Анар ӘБЖАНОВА,
суретші, ҚР Мәдениет және спорт министрлігі
ҚазҰӨА республикалық мемлекеттік мекемесінің
мектеп-интернат мұғалімі.

 

---

Шығармашылық адамдары өзгелерге қарағанда өмірдің қайғы-қасіретін, қалтарыс-бұлтарысын, тіпті өзін қоршаған табиғат әлемін мүлде басқаша реңкте қабылдайды және оның сол сипатын басқаларға да дәл сондай ұғындырып, таңдай қақтырады. Ал шығармашылықпен айналыспайтын қарапайым жандар үшін айналаны бұрынғыдан да сұлуырақ, мейірімдірек қалыпта көре білу өнер адамдарының туындысынан алған әсерден кейін ғана ма? Бір анығы, саф туындыны тудырған шығармашыл жанның қасиетті қарындашы өмірді ізгілендіріп көруге итермелейтіні. Шығармашылықпен айналысатындардың бәрі бірдей адамды дәл осындай әсерге бөлей қоймас. Арасында саусақпен санарлықтары ғана жүрекке жол тауып, адамзатты шуаққа шомылдырады. Ондай ізгі жандардың екі айқын қасиеті – талант пен еңбек. Осы екі қасиет тумысынан ана сүтімен бойына дарыған кейіпкеріміздің есімі – Анар. Ол – өзгелерден бөлек. Ол – ерекше. Ол – дүниеге тілсіз боп келе тұра, адам баласы әлі күнге дейін сөзбен сипаттап бере алмайтын көріністерді бейнелеген туындыларымен әлемді тамсантып үлгерген жас суретші.
Елбасы былтыр қолға алуды тапсырып, биыл да жалғастыруды ұсынған «100 жаңа есім» жобасы бойынша талантпен тілдескен едік.

---

– Сурет салумен қашаннан бастап шұғылдандыңыз?
– Анамның айтуынша, тәй-тәй ба­сып жүре бастағаннан-ақ мен қа­рын­дашқа үйір болыппын. Ал үш жа­сымда қабырғаға, ақ парақтың бе­тіне суреттер сала бастаппын. Ба­ла кезімнен сурет салғанды ұна­та­тын­мын, тіпті сол кездің өзінде өзім­нің болашақта суретші бола­ты­нымды сезгендеймін. 1998 жылдан, 12 жасымнан бастап суретшілер Алек­сей Уткин мен ГаБо Кусаинов­тар басқаратын саңырау балаларға ар­налған бейнелеу өнері студия­сын­да оқыдым. Бұлардан тәлім алу мен үшін өте қызық болды. Олар маған өнер­дің жұмбақ әлеміне жол ашып, жер жаһандағы көптеген қылқалам шеберлерімен таныстырды. Сту­дия­да өте көп балалар болды, бірақ олар кетіп қалды. Ал мен осында қалып, жеті жыл бойы жеке дайындаған, қа­тал ұстазым болған Алексей Ут­кин­мен достасып кеттім. Мен одан кес­кіндеме өнерінде жетістікке же­ту­дің құпиясын үйрендім. Сондық­тан да көп уақытымды студияда, оның жұмысын бақылаумен өт­кіз­дім. Мен одан жұмысыма қатысты көп­теген сыни ескертпелер естідім де. Жә­не туындыны қалай тудыруды Ут­киннен үйренгім келетінін ұқтым. Шыбыт пен потенциалды ашуда одан асқан ұстазды әлі кездестірген жоқ­пын.
2004 жылы Т.Жүргенов атындағы Қаз ­ҰӨА колледжінің студенті атан­дым. Саңыраулығыма қарамастан олар менің шебер жұмыстарыма таң­қал­ды, бірақ сөйлейтін өзге де жа­с­тар­дың арасында оқуды әрі қа­рай жал­ғастыруыма күмәнмен қара­ғаны­мен, кол­леджді үздік бітіріп шық­тым. Өйт­кені, ГаБо Кусаинов­тар­дың кө­ме­гімен Италияның Рим қаласын­да­ғы саңыраулардың халық­аралық көр­­месіне алғаш қатысқан болатын­мын. Біз бірге барып қаты­сып, басқа да суретшілермен тәжірибе алмас­тық. ГаБо маған 2006 жылы өткен ал­ғашқы жеке көрмемді ұйымдас­тыру­ға моральдық қолдау көрсетті. Ма­ған шебер тәлімгерлерді жібер­ге­ні үшін тағдырыма ризашылық біл­ді­ремін.
Одан әрі қарай өз жолымды тап­қым келді. Күн-түн демей еңбек ет­тім. Колледжді тәмамдағаннан кейін Т.Жүргенов атындағы Қазақ Ұлт­тық Өнер академиясына түсіп, онда Өмірбек Жұбаниязов пен Қа­нафия Телжановтың жетекшілігіне бар­дым. Осы уақытта Астанада ал­ғаш рет 2006 жылы «Жұлдыз» мүм­кін­дігі шектеулі балалар шығар­ма­шылығының Бірінші фестивалінің «Бейнелеу өнері» номинациясы бойын­ша Гран-Приін жеңіп алдым. Ал екі жылдан кейін XI Халықаралық «Шабыт» жастар шығармашылық фес­тивалінің Гран-При иегері атан­дым (2008 жылдан бастап). Студент­тік жылдарымда Академия қызмет­кер­лерінің қолдауымен көптеген кон­курстар мен көрмелерге қатыс­тым. Мені ондағы ең титулды сту­дент деп санайтын.
– Кез келген суретшінің өзіндік қол­таңбасы бар. Сіз не салғанды ұна­тасыз және оның көмегімен адамзатқа нені ұқтырғыңыз келеді?
– Алматы мен Астана қалалары­ның пейзажын салғанды жақсы кө­ре­мін.
Өйткені, көшедегі перс­пек­ти­ва­лар­ды үйлерімен, ағаштарымен, пар­ковкадағы машиналарымен жә­не адамдарымен бірге қатты ұната­мын. Қалалық орта ауа-райына, уа­қыт­қа, жарықтандыруға және жағ­дайға байланысты үнемі өзгеріп отырады. Адамдар сияқты қаланың да өзінің мінезі мен ауыспалы көңіл-күйі бар. Міне, дәл осыларды мен ұстап қалуға және шығармашы­лы­ғыммен жеткізуге тырысамын. Бұ­ған қоса, маған таудың пейзажы мен гүлдерді салған ұнайды. Мен та­би­ғат эскиздерін сызамын, ал ше­бер­ханада композициялар, жа­рық пен түстерді ауыстырып, қия­лыммен тақырыпты аяқтап жата­мын. Егер менде бірдеңе жетіс­пей­тінін сезсем, бақылаумен толықтырамын да ке­нептегі нақты көріністі өзгертемін. Мен суретті өзгелер бір нәрсені се­зінуі үшін емес, өзім сезінуім үшін са­ламын. Мәселен, Алматы не Аста­на­ның пейзажы бойынша жұмыс істеп жатқанда көз алдымда деталь­дары бар беймәлім кеңістік, мақсат тұрады (мәселен, ағаш, маши­на­, адам, дүкен). Бұл жердегі ең бастысы – жалпы тон. Барлығын жал­пы көре алған кезіңде мақсатқа же­тесің.
– Ұстазсыз шәкірт болмайды де­ген сөз бар. Өнерге баулыған ұста­зыңыз туралы айтып берсеңіз.
– Өнерге жолымды ашқан ал­ғаш­қы ұстазым – Алексей Уткин. Ол да саңырау әрі мылқау суретші. Ле­нинградта оқуын аяқтаған. Ол маған өнер әлемінің есігін ашты, жұмыс іс­теуге үйретіп, табиғатқа, адамдарға жә­не оның талантына таңданып қа­рауға үйретті.
– Алдағы уақытта қандай жұ­мыс­тар атқармақ ойдасыз? Болашақтағы жоспарла­рыңыз­бен бөліссеңіз?
– Мен өз өміріме әсер ететін жос­парларым туралы айта алмай­мын. Мүмкіндік болып тұрған күннің өзінде, алдағы жұмыстарым жөнінде мақтанғым келмейді. Іске асатын жоспарларымды құпияда ұстаймын. Ең бастысы, неге жетемін және нені армандаймын. Алайда бір жоспарым туралы айта аламын. Шығарма­шы­лық жұмысымның он бес жыл­ды­ғына орай Астана мен Алматы қа­ла­ларында үлкен жеке көрмемді өткізу жоспарда бар. Бірақ оның нақты қай уа­қытта өтері әлі белгісіз.
– Әңгімеңізге рахмет!

Әңгімелескен
Нұрлайым ЖАҚЫПҚЫЗЫ.

---