігінің адал да әділет­ті болуына байланысты екені сөзсіз. Осы орайда, қоғам мен бизнестің басты талабы ретінде – сот төрелігінің обьективті және тәуелсіз жүзеге асырылуына кепілдік беру қажет­тігі түсінікті. Барлық азамат­тардың заң алдындағы теңдігін қамтамасыз еткенде ғана құқықтық һәм әділет­ті мемлекет құруға мүмкіндік туады және бұл үшін жоғары кәсіби, адал, ымыраға келмейтін судьялар корпусын қалыптастыру қажет­тігі белгілі. Мемлекет басшысы барар бағдарымызды, басар тауларымызды нақтылап айтып отыр емес пе. Бұдан артық не деуге болады?! Алайда нақты орындалуына келгенде көптеген қиындықтарға тап болатынымыз тағы да бар. Себебі, «бес саусақ бірдей емес» дегендей, билігі мен құзіретін, қалтасындағы қаржысын пайдаланып сот үкімін өзгертуге тырысатындардың, қызметі мен пайдасын көздеп парақорлық арқылы әділетсіз үкім шығаратын судьялардың табылатыны – дәлелдеуді қажет етпейтін дүние. Бұған сыбайлас жемқорлық пен полицияда қызмет істейтін ары мен қолы таза емес алармандарды қосыңыз… Жұртшылықты алаңдататыны да – осы!
Қоғам шынымен әділет­ті болуы үшін үкімет­тік емес ұйымдардың, қоғамдық қозғалыстардың, саяси партиялардың, тәуелсіз бұқаралық ақпарат құралдарының, мүлік иелері бірлестіктерінің, кәсіподақтардың жұмысын жандандырып, қоғамдық институт­тарды дамытудың маңызы өте зор. Демократиясы қалыптасқан мемлекет­терде шенеуніктердің ең алдымен төртінші билік иелері саналатын бұқаралық ақпарат құралдарынан жасқанатыны жасырын емес. Ал бізде газет-журналдарға жарияланған материалдарды сол биліктегілер оқитынына күмәнім бар. Бұл жерде мерзімді басылымдарды күнделікті қадағалап, онда айтылған шенеуніктердің заңсыз әрекет­теріне дереу шара қолдану тәжірибесін енгізудің маңызы өте зор. Онсыз әділет­ті қоғам орнатамын деу бос әурешілік дер едім.
Президент­тің «Әділет­ті Қазақ­стан» құру бағдарламасында ауыл мен аудан әкімдерін баламалы негізде сайлап отырғызу, Парламент Мәжілісі мен облыстық мәслихат депутат­тарын аралас жүйе бойынша сайлау мемлекет­тің негізгі институт­тарын қалыптастыруға, Заң шығарушы биліктің әділет­ті құжат­тар қабылдауына ықпал ететіні жайлы да кеңінен тоқталады.
Әділет­ті қоғамда өмір сүру – адамзат баласының ықылым замандардан жалғасып келе жатқан арманы дедік. Бұл ұлы мұрат жолында күресіміз еш толастамайтыны тағы белгілі. Ендеше, мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың ізгі ниет­тен туындаған бағдарламасына қолдау көрсетіп, жүзеге асуына қолғабыс жасау – әрқайсымыздың айнымас борышымыз болса керек!

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ