– Осы жылдың басында Елба­сы­мен сұхбаттасу барысында сіз көрші қыр­ғыз елінің экс-президенті Атам­баев­тың сыңаржақ бір сөзіне қатысты Мем­лекет басшысының пікірін сұра­дыңыз. Кешегі сайлау алдында ке­леңсіз жағдай алдымыздан тағы шық­ты, бұл қалай?

– Мемлекет басшысы болу – оңай емес. Қазақ пен қырғыз ара­сын­­дағы бауырмалдық байланысқа сы­зат түспегені абзал. Қырғыз елінің бұ­рынғы басшысы аузына не келсе со­ны айтатын адам болып шықты. Көр­ші отырып бауырлас елдің аула­сына қарай тас ату – батылдық емес. Бұл – ақылсыздық. Нұрсұлтан Назарбаев менің қойған сауалыма бай­салды жауап қатты. «Пре­зи­дент­тер келеді, кетеді, ел қалады. Сон­дықтан, мемлекетті басқаратын адам сабырлы болуы тиіс» деген аталы сөзін айтты. Сол сөзден кейін есті кісі есін жияр еді. Аузына келгенді кө­кімей, айылын тартар еді. Атам­баев қызметінен кетіп бара жатып, саяси ұпай жинағысы келді ме: тірі­лерді қойып, өліге тиісті, Кенесары ханның әруағын қорлайтын сөз айт­ты. Қазақ мұндайда «аңдамай сөй­леген, ауырмай өледі» дейтін. Әлеу­меттік желіде осы бір керауыз пікірге қарсы отандастарымыз өре түрегелді. Бұл – бізде ұлттық намыс отының сөн­бегенін көрсетеді. Youtube же­лі­сінен Президент Н.Назарбаевтың маған берген жауа­бын қарағандардың саны 14 мил­лионнан асып кетіпті. Демек, біз­дің бойымызда ұлттық рух бар де­ген сөз.

– Рух туралы сөзіңіздің ауанын ру­хани жаңғыру мәселесіне қарай ойыстырсақ. Сіз ҚР Президенті жа­нындағы Қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын іске асыру жөніндегі ұлттық комиссияның мүшесіз. Осы ко­миссия қалай жұмыс істеп жатыр?

– Ұлттық комиссия ҚР Пре­зи­ден­тінің Жарлығымен қоғамдық са­наны жаңғырту бағдарламасын жү­зеге асыру, елдің әрі қарай да дәйек­ті түрде мәдени-гуманитарлық дамуын қамтамасыз ету мақсатында құ­рылған болатын. Комиссия құра­мында танымал қоғам қайраткерлері, ғалымдар, жазушылар, журналистер, Парламент депутаттары, Президент Әкімшілігінің өкілдері, үкімет мү­ше­лері, өңірлер мен Астана, Алматы қалаларының әкімдері, Қазақстан хал­қы Ассамблеясының мүшелері және саяси партиялардың өкілдері бар. Президент Әкімшілігінің Бас­шысы – Ұлттық комиссияның төра­ғасы Әділбек Жақсыбековтің тө­рағалық етуімен ұлттық комис­сия­ның үш бірдей отырысы өтті. Үш оты­рыс­қа да қатыстым. Соңғысы Л.Гу­милев атындағы Еуразия ұлттық уни­верситетінде өтті. Комиссия мү­шелері «Рухани жаңғыру» бағдар­ла­масын басқару жөніндегі кеңсенің (Жо­балық кеңсе) және оның жанын­да жұмыс істейтін Коммуникациялық орталықтың қызметімен танысты. Жобалық кеңсе «Рухани жаңғыру» бағдарламасының барлық бағыттары бойынша күллі орталық және жер­гілікті атқарушы органдардың қыз­метін үйлестіруді қамтамасыз етеді. Жобалық кеңсе өз жұмысын баста­ға­лы бері министрліктер мен әкім­дік­тер ұсынған 1 170 жобаны пысық­тады, бүгінде соның көбі жүзеге асырыла бастады. «Жаңа гумани­тар­лық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы аясында гу­ма­ни­тарлық пәндер бойынша 17 оқу­лық­тың тізімі жасалды. Бағдарлама ая­сында құрылған Ұлттық аударма бю­росы қазір осы оқулықтарды ау­да­рып жатыр. «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы бойынша республикалық деңгейдегі – 100 және өңірлік деңгейдегі 500 киелі нысан іріктелді. «Жаһандағы заманауи қазақстандық мәдениет» жобасы бойынша үздік туындылар_дың тізімі жасалды.  Бұл тізімге әде­биет саласындағы 216, «театр, кино және хореография» жанрындағы 48, бейнелеу өнері бойынша 182 және музыка саласындағы 200-ден астам шығарма енгізілді.  «Қазақстандағы 100 жаңа есім» жобасына бір жарым мыңдай өтінім келіп түсті, олардан әрі қарай ашық дауыс беруге ұсы­нылатын аралық пулдар түзілетін бо­лады. Бір сөзбен айтқанда, тұтас ке­шенді шаралар жедел жүзеге асы­рылып жатыр.

– Бізде осындай тәп-тәуір бағ­дар­лама, жоба-жоспарлар жоғары қар­қынмен қолға алынады. Бастапқыда жаппай қарқынмен кірісеміз. Тіпті «ура-ура» дегенге салынып та ке­теміз. Арты сиырқұйымшақтанып ке­тетіні бар. Осы жолы да солай бол­май ма?

– Ел ішінде дәл осындай алаң­дау­шылық бар екенін түсінем. Ұлт­тық мүдде тұрғысынан алғанда ұран­шылдық опа бермейтіні рас. Есіңде болса, бір кезде кластер деген бо­­лды. Қазақстан экономикасын түр­лі кластермен дамытамыз деп мил­лиардтаған қаржы салынды. Со­ның қайтарымы қайда? Кластер де жоқ, қаржы да жоқ… Мемлекет қар­жысын оңды-солды шаша беруге бола ма? Үкімет мүшелерінен осыған жауап берген бір адам жоқ. Одан кейін индустриялық-инновациялық даму деген шықты. Оған да аз қаржы кеткен жоқ. Бірақ нәтиже қалай? Ел экономикасын жоғары қарқынмен дамыту, әлемдік бәсекелестік қабі­лет-қарымымызды күшейту тұрғы­сында Елбасы тарапынан қанша ай­тылса да нақты орындаушылыққа келгенде ылғи шатқаяқтап қаламыз да жатамыз. Біздің елде бір ақсап жатқан нәрсе болса, ол – орын­дау­шы­лықтың, жауапкершіліктің, тәр­тіптің кемшіндігі дер едім. Президент Жарлығымен қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын жүзеге асыру ісіне келетін болсақ, Прези­дент Әкімшілігінің Басшысы – Ұлт­тық комиссияның төрағасы Әділбек Жақсыбековтің бұл істе табандылық көрсетіп отырғанын айтқан абзал. Ұлттық комиссияның алғашқы оты­рысында-ақ Әділбек Рыскелдіұлы «науқаншылдыққа салынбайық, Ел­басы белгілеп берген бағыттар бойын­ша нақты да нәтижелі жұмыс жа­сайық» дегенді айтты. Жүргізіліп жат­қан жұмыстардың ба­рысына қарап отырсақ, ең өзекті ал­ты мәселе бойынша күнбе-күн жос­парлы әрекет жасалып жатқанын бай­қауға болады. Сондықтан бәріміз де ел тағдырындағы ең елеулі бағыт­тар­дың түпкі нәтижесін көруге асы­ғып жүрміз, сен де, мен де алаң көңіл­деміз. Сәтін салса, бәрі де дұ­рыс болады деген пікірдемін.

 – Тәуелсіздік алдық, дербес ел бол­дық деп айдарымыздан жел есіп жүр­ген уақытта рухани салада есе жі­беріп алғандаймыз. Бұл ұлттық идеологияның болмауынан туындады ма? Ұлттық идеологияның негізгі ба­ғыты қандай болуы керек деп ой­лай­сыз?

– Мың құбылған, жүз өзгерген за­манға кезігіп отырмыз. Дүние ди­дарына қарасаңыз: әлемдегі бар мем­лекет қарқынды дамуға күш салу­да, жаппай жанталас, қаптаған бә­секе. Алға озып кеткен елдердің кө­бі өзінің ішкі қуатына сүйенеді екен. Жапонияны аласыз ба, Қы­тайды аласыз ба, Оңтүстік Кореяны ала­сыз ба… Осы үш мемлекетке екі қай­тара барып келдім. Таңғы бестен кейін ұйықтап жататын адам көр­мейсіз. Бәрі қыбырлап жатыр. Тоқ­таусыз қарекет. Тәртіп. Еңбек. Жауап­­кершілік. Осы үш нәрсеге қатты мән беріледі. Біз жапон, кәріс, қы­тай халықтары сияқты жұмыс істеп жатқан жоқпыз. Ұзын арқан, кең тұсау қалыптамыз. Рас, тәуел­сіздіктің ширек ғасырлық тарихында жеткен жетістігіміз жетерлік, соны_мен бірге жіберіп алған олқылығымыз да жоқ емес. Рухани салаға, мәдениет пен өнерге мүлдем көңіл бөлінбеді деу­ден аулақпын. Президенттің тап­сырмасымен «Мәдени мұра» бағ­дар­ламасы аясында көне мұралар жи­нақ­талып, Қазақстан аумағындағы та­рихи-мәдени ескерткіштер мен нысандар жаңғыртылды.  «Халық – тарих толқынында» бағдарламасы ар­қылы әлемнің ең белді архив­тері­нен төл тарихымызға қатысты құ­жаттар жинастырылып, зерттеліп те жатыр. «Нарық заманында идео­ло­гия­ның қажеті шамалы» деген көз­қарас үстемдік құрғаны да рас. Со­ның салдарынан ұлттың рухани ішкі тіні сөгітіліп те кете жаздады. Идео­логия деген не? Ұлттық идеология де­ген не? Ұлттық идея деген не? Сая­си сарапшылардың өзі бұл сауал­дарға толыққанды жауап берген жоқ. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында Елбасы қазақ баласының алдында тұрған міндеттер мен межелерді айқындап берді. «Жаңа тұрпатты жаңғырудың ең бас­ты шарты – сол ұлттық кодыңды сақ­тай білу. Онсыз жаңғыру деге­ніңіздің құр жаңғырыққа айналуы оп-оңай», – деді. «Күн санап өзгеріп жат­қан дүбірлі дүниеде сана-сезі­міміз бен дүниетанымымызға әбден сіңіп қалған таптаурын қағидалардан арылмасақ, көш басындағы елдермен тереземізді теңеп, иық түйістіру мүм­кін емес. Өзгеру үшін өзімізді мықтап қолға алып, заман ағымына икемделу арқылы жаңа дәуірдің жағымды жақтарын бойға сіңіруіміз керек. Егер жаңғыру елдің ұлттық-рухани тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды», – деді. Менің ойым­ша, Мемлекет басшысының осы мақаласы біздің ұлттық идео­ло­гия­мыздың алтын арқауы болуға тиіс.

– Дәл қазір қоғамда латын қарпіне көшу мәселесі қызу талқыланып жа­тыр. Әлеуметтік желідегі жазба­ларыңыз­дың көбісін бірталайдан бері латын қарпімен жазып та жүрсіз. Осы орайдағы ойыңызды айтсаңыз…

– Шыны керек, кирилицадан гө­рі латын қарпімен тез жазамын. Ал Ахмет Байтұрсынұлы негізін қалаған арабша төте жазумен одан да жылдам жазамын. Тегінде, солдан оңға қарай жазу – адамға салмақ түсіреді, оң қол­дың қары талады. Ал оңнан солға қа­рай жазғанда көп күш жұмсалмай­ды, қол да талмайды. Латын қарпіне көшу мәселесін о бастан жақтайтын адамның бірімін. Қазір БАҚ бетте­рінде латын қарпінің қажеттілігі ту­ралы бірыңғай «бұл бізге қажет, ауадай керек» деген қолдау пікірлер өріп жүр. Бұл – даусыз нәрсе. Бірлі-жарым болмаса қалған жұрт тегіс қолдап отыр. Осыған дейін екі нұсқа халықтық талқылаудан өтті. Ендігі таңда еліміз алфавиттің түбегейлі жетілдірілген тиімді бір нұсқасына таңдау жасайтыны анық. Нұрсұлтан Назарбаев – шын мәнінде рефор­матор. Латын қарпіне көшуді неге сонау тәуелсіздіктің елең-алаңында жасамады? Өйткені, ол тұста өзбек­ке, әзірбайжанға қарағанда біздің елдегі демографиялық ахуал басқаша болатын. Еліміздің солтүстік өңірі түгі сірескен қалпы тұр еді. Қазір жағ­дай өзгерді. Тәуелсіздік қазақтың пай­дасына қызмет қылды. Таяуда бір демографиялық кескіндемеге кө­зім түсіп еді, сонда қандас­тары­мыз­дың үлес салмағы жасыл түспен бел­гіленген екен, тап бір көк жай­лауды көргендей болдым. Бұл – бір. Екінші жағынан мұхиттың арғы жағынан ормандай жұртқа салынған санкциядан санасы сансырап жатыр, бізге азу тісін ақситуға мұршасы кел­мей тұрғанда әліпби реформасын тезірек жасап алуымыз қажет. Қазір құр әншейін «қолдаймыз, қуат­тай­мыз» дегеннен гөрі, әңгіме ауанын ла­тын қарпінің енгізілуімен қат-қа­бат атқарылатын шаруаларға қарай бұрғанымыз дұрыс. Жазу емлесін, оқу­лық­тар мен әдістемелік нұсқау­лық­тарды түзу, тілдік ортаны қалып­тастыру мен мемлекеттік тіліміздің мәр­тебесін биіктететін мың сан мә­селені қаузау қажет.

– Өзіңіз қай нұсқа қолайлы деп ой­лайсыз?

– Маған салса, қазір 112 қызметі қол­данып отырған нұсқа Қазақстан азаматтарының бәріне де қолайлы се­кілді көрінеді. Тек 112 қызметі ға­на емес, еліміздегі ірілі-ұсақты сауда орындары мен компаниялар да ла­тын қарпімен қазақ және орыс тіл­дерінде смс хабарламалар жіберіп жа­тыр. Бұдан не байқаймыз? Латын қар­піне тек қазақтар ғана емес, орыс­тілді қазақ қауымы да көшуге ын­талы. Бір елде тұрып олардың өгей баланың күйін кешкісі кел­мейтіні түсінікті. Қазақстан халқы Ассамблеясының өкілдері де латынға қолдау білдіріп отыр. Қазақтың өзіне тән бірнеше әрпі төңірегінде талас көп. Елдің тұтастығы үшін бір-екі әріп­тің таңбалануына бола таласа беру­ге болмас. Бір мемлекет, бір ту, бір Отан, бір тағдыр, бір тіл деген ұста­ным үстемдік құрар болса, тіпті «ң» әрпінің «n» деп таңбалануына қарсы болмас едім. Ағылшын тілін үйренерде емле ережелерінде қай әріпті қалай оқу керектігі, дыбыстау үлгілері үйретіледі ғой. Сол тәрізді сауат­ты оқу-үйрену, жазу-сызу ере­желері тезірек жасалып, бекітілсе ла­тын қарпін қолдану аса бір қиын­дық тудырмайды.

– Соңғы жылдардағы ақпараттық технологияның қарқынды дамуы  дәс­түрлі басылымдарды бірте-бірте тық­сырып бара жатыр. Бұл дамуға тос­қауыл қоюға болмайды, ол заман та­лабы. Ал мұндайда дәстүрлі басы­лым­дардың әрекеті қандай болуы керек деп ойлайсыз?

– Әлеуметтік желі арнасын кеңейте бастаған сәтте «ойбай, га­зет-журнал өледі, қағаз басылым­дар­дың күні бітті» деген көзқарас пай­да болды. Дәстүрлі басылымдарға бір шекесінен қарайтын шенеуніктер де шықты. Кейбір бұқаралық ақпарат құралдарының «көрін» өз қолдары­мен қазғандар да табылды. Айталық, «Дала мен қала» деген жап-жақсы га­зет бар еді. Тиражы да жақсы бол­ды. «Жабу керек» деген пәрменмен бір күнде жауып тастады. «Страна и мир» деген серігі қоса жабылды. Ас­танада «НұрАстана» деген жастар га­зеті де осындай кепті кешті. Сапар­бай Парманқұл, Шархан Қазығұл, Ғабит Мүсіреп сияқты қазақ бас­пасөзінің қара нарлары бір күнде екі қолдарын қусырып, отырып қалды. Сол басылымдарды «жауып» таста­май, еркін нарыққа жібергенде қа­лай болатын еді? Өз күнін өзі көріп кете алатын еді ғой. Жабылса да кі­нәні өздерінен көрер еді…

Газет-журнал – қоғамға керек. Адам­ға керек. Қалай десек те, бізде кі­тап, газет оқу мәдениеті қалып­тасты. Шерхан Мұртаза басқарып тұрған кезде «Жұлдыз» журналы 300 мыңмен таралды. Шалғайда, иен даладағы кең жайлауда жатқан кез келген қойшының қонышында жүр­ді сол журнал. Осыдан қазақ жаман бол­ды ма? Кез келген малшы әуелі қазақ әдебиетінен, сосын совет әде­биетінен, сосын әлем әдебиетінен хабардар болды. Рухани азықтан ат үстінде жүрсе де ажыраған жоқ. Оқы­ған халықтың санасы сергек бо­лады. Қазір қалай? «Кітапты ком­пьютерден де оқуға болады» дейді кейбіреулер. Оқуға болады. Бірақ, жа­нарың талады. Ай сайын интер­не­тке белгілі мөлшерде қаржы төлеу­ге тура келеді. Қазақстандағы бар­лық елді мекен интернетке жал­ғанып тұр ма? «Газеттерге кететін шы­ғын көп, сондықтан жаппай ин­тернетті пайдалануымыз керек» дей­тіндер де төбе көрсетпей қал­майды. Ал есептейік: сіз ай сайын интернетке 4-5 мың теңге төлейсіз, бір жылға 40-50 мың жұмсалады; га­зет­ке бір жылға тұтас жазылғанда 5-6 мың теңгеңіз кетеді, яғни бір жыл бойы үйіңізге «тегін» келіп тұра­ды. Айырма бар ма? Бар! Ақпараттық технология жағынан әлем­нің алдына түсіп кеткен Жа­пония мен Оңтүстік Корея неге өз газет­терін жауып тастамайды? Менің Шәмші досым, Шәмшиддин Пат­теев айтады: «Алдымен солар жап­сын, сосын барып біз жабайық», – деп. Сол пікірге қосыламын. Негізі құс­тың қос қанатындай – дәстүрлі ба­сылымдар да, әлеуметтік желі де қатар дамыса, жамандығы қайсы? Адамдарға таңдау мүмкіндігін беру керек. Газет оқып үйренген газет оқы­сын. Интернетке арқа сүйей­тін­дер интернетімен бола берсін. Заман, уа­қыт бәрін реттейді. Шариғатта да «заманына қарай амалы» деген хадис бар.

Нұртөре Байтілесұлы ЖҮСІП

 1961  жылы  Қызылорда облысы Шиелі ауданы Керделі  кеңшарында туған.

1984  жылы  С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетін бітірген

1984  жылы «Қызыл ту» (қазіргі «Сарыарқа самалы») Павлодар облыстық газетінің тілшісі, аға тілші, көлік және қатынас бөлімінің меңгерушісі, бас редактордың орынбасары болды.

1990  жылы — «Егемен Қазақстан» газетінің бөлім меңгерушісі, бас редактордың орынбасары.

1996  жылы – «Жас Алаш» газетінің бас редакторы.

2002 жылдан — «Ақ жол, Қазақстан» газетінің бас редакторы.

2005 жылдан — «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ бас директоры. 2007 жылдан — «Астана хабары» газетінің бас редакторы.

2008 жылдан бері — «Айқын» газетінің бас редакторы

«Біз кімнен кембіз?»,   «Қазақтың қызы»,   «Елес пен белес»  атты  публицистикалық  жинақтардың; 500-ге жуық мақалалардың авторы.

 ҚР Журналистер академиясының академигі. «Құрмет» орденінің,   «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл»,  «Қазақстан Конституциясына 10 жыл»  медальдарының,  БАҚ саласындағы Президенттік сыйлықтың, « Алтын Адам» сыйлығының лауреаты.

Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері.

– Хадис демекші, «Дінде терең­деуге болмайды» деген көзқарасыңыз­бен де таныспын. Бұл ойыңыз нені мең­зейді?

– Бұл негізінен қалжың түрінде ай­тылған сөз еді. Қай жылы қазақ хан­дығының 550 жылдығына бай­ланысты Қызылорда қаласында үлкен конференция өтті. Соған қа­тысушылар тарихи тақырыпты қызу талқылап, тіпті дін мәселесі тұрғы­сында да бір-біріне сөз бермей кетті. Маған да сөйлеуге тура келді. Қысқа ғана сөйледім. «Тарихқа тым терең­деу­ге болмайды. Дінге тым терең­деу­ге болмайды. Суға тым тереңдеуге болмайды» дедім де мінберден түсіп кеттім. Алматыға қайтуға ұшаққа бет алғанымызда арамыздағы бір ғалым Сырдарияның қайырылма қайраңын көрді де, «Сыр анаға сәлем берейін, ақ жүзімді Сырдың суымен шаяйын» деп қалбалақтап жағаға барды да, екпіндеген бетімен белуарынан суға түсіп кетті. Атқосшы жігіттердің бірі ұстап қалмағанда суға кетіп қалатын еді. Ұшаққа жайғасып отырғаннан кейін әлгі азамат сылқылдап бір кү­леді. «Нұреке, бағана суға тым те­реңдемеңдер» дегеніңіздің мәнісін енді ұқтым» деп. Сол айтқандай, дінге де білімің мен білігің болмаса, тым тереңдеуге болмайды. Бұл – ха­дисте де бар. Қазақ қоғамында «ақи­даң қандай?» деген сұрақ пайда бол­ды. Мешіттерде имамдар уағыз ай­тып отырғанда «Дәлелің бар ма?» деп бет бақтырмай тұрып алатындар шық­ты. Дінді Абайдан артық тәпсір­леп берген қазақ жоқ. Дүмшелік, на­дандық тұрғысынан дінге терең­деген адамның оңғанын көрмедім.

– «ҚӘ» газетінде әріптесіңіз Дар­хан Әбдік «Қазақ журналистерінің жұмыс іздеу аясы тар», – деді. Бұған қа­зақ тілінің қолдану аясының тар болуы себеп бола ала ма? Жалпы Тәуел­сіздік алғанына 25 жылдан ас­там уақыт өткен ел үшін өз тілінің ая­сының тар екенін айту қаншалықты қи­сынды?

– Дархан Әбдік – өте парасатты жі­гіт. Ол жәй айта салмайды. Бір­деңе­ні біліп айтқан болар.

– Ақпараттық кеңістіктің арғы-бер­гісімен жақсы таныссыз. Оның бұрынғы міндеті мен қазіргі ықпалынан хабарыңыз мол. Бүгінгі ақпараттық кеңістікті қалай сипаттайсыз. Қайдан келеді? Қайда барады? Кімді, қалай соңына ертіп жүр?

– Ой, күрсіндіретін сұрақты қай­дан табасың осы? Қазақстанның ақ­параттық кеңістігі лайланып тұр­ған жоқ па? Шетелдің ақпараттық экспансиясы төрімізде тұр. Бір-ақ мысал айтайыншы. Таяуда ғана Жам­был, Оңтүстік Қазақстан, Қы­зыл­орда облыстарының террито­рия­сымен жүріп өттім. Көлікте жүр­генде қазақ радиосын қосып қоя­тын дағдым бар. Шудың жа­зы­ғына түскен бетте біздің радионың үні өшеді. Қырғызстанның радио желісі киіп-жарып шыға келеді. Шымкенттің тұсына жеткенде өзбек ра­диосы кимелеп эфирді билеп-төстеп өтеді. Қызылордаға қарай әуе толқыны тіптен жоғалып кетеді. Өз эфирімізді қорғай алмай отырғанда ақпараттық кеңістікті сипаттап қайтейін?!. Қазақстанда «Русское радио» қай өңірде жүрсеңіз де саң­қылдап тұр… Жалпы, еліміздегі өзге тілдегі радио арналары қазақтың та­рихын, мәдениетін, салт-дәстүрін на­сихаттай ма? Тым болмаса «Мә­дени мұра» бағдарламасымен жи­нақталған «Қазақтың 1000 әні» мен «Қазақтың 1000 күйінен» бір ән, не бір күй бере ме? Мемлекет эфирлік кеңістігін жалға беріп отыр ғой. Ен­деше, неге біз өз еліміздің мәдени, руха­ни мұраларын оларға насихатта­та алмай отырмыз? Билік тұтқасын ұлт­тық мүддеге сай ұстай алмаған­дық­тың салдары бәрі.

– Қоғамдағы саяси-әлеуметтік, рухани-мәдени құбылыстарға сергек қарап, өз ойыңызды бүкпесіз айтып жүре_тінсіз. Кейінгі жылдары сізде бір селқостық байқалады…

– Сұлтанмахмұт жарықтық ай­тып­­ты ғой: – «Жақсылық көрсем – өзім­нен, жамандық көрсем – өзім­нен» деп. Айтарымды айтамын. Жа­­­­зарымды  жазамын. Біздікі – кә­сіп. Адам баласы болған соң, кейде белсенді, кейде селқос боласың. Сен де мені сондай бір сәтте көрген бо­ларсың…

Елдің бүгіні мен ертеңіне қа­тысты ойларым мен ұсыныстарымды қай кезде де, қай жерде де айтып жүре­мін. Жақында ғана «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасындағы азаматтардың бірімен өзекті мәселе­лер жөнінде ой бөлістім. Алла қала­са, сол әңгіменің негізінде үлкен бір жоба дүниеге келетін түрі бар. Мем­ле­кеттік қызметте жүрген азамат­тар­дың арасында ойлы, іскер, әрекетшіл жандар аз емес. Бәрі де еліміздің бо­лашағына алаңдайды, жаны аши­ды, тілектес, ниеттес. Сол қуантады. Қа­наттандырады.

– Қолына қалам ұстаған қауым­ның басым бөлігі өз жұмысын жур­на­листикадан бастаған. Сөйте тұра, жур­налистиканы қара жұмыс деп ба­ғалап, өздерінің қаламынан туған көр­кем шығармаларын публицистік еңбектерінен жоғары қояды. Бұл әдет сізде бар ма? Жалпы осы көзқарастың сонша кең етек жаюына не себеп деп ойлайсыз.

– «Палуанға оң-солы бірдей» де­гендей, публицистік жазбаларым да, көркем дүниелерім де бірдей. Қа­зақта «Ұзынға – қысқа өлшеуіш, жа­манға – жақсы өлшеуіш» деген сөз бар. Әркім өз тұрғысынан өл­шей­ді ғой.

– Болашақ туралы болжамыңыз­дың жарқын екенін ылғи айтып жүре­сіз. Қазақ журналистикасының бола­ша­ғы туралы не ойлайсыз?

– Ел қалай болады, қазақ жур­на­листикасының болашағы да сон­дай болады!

– Әңгімеңізге рахмет!

 Әңгімелескен Назым ДҮТБАЕВА.