---

Жетінші атам Өскенбай Ырғызбайұлы (1778-1850) – жастайынан зерек, ақылгөй жан екен. Әкесі Ырғызбай дүниеден озған соң, ел ағасы Кеңгірбай би өзі қартайған шағында Өскенбайды тәрбиелеп ел билігін қолына беріп, би қояды. Өскенбай би бәй­бішесі Зере апамыздан (шын аты – Тоқбала Бек­темірқызы) – Құттымұхамбет, Құнан­бай, Тайбала есімді екі ұл, бір қыз сүйеді. Құт­тымұхамбет жастай қайтыс болған. Зе­реден кейінгі төрт әйелінен Өскенбай би тоғыз ұл көрген. Тобықты елін билеген Өс­кенбай ата орта жасқа келгенде ел би­лігін үлкен ұлы Құнанбайға тапсырады.
Алтыншы атам аға сұлтан, қоғам қай­рат­кері Құнанбай қажы Өскенбайұлының (1804-1986) – төрт әйелі болды. Бәйбішесі Әйбөбектен (Күнке) – Құдайберді туды. Ұл­жан анадан – Тәңірберді, Абай (Иб­раһим), Ысқақ, Оспан, ал үшінші әйелі Ай­ғыздан – Халиулла, Смағұл, Кәмшат ту­ған, төртінші әйелі Нұрғанымнан ұрпақ бол­маған. Өскенбайдан басталған билікті оның ұрпағы 150 жыл бойы Совет өкіметі би­лікке келгенге дейін қолдарынан шы­ғар­маған.

Құнанбай бабамыздың балаларының ара­сында Абайдың айтқанымен жүріп, тәр­биесін тыңдап, ағаларын арқа тұтқан іні­лері Ысқақ пен Оспан өзара тату болған. Бі­рақ Оспан жас шағында қайтыс болады.
Бесінші атам Ысқақ Құнанбайұлы (1847-1901) – Абайдың өзінен кейінгі ту­ған тете інісі. Ол да Ұлжан анадан туған. Бірақ Құнанбай әкесінің үлкен әйелі Күн­кенің қолында тәрбиеленген. Ірі денелі, алып күштің иесі Ысқақ атам өте шаруақор, ақкөңіл, сөзге шешен, байыпты, мінезді, екі сөйлемейтін, жомарт жан болған екен. Ол кісі Абай ағасының шаруашылығын өз іс­терімен қоса жүргізіп, оның білім, ғы­лым­мен айналысуына мүмкіндік жасаған. Ыс­қақ атам Абайдың қолын ұзартқан. Ке­дей-кепшіктің жағдайын көп ойлайтын, қолы ашық жан болған екен. Ысқақ атам ауыл молдасынан оқып, ескіше хат таны­ған. Абайдың ұйғарымымен, халқының қа­лауымен 9 жыл болыс болып, ел бас­қар­ған. Ерте дүниеден озған ағасы Құд­ай­бер­дінің балаларына – Шәкәрім бастаған інілеріне ерекше қамқорлық көрсеткен. Құнанбай тетелес үш баласы – Тәңірберді, Абай, Ысқақты бір күнде үйлендіріп, енші­ле­рін беріп, бөлек отау етіп шығарған. Абай мен Ысқаққа Ащысу бойындағы Те­сіп­шыққан қорығы мен Ақшоқыдан жер бе­реді. Алғашқы жылдары бірге тұрған Абай мен Ысқақ арасындағы тату-тәтті туыс­тық қарым-қатынас өмір бойына үзіл­меген. Араларына 2-3 ай салып Ділдәдан туған Мағауия мен Тектіден туған Кәкітай бірге тай-құлындай тебісіп, сырлас, мұңдас, құр­дас туыс болып өсті. Текті жастай қай­тыс болғанда Кәкітай Абай атаның ауылын­да Ділдә ананың бауырында өсіп ер жет­ті.
Төртінші атам Ғабдүлхакім Ысқақұлын (1869-1915) ата-анасы Кәкітай деп ер­ке­летіп атап кеткен. Кәкітай атам 8 жасынан бастап ауыл молдасынан 4 жылдай са­уатын ашып, түрікше және арабша хат таныған. Кәкітайдың ерекше зеректігін бай­қаған Абай оны өзіне бала етіп алып, Мағауиямен бірге тәрбиелеген. Семейге бір­ге ертіп барып, орыс тілін үйреткен. 1-2 жыл ішінде Кәкітай ата орыс тілін жетік бі­ліп қана қоймай, орыс әдебиеті клас­сик­терінің шығармаларын, Еуропа елдері мә­­дениет қайраткерлерін оқып, өз зама­ны­ның білімді азаматына айналды. Кәкітай Абай ағасының мұраларын тұңғыш бастырушы. Ол кісі Абай атаның барлық өлеңдері мен поэмаларын, ғақлия сөздерін жинақ­тап, тұңғыш рет өмірбаянын жазып, өз қа­ра­жатымен 1909 жылы Петербургте ал­ғашқы жинағын бастырып шығарғандығы көпке мәлім.

Үшінші атам Әрхам Кәкітайұлы (1885-1962). Кәкітай атам да Әрхам атам тұңғышы болғандықтан, қазақтың қалыптасқан сал­ты бойынша Ысқақ атасы мен Абай ата­сы­ның тәрбиесіне берген. Абай атамыз қай­тыс болғанда Әрхам атам 19 жаста болған екен. Осы жасқа дейін Абай атасының қа­сын­да отырып, сөздерін естіп, өлеңдерін жат­тап, оның ақын, өнерлі шәкірттерімен бір­ге музыка аспаптарын және дойбы, то­ғызқұмалақ ойындарын жетік меңгерген. Әрхам атам байдың ұрпағы ретінде көп жыл­дар бойы қуғында жүрген. Мұхтар Әуе­зов бастаған қазақ зиялыларының тікелей араласуының арқасында Абай ұрпақтары ақталып еліне қайтқан екен. Әрхам атам ел­ге оралысымен Семейдегі және Жи­де­бай­дағы Абай музейінің іргетасын қаласып, оны Абай мұраларымен толықтырған. Абай мұ­раларын жинап, шығармаларына анық­тама, түсінік беріп, музей қорын қолжазба, ес­телік, ғылыми зерттеулермен байытқан. Абай атаның көптеген өлең-жырларын, ол к­ісінің әйел теңдігін көздеген игі ісін баян­дай­тын «Зағипа» атты дастанын және «Абай­дың өмір жолы» повесін жазып қал­дыр­ған.

Өз атам Азат Әрхамұлы (1928-1996) – Әрхам атамның кенже ұлы. 1951 жылдан Аягөз қаласындағы №2 мектепте қазақ тілі мен әдебиетінің мұғалімі, Ысқақ атасы мен Әрхам әкесінің ісін ілгері дамытып, Ұлы Абай мұрасын насихаттаумен үзбей шұ­ғыл­­данған. Атам мен апам Қарлығаш Құл­шы­бекқызы да осы аталған мектепте жар­ты ғасырға жуық қызмет істеп, шәкірт тәр­биелеп, ата-аналардың құрметіне бө­лен­ген жандар. Жұбайы Қарлығаш екеуі бір­лесе отырып, Абай ұрпағы ретінде Аягөз қаласындағы №2 мектепте Абай мен М.Әуезовтің әдеби-мемориалдық му­зейін ұйымдастырған, оны 1987 жылы Мұх­тар атамыздың туғанына 90 жыл толу ме­рейтойы қарсаңында ашты.
Бұл музей Абай мен Мұхтардың және кейін қосылған Шәкәрім атамыздың өмір жолы мен шығармашылық мұрасын оқу­шы­ларға тереңдете жеткізіп, насихаттаудың мәдени ошағына айналды. Музей Азат атам мен Қарлығаш апамның Абай ата ұр­пағы атынан Аягөз қаласының халқына, ұр­пақтарына қалдырған бағалы ескерткіш-тар­туы деп білеміз.

Азат атам осы музейді ашу қарсаңында «Құнанбай қажы ұрпақтары» атты шежіре құрастырған.
Әкем Әлішер Азатұлы (1951-2010) – Аягөз қаласында дүниеге келген. Бірақ екі жасынан Жидебай қорығында орналасқан музейде тұратын атасы Әрхам Кәкі­тайұ­лы­ның қолында тәрбиеленген. Дана Құнанбай атамыздың үйінде, жерінде тұрып Ұлы Абай, Кәкітай аталарымыздан нәр алған Әр­хам атамыз әкем Әлішерді де ата-ба­басының тарихын жақсы білетін зерделі етіп тәрбиелеген. Әкем мектепке барар жы­лы Әрхам ата Қарауылға көшіп келген. Әлі­шер әкемнің келбетінде Абай, Ысқақ, Кәкіт­ай бабаларының бейнесі тұратын, ол кісі­нің бойында аталарынан сіңірген қа­сиет­­тері де аз емес еді. Барлық музыкалық аспаптарда (пианино, домбыра, мандолина, гармон, гитара, т.б) ойнап, ән салып, пье­саларда түрлі рөлдерді сомдап, жа­қын­дарының тойларында асаба болып та жү­ретін. Қазақстанға әйгілі «Қаламқас» ансамблінің құрамында оркестрде мандолинде ойнаған, өнерге таласы бар жан еді. Әкем Әлішер барлық саналы өмірін жас ұрпақты білім нәрімен сусындандырумен, адамгершілікке тәрбиелеумен, ұстаз­дық­пен өткізді. 1981-1998 жылдары Аягөз қа­­ласындағы №44 теміржол орта мекте­бін­де тарих пәнінен ұстаздық етті. Сол жы­­лы Алматы қаласына қоныс аударып, ұс­таздық қызметін жалғастырып, мең­геру­ші, бір жылдары директор да болып қызмет атқарды.
Байқап қарасам, Абай сынды ұлы ба­ба­мызға інісі Ысқақтан бастап, одан тара­ған ұрпақтарының еңбектерінде жалғасын тап­қандай.
Шыңғыста Абай сынды дана туған,
Шәкәрім, Мұхтарлар дара туған.
Ақылбай, Мағауия, Тұрағұл, Кәкітай, Әрхам-
Ақындықпен әкенің жолын қуған, –
деп жырлайды Азат атам. Ақындық ұлы қа­сиет атадан балаға дарыған Азат Әр­хамұлы да, әкем Әлішер де өлең шығаратын. Әкем Азат атамның өлеңдерін жинақтап «Сырлы жүрек» атты кітабын шығарып, әке алдындағы бір парызын өтеген еді.

Асқар тау әкем 2010 жылы мамыр айын­­да сырқаттанып дүниеден өтті. Әкем Әлі­шер үнемі текті ұрпақтан тарағанымызды мақтан етіп айтып, аталарымыздың мұра­ла­рын жинайтын. Осы жылы Абай хакімнің 170 жылдық мерейтойы қарсаңында, текті Абай әулетінің тікелей ұрпағы бол­ған­дық­тан, Құнанбай атамнан бастаған шежіре, сол кісіден тараған ұрпақтарының фотосу­рет­тері мен мұраларын өзім қызмет атқа­ра­тын Қазақстан Республикасы Мемле­кет­тік Орталық музейінің қорына сый ре­тінде тапсырдым. Осылай ізгі қадам жа­сауды өзіме биік парыз санадым. «Алмас қанжар қын түбінде жатпас» деген емес пе! Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Абайдың сөзі – қазақтың бойтұмары. Абай­дың мұрасы – қазақтың ең қасиетті қа­зынасы», – деген болатын. Аса құрмет­пен қастерлеп өткізілген бұл құнды фотосу­реттер  Абай атаның торқалы мерей­тойы­ның ая­сында киелі шаңырақ – еліміздің бас му­зейінде «Абай әлемі» атты көрмесіне қойыл­ды. Енді осы материалдар Абай Құ­нан­байұлының кешенін толықтыра түсіп, музей қорында сақталып, экспозицияларға қойылып, ғылыми айналысқа еніп, өскелең ұрпақты тәрбиелеуде зор үлесін қосады деген сенімдемін.