Ерте көктемнен кетпен-күрегі қолынан түспейтін диқан қауым бүгінде төккен терінің жемісін жинап, тұтынушыларға ұсынуда. Жұмсалған шығынын есептеп, еңбегінің нәтижесі табыс әкелетінінен және үмітті. Елбасы Н.Назарбаев «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты бағдарламалық мақаласында еңбек қана барлық қазақстандықтардың әл-ауқатқа және жаңа өмір сапасына қол жеткізуін қамтамасыз ете алатынын атап өтті. Яғни бүгінде өз өнімін нарыққа шығарып отырған диқандар әл-ауқатын, тұрмыс-тіршілігін жақсарта түсетініне сенімді. Олай деуімізге негіз де жоқ емес.

---

Еліміздегі бау-бақша өнім­де­рі­нің 70 пайызы Оңтүстік Қа­зақ­стан облысында өндіріледі. Оң­түс­тіктің қауын-қарбызы Ев­­­ро­одақ, ТМД елдерінде де өтім­­ді. Бір ғана Мақтаарал ауданы бүкіл республика тұтыну­шы­­ларын сапалы бақшалық өнімдермен қамтамасыз ете алады екен. Мысалы, қыркүйек айы­ның басындағы мәліметтерге сүйенсек, ауданда 405 мың тонна қауын-қарбыз жиналған. Мақ­таға қарағанда, бақша өнім­де­рі­нің пайдалы болып отырғанын, Ауыл шаруашылығы министр­лі­гінің тапсырмасымен, отандық қауын-қарбыз сорттарын шы­ғарумен айналысатын ғылыми-зерт­теу институты анықтап отыр. Олардың мәліметтеріне қара­ғанда, бақшалық өнім гек­та­рына 882 мың теңге пайда әке­леді екен, бұл дәстүрлі дақыл мақ­тадан бес есе артық көрсет­кіш. Әрине, бұл жетістіктердің бар­лығы жер өңдеп, күтім жасап, тер төккен диқандардың ең­бегімен тікелей байланысты. Бақ­шалық өнімдерге қайта ора­лар­мыз, жалпы, Оңтүстік Қа­зақ­стан облысы бойынша ауыл шаруа­шылығы дақылдарының бар­лық егіс көлемі өткен жылдан 12,8 мың гектарға артып, 788,6 мың гектар болып отыр. Осы жылы облыс диқандары ас­тық өсіруде озық технологиялар­ды, оның ішінде терең қопсыту әді­сін қолдана отырып, жоғары көр­сеткіштерге қол жеткізді. Нақ­­тырақ айтсақ, диқандар 214,4 мың гектар жерге масақты дән­ді дақылдар егіп, оның әр гек­тарынан 22 центнерден, бар­лы­ғы 470 мың тонна өнім жи­наған. Бұл өткен жылғымен са­лыс­тырғанда 123 мың тоннаға ар­тық. Биыл шаруалар жалпы дән­ді дақылдардан 660 мың тонна өнім жинауды жоспарлап отыр. Сонымен қатар, облыста бү­гінгі күнге дейін 866 мың тонна көкөніс, 991 мың тонна бақша, 181 мың тонна картоп жиналды. Сон­дай-ақ, биыл 125 мың тонна же­міс-жидек және 73 мың тонна жү­зім жинау көзделіп отыр.

Елбасы Н.Назарбаевтың «Қа­зақстанның әлеуметтік жаң­ғыр­тылуы: Жалпыға Ортақ Ең­бек Қоғамына қарай 20 қадам» ат­ты бағдарламалық мақала­сын­да жан-жақты айтылған игі бастамалар бойынша нақты іс-ша­­ралар да айқындалғаны мә­лім. «100 нақты қадам» Ұлт жос­­­парында  да қамтылды. «Жал­­пы­ға Ор­тақ Еңбек Қоғамы идеясын алға жылжыту жөнін­дегі ұлттық жобаны әзірлеу және жүзеге асыру, ол «Нұрлы жол» инф­ра­құрылымдық даму, ин­дуст­­рия­ландырудың екінші бес­­жылдығы бағдарламаларын, сон­дай-ақ, тәуелсіздік жылдарында мем­лекеттік саясаттың арқа­сында еңбек, кәсіпкерлік, ғылым мен білім және басқа да кә­сіптік қыз­меттерде жоғары нә­тиже­лерге қол жеткізген қа­зақ­стан­дық­тар­дың (біздің зама­ны­мыз­дың ба­тыр­ларының) та­­быс­­­тарының дер­­бес тарихын ескере оты­рып, ЖАЛ­ПЫҒА ОРТАҚ ЕҢБЕК ҚО­ҒА­МЫ идеяларын ілгерілетуге, ин­­дус­трия­ландырудың және «Қа­зақстан – 2050» стратегиясын жүзеге асырудың мемле­кет­тік саясаты талаптарына жауап бере алатын жұмысшы және кә­сіптік-тех­ни­калық маман­дық­тардың артық­шылықтары мен таны­мал­­дылы­ғын насихаттауға ба­ғытталады», – делінген Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бес институцио­налдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында. Сондай-ақ, жуыр­да өткен Үкі­меттің кеңей­тілген отырысында Президент индустриялық бағ­дар­ламаның екінші бес­жыл­дығында таңда­латын жоба­лар­дың сапасын арт­тыру өте ма­ңыз­ды, жаңа бес­жыл­дықта шикізаттық емес экс­­порттық өнімге бағыт алу қа­­жет екенін баса айтты. Барлық эко­­­номика мен экспорттың әр­тараптануы оның тұрақтылы­ғы­ның кепілі болатынын, нәти­же­сін­де Үкімет пен әкімдер экс­­­порт­ты ынталандыру және дамытуға бағыт­талуы тиіс екенін атап көрсет­ті. «Экспорттық әлеует, жоғары өнімділік, жаңа­шылдық таңда­латын жобалар­дың негізгі өл­шем­дері болуы тиіс. Үкіметке бұл бағдарламаны қолдауға қажетті қосымша 112 млрд. теңге көлемінде қаражат бөлуді тапсырамын», – деді Елбасы. Осы арада айта кетелік, Оңтүстік Қазақстанда бүгінгі таңда 21 кәсіп­орын өз өнімдерін шет ел асырып, экспорттайды. Аймақ­тың кәсіпкерлері Өзбек­стан, Қырғызстан, Ауғанстан және Тәжікстан Республикаларына өсімдік майы мен ұн, балық сү­бесі мен консервіленген ба­лық, құс жұмыртқасын, макарон, кондитерлік өнімдерді, қой етін және сиыр етін жіберуде. Ал Ресей нарығына шығары­латын негізгі өнімдер бақшалық да­қыл­дар мен көкөністер, ірі қара малға арналған мал азығы, кон­сервіленген балық, жемістер, мақта, қызанақ, күркетауық еті, сусындар. Мысалы, осы жылдың алты айында теріскейдегі көр­ші­лер­ге 45 мың тонна қауын, 17 мың­ ­тонна  қарбыз  экспорттал­ған. «Қаршыға» шаруа қожалығы ал­ма, қауын және қарбыз өнім­дерін Германияға экспорттай бастаса, «Ха­мит» компаниясы балықтың сүбе етін Грузия, Германия, Ук­раи­­на елдеріне және Ресей Феде­рациясына жібереді. Облыс әкім­­дігі баспасөз қыз­метінің мә­­ліметінше, Иран Рес­публикасына жүгері және қой етін экс­порт­­қа шығару мәселесі де реттелуде. Сон­дай-ақ, Сауд Ара­­­­биясына, БАӘ және Ирак Рес­публикасына қой етін экс­порттауға алдын ала келісімдер туралы жұмыс жүргі­зілуде.

Өзін-өзі жұмыспен қамти­тын­­дардың 60 пайызы ауылда тұ­ра­ды екен. Демек, Үкімет ша­ғын несие беру аясын одан әрі кеңейту жөнінде шаралар қа­был­дауы тиіс. Елбасы Н.Назарбаев Үкіметтің кеңейтілген отырысында министрлер кабинетіне осындай тапсырма бере отырып, «Жұмыспен қамту жол картасы» аясында 5 өңірде пилоттық ре­жім­де  «Ауылда жұмыспен қам­ту» атты жаңа жобаны іске асыру қолға алынғанын мәлім етті. Оған 10 миллиард теңге бөлінген. Жаңа жобаның нәтижелі жүзеге асырылуына сенім мол. Олай дейтініміз, еңбек адамын қолдау, жұмыспен қамту бағытындағы бағдарламалардың тиімділігін ауыл тұрғындары жақсы сезініп келеді. Бір ауданның көлемінде нақты мысал келтірсек. Елбасы Жолдауынан туындаған мін­дет­терді жүзеге асыру мақ­сатын­да қабылданған «Жұмыспен қамту жол картасы – 2020» бағдарла­ма­сы аясында  ауылдық инфра­құры­­лым­ды дамыту үшін Үкі­мет­тің арнайы қорынан биыл
ІІІ траншпен жобаларды қаржы­ландыру үшін Ордабасы ауданына жалпы 260 млн. 819 мың теңге бөлінген. Сондай-ақ, 28 млн. 980 мың тең­ге облыстық бюджеттен (10 пайыз­­дық қоса қаржы­ланды­ру) бөлу көзделіп отыр. Бұл қар­жы әр ауыл округіндегі халық санына байланысты бөлініпті. Осы мақ­­­сатта аудан әкімдігінің ұйым­­­­дастыруымен барлық ауыл округі әкімі аппараттары бө­лін­ген қаржыларына байланысты 31 жобаға құжаттар дайын­­дап, ауданның салалық бө­лім­деріне тапсырған. Осы жобаларды іске асыру барысында жергілікті 110 азаматты жұмыспен қамту кө­зелуде, оның 63-і «Жұмыспен қам­­ту жол картасы – 2020» бағ­дар­­ламасына қатысушылар. Жал­пы, 31 жобаның екеуі білім са­ласы, 4-уі мәдениет, 3 жоба спорт, 22 жоба коммуналдық шаруашы­лы­ғы, жолаушылар көлігі және ав­томобиль жолдары саласына қа­тысты. Одан бөлек елді мекен­дер­дің инженерлік-көлік инф­ра­құрылымын дамыту мақ­сатында Те­мірлан ауы­лын­дағы 14 екі пәтерлі коммуналдық тұр­ғын үй­­лердің инженерлік-ком­­му­ни­кациялық жүйелерінің құ­рылы­сына Үкіметтің арнайы ре­зер­ві­нен 118 млн. 511 мың тең­ге бө­­­­лініп отыр. Аудан әкімі А.Ма­­мытбековтың айтуынша, бү­гінгі таңға аталған жобалар бо­йынша мемлекеттік сатып алу рә­сімдері жүр­гізілуде, жобаларды іске асы­рып, аяқтау осы жыл­дың  қа­ра­ша айына  жоспарлан­ған. Ал бағ­дарламаның үшінші ба­ғыты бойы­нша биыл Ордабасы ау­да­нының ветеринарлық қыз­­метіне 30 азамат тұрақты жұ­мыс­қа жолданды. Сондай-ақ, бағ­­дар­­лама аясында 2012-2013 жыл­дары кә­­сіби даярлауға Шым­­­кент аг­рар­лық колледжіне жо­л­­данған аза­маттар бүгінде дип­ломын алып, ауданға ора­лып­­ты. Яғни 15 азамат сани-
тар – ветеринар, фе­льдшер-вете­ринар маман­дық­тары бойынша тұрақты жұмысқа орналасқан. Жалпы, аудан бойынша жыл ба­сынан «Жұмыспен қамту жол кар­тасы – 2020» мемлекеттік бағ­­дарламасына қатысуға 1076 адам өтініш білдіріпті. Жаңа  және бос жұмыс орындарына 544 адам жол­данған. Мемлекеттік және салалық бағдарламалар бойынша 220 жұмыс орны ашылды, бо­саған 324 жұмыс орнына аза­мат­тар жолданып, барлығы тұ­рақ­ты жұмысқа орналасқан.

Сондай-ақ, Мемлекет басшысы «Агробизнес 2020» бағ­дар­ла­масы аясында жыл соңына дейін агроөнеркәсіп кешенін да­­мытудың мемлекеттік бағдар­ла­масын әзірлеуді ұсынды. «На­рыққа неғұрлым қажетті өнім түрлеріне назар аудара отырып, ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемін ұлғайту және әртарап­тандыру, өңделген ауыл шаруа­шылығы өнімдерін экспорттау, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер үшін ең алдымен ұзақ­мерзімді қолжетімді несие беру, қызмет көрсету-дайындау кооперативтерін, бастапқы қай­та өңдеудің, өнімді сақтау мен өт­кізудің инфрақұрылымын қа­лыптастыру, сондай-ақ, суармалы жердің айналымын енгізу бағ­дарламаның басымдықтары болуға тиіс. Алдағы бес жыл ішін­де кемінде 600 мың гектар суар­малы жерді айналымға ен­гізу керек. Ауыл шаруашылығы ми­нистрлігі мен әкімдер ауыл шаруа­шылығы жерлерін тиімді пайдалануға қатаң бақылау жүр­гізуге тиіс», – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Бұл орайда, ауыл шаруа­шылығын дамыту мақса­тын­да несиелер беріліп, диқан­дарға қолдау көрсетіліп келе жат­қанын айта кетелік. Мысалы, Ордабасы ауданында шағын не­сиелік ұйым «ЫРЫС» ЖШС-і ар­қылы 157,7 млн. теңге берілген, оның ішінде 59,5% егін шаруа­шы­­лығына, 1,9% жылыжайға жә­не 38,6% мал шаруашылығына бе­ріліпті. Ал «Ауыл шаруашы­лы­­ғын қаржылай қолдау қоры» АҚ арқылы берілген несие кө­ле­мі жалпы 157,8 млн. теңге, оның 3,8% жол тасымалдау, 5,7% жүк та­сымалдау, 3,8% жылыжайға, 1,9% көлік жөндеу және 84,8% мал шаруашылығына бөлінген. Биылғы жылдың 6 айында ауыл шаруашылық саласында 9 млрд. 366 млн. 700 мың теңгенің өнімі өн­­дірілген. Ал мал шаруа­шы­лы­­ғында өсім 3,1 пайызды құра­ды. Тарата айтсақ, ірі қара мал ша­руашылығында «Сыбаға» бағ­дар­ламасы бойынша тапсырма 121,9 пайызға, жылқы басын кө­бейтуде «Құлан» бағдарламасы бойынша 44 пайызға, асыл тұ­қым­­ды қой санын өсіруде «Алтын асық» бағдарламасы бойынша тап­сырма 153,9 пайыз­ға орын­дал­ған. Отбасылық фермалар саны кө­бейген. Ірі қара малдарды қол­дан ұрықтандыру бағытында ағым­дағы жылы жоспарланған 7 348 ірі қара малдың 7 369-ы қол­­дан ұрықтандырылып, тап­сыр­ма 100,3 пайызға орындалып­ты. Құс өсіру ісінде де ілге­рі­леу­ші­лік бар. Мысалы, «Ордабасы құс» фабрикасы қарқынды жұ­мыс істеп, ауданның эконо­ми­ка­­лық дамуында өзіндік орны бар мекеме ретінде танылуда. Тұр­­ғындардың талғамынан шы­ға­тын өнімдері бүкіл респуб­ли­ка­ға тарайды. Сапалы, әрі дәмді өні­мі мойындалған бұл зауыт бас­­шылығы жаһандық нарық та­­­лаптарына сай өз ісін ілге­ріле­ту­­де. Өндіріс орнының жыл сайын қанатын кеңге жайып, шаруа­лар үшін қосымша жұмыс кө­зін қарастыруы соның нақты дә­­лелі. «Ордабасы құс» ЖШС-і бү­­­гінде күркетауық балапандарын шаруаларға өткізіп, оны
6 ай­­­дан кейін бастапқы бағасы­нан 10 есе қымбатқа сатып алу туралы тың бастаманы қолға алыпты. Баптап, жақсылап күтсе күр­­кетауық балапанының сал­ма­­ғы сол уақыт ішінде 15-20 ке­­ліге жетіп, жеуге келеді, яғни бұл істің көзін таба білетіндер үшін ұтымды ұсыныс екенін ай­ту­шы ауыл тұрғындары көп.

Ауыл шаруашылығы өнім­де­рі­­нің көлемін ұлғайту, экспорттау, саланы дамыту қажеттігі Ел­­басы Жолдауларында айтылып, бағдарламалар қабылданған болатын. Мемлекет  басшысының тап­­сырмаларын жүзеге асыруға ба­­ғытталған іс-шаралар жоспары оңтүстікте де нәтижелі орын­далу­­да. Мысалы, Отырар ауда­ны­­ның Маяқұм, Балтакөл ауыл округтеріндегі «Отырар-Сүт-Ет» селолық тұтыну кооперати­ві­нің құрамына жергілікті «Серік­бай-Б», «Мейірбек ЛТД», «Үсе­нов-Н» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер кіреді. Кооператив биыл 190 гектар алқапқа «Жиен­бай» сортты қауын, 130 гек­­тарына жоңышқа, 100 гектарына жүгері дақылдарын еккен. Жаңа технологияларды пайдалану арқылы мол өнімге қол жет­кіз­ген шаруашылықтың өнім­де­ріне сұраныс жоғары. Аудан әкім­­дігінің баспасөз қызметі ха­­­барлағандай, бүгінде Ресейдің Мәс­­кеу, Санкт-Петербург қала­ла­­рынан келген кәсіпкерлер өз­­дері тасымалдап әкетуде екен. Ал Балтакөлдегі диқандар ғы­лымға негізделген, соңғы озық тех­нологияларды пайдаланып 104 гектар алқапқа тамшылатып суару әдісімен пияз егіпті. Ди­қан­­дар әр гектарынан 60 тоннадан өнім алуда. Бұл өнімдер ке­лі­сім-шарт бойынша «Отырар қой­­ма» ЖШС-нің қоймасында сақ­­талмақ. Сонымен қатар, 50 гек­­тар алқапқа тамшылатып суару әдісімен күздік пияз егіліп біт­­кен.

Ал Түлкібас ауданы Мичурин ауылдық округіне қарасты «Мөл­­дір» жауапкершілігі шек­теу­­лі серіктестігі 110 гектарлық жер алқабында алма өсіруде. «Көк­­­тал», «Кентау», «Түлкібас транс­­сервис» ЖШС-тері де қар­қынды бау өсірумен айналысады. Шаруашылықтар бақ өсіруде ал­дыңғы қатарлы елдердің, оның ішінде Түркия, Польша мем­лекеттерінің соңғы үлгідегі озық тә­жірибелерін пайдалануда. Бау­­­ларда негізінен тамшылатып суғару технологиясы қол­да­ны­ла­ды. Жалпы, таулы аймақта ор­­­на­ласқан Түлкібас ауданы ал­ма-бау жеміс ағаштарын өсіруге өте қолайлы аймақ. Бүгінгі таңда ау­дандағы барлық жеміс ағаш­та­рының көлемі 3115 гектар болып отыр. Ауданда 2020 жылға дейін алма бау аумағын 3600 гектарға жеткізіп, оның ішінде қарқынды бауларды өсіруді дамытып, өнім көлемін ұлғайту жоспарлануда. Ал­дағы мерзімде алманы Түлкі­бас ауданының брэндіне айналдыру жолында жұмыстар атқа­рыл­мақ.

Елбасы бағдарламалық мақа­ла­сында бүгінде әлеуметтік да­му­­дың жаһандық тренді «ЖАЛ­ПЫҒА ОРТАҚ ЕҢБЕК ҚО­­­ҒА­­МЫНА» өтуге барып тіре­ле­тінін, сондықтан адал еңбекке ын­таландырудың жолын табу, ең­бек табыстарын қоғамдық ын­та­ландырудың жүйесін құру – Қа­­зақстандағы әлеуметтік жаң­ғыр­­­тудың аса маңызды мә­­­­­­­с­е­­­лелерінің бірі екенін атап өт­ті. Яғни жа­с­тар­ды жұмысшы мамандығына тар­ту да маңызды. Сондай-ақ, Мем­лекет басшысы күні кеше Үкі­­меттің кеңейтілген оты­ры­сын­да «Барлығына тегін кә­сіби-техникалық білім беру» жобасы ая­сында жұмысты жалғастыру қа­жеттігін айтты. Бұдан бөлек, Президент Үкіметке және әкім­дер­ге еңбек мобильділігін қам­тамасыз ету және жұмыс беру­ші­лер мен жұмыскерлердің бір-бірін табуға ықпал ету жөніндегі жұ­мыс­тарды бақылауда ұстауды тап­сырды. Кәсіпкерлер қызметі мен мемлекет-жекеменшік серік­тес­тігінің тетіктерін белсенді қо­л­­­дану үшін шекараны кеңей­ту­дің маңыздылығын атап өтті. Сон­дай-ақ, Елбасы Н.Назарбаев­тың халыққа арнаған Жолда­уында айтылған: «Мен жастарымызды жұмысшы мамандығын белсенді меңгеруге шақырамын. Жұмысшы мамандықтарын мең­геру керек. Кезінде мен де жұ­мыс­шы киімін киюден бастадым, домна пеші от-жалынының жанында тұрдым. Үлгі алыңдар! Жылдар өтеді, бірақ, осы өмірлік тәжірибелерің, сендер қандай өмір жолын таңдап алсаңдар да, міндетті түрде кәделеріңе жарай­ды», – деген өнегелі үндеуін жас ұрпақ жадынан шығарған жоқ. Бұл орайда, кәсіптік білім бе­ре­тін оқу орындары өз қыз­метін за­ман талабына сай өзгертуде. Мы­салы, Шымкенттегі Жаңа тех­нологиялар колледжі жаңа оқу жылын жоғарғы колледж бағ­дарламасы бойынша бастады. Жал­пы, Қазақстанда жоғары кол­ледж болып құрылған 8 колледж бар. Ал Шымкенттегі Жаңа технологиялар колледжі об­­лыс­та алғаш болып осы мәр­те­беге қол жеткізіп отыр. Жоғары кол­ледждің басқалардан айыр­ма­шылығы, мұнда да ЖОО се­кіл­ді жастар бакалавр дәрежесін алып шығады. Бұрын тек 11 сы­нып­ты бітірген жастар ғана жо­ғарғы білім ала алатын болса, енді
9 сы­ныптан соң да аталмыш кол­леджге түсіп, 4 жыл 10 ай­да жо­ғар­ғы колледждің дипло­мына ие болады. Яғни бұл жерде білім алушы жоғары білімді ма­ман болып шығады. Ол үш дең­гейде оқиды. Бірінші дең­гейін­де екі жыл жұмысшы кәсі­бін меңгереді. Ол үшін сертификат беріледі. Екінші деңгейінде колледж бағ­дарламасы бойынша мамандар 1 жыл оқиды. Мысалы, құ­ры­лыс­шы мамандығын мең­герген сту­дент «шебер» дә­режесін алып шығады. Ал үшін­ші деңгейде жоғарғы оқу орны­ның бағдар­ла­масымен студент 1 жыл 10 ай оқиды. Оқу процесінің 60 %-ын жастар өндіріс орындарында өткізеді. Бұрын практика оқу барысының тек 40%-ында жүзеге асатын. Бүгінде 9 сыныпты бі­тір­ген түлектер қабылданып, құрылысшы мамандығын алуда. Құрылыстың өзі түрлі салаларда бар екені мәлім. Яғни азаматтық құ­рылыс, мұнай және газ өн­ді­рі­сіндегі құрылыс, жол құры­лы­сы, су, гидромелиорация сала­сын­дағы  құрылысшылар даяр­лануда. Екіншісі, IT- бағдар­ла­ма­шылар, тағы бір өте сұранысқа ие маман­дар, ол электрмен қам­тамасыз ету саласының мамандары. Биыл­ғы жаңа оқу жылы осы ма­мандықтарды оқытудан басталып отыр. Колледждегі 200-ге жуық оқытушының 5 %-ы ғылы­ми дәрежесі бар ұстаздар. Жарты­сы­нан астамы жоғары санатты. Ағылшын тілінде білім беру жүйе­сі бойынша, Кембридж ай­мақ­тық колледжімен бірге жұ­мыс жүргізілген. Оны ары қарай те­реңдету жоспарланып отыр. Оқу орны басшы­ларының ай­туын­ша, алдағы уақытта техни­ка­лық маман­дықтар үш тілде оқы­тылмақ.

Сөзіміздің басында  айтылған бақ­шалық өнімдерге қайта орал­с­ақ, бүгінде Мақтаарал ауданы қауын-қарбызды 23,1 мың гек­тар­ға ексе, Шардара ауданында бақ­шалық егін 10,7 мың гектарды алып жатыр. Сондай-ақ, Оты­рар ауданында 7,3 мың гектар, Түркістан қаласы 6,4 мың гек­тар жерді қауын-қарбыз егуге бө­ліпті. Жалпы, облыс бойынша бақ­шалық дақылдар 58,9 мың гек­тар алқапты алып жатыр. Өт­кенге көз жүгіртіп, салыстырмалы дерек келтірсек, өткен ға­сыр­да, яғни 1913 жылы бақшалық да­­қылдар елімізде 19,5 мың гек­тар­­ға, оның ішінде Оңтүстік Қа­зақ­станда 11,2 мың гектарға егіл­ген екен.

Диас НҰРКЕНҰЛЫ.
Оңтүстік Қазақстан облысы.