Абай әлемі
Қазақ халқының бас ақыны Абай Құнанбайұлының туғанына 170 жыл толу мерейтойына орай Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Орталық музейінде Семей облыстық тарихи-өлкетану музейімен бірлескен «Абай әлемі» атты көрме ұйымдастырды.
Қазақтың аса көрнекті ақыны Абай Құнанбайұлының шығармалары – ұлтымыздың рухани дүниесіндегі шоқтығы биік қайталанбас дара туындылар. Абай шығармаларын оқу, білу, тану, жаңғырту, насихаттау – берісі исі қазақ баласы, арысы түрік тектес ұлыстар үшін де тарихи борыш. Абайдың артына қалдырған мұрасы – халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын тағылымы мол сарқылмас бай қазынасы. Ақын 178 өлең, 3 поэма, 45 қара сөз-ғақлияның, 60-қа жуық аударма және 16 музыкалық шығарманың авторы.
Айтулы көрмеде ҚР МОМ қорында сақтаулы Абай Құнанбайұлына қатысты қолжазбалар, кітап басылымдар және ол туралы шығармалар насихатталады. Солардың ішінде бүгінгі күні ғалымдар тарапынан Абайдың өзінікі деп танылып отырған «Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққандығы туралы» атты бірегей туындысын, ақын шығармашылығы жинақталған Мүрсейіт Бікеұлы қолжазбасын, Тұрағұл Абайұлының «Қазақтың атақты ақыны Абай Құнанбайұлы» деген қолжазбасын, Кәкітай мен Тұрағұл 1909 жылы Санкт-Петербургте бастырып шығарған «Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбай оғылының өлеңі» сынды басылымды ерекше атап өткен жөн.
«Алашорда» партиясы өкілдерінің ұйымдастыруымен 1918 жылы Семейде жарық көрген «Абай» журналын, Мұхтар Әуезовтің «Қилы заман» романын, Ахат Шәкәрімұлы Құдайбердиевтің араб жазуынан кирилл жазуына көшірілген қолжазбасының машинкамен жазылған нұсқасын да көрме төрінен көруге болады.
Аталмыш көрмеге қазақ тілінде латын әріптерімен жазылған «Abaidŋ ças kuninde çazqan өleŋi» (Абайдың жас күнінде жазған өлеңі), «Musirali aqsaqaldiŋ aitunca» (Мүсірәлі ақсақалдың айтуынша), «Abaj Qunanbai ulь. Taŋdaulь өlender» (Абай Құнанбайұлы. Таңдамалы өлеңдер) сынды қолжазбалар мен басылымдар да қойылып отыр.
Ақынның бәйбішесі Ділдәнің домбырасын, бүркітінің балдағы мен тоғызқұмалағын, інісі Ысқақтың бөрігін, кіші інісі Оспанның асырап алған қызы Мансураның камзолын, музей қорына күні кеше ғана келіп түскен Азат Әрхамұлы Ысқақовтың 1987 жылы құрастырған Абай тұқымы мен туысқандарының шежіресін, бірнеше тың тарихи фотосуреттерді осы көрмеден тамашалауға болады.
Семей облыстық тарих-өлкетану музейі әкелген ақын шығармашылығымен таныстыратын фотоматериалдар, мұрағат құжаттары, атап айтқанда, Абайдың ұлы Мағауияға 1896 жылы жазған хаты, Абай қол қойған құжаттар, 1903 жылы ақынға берілген мінездеме, өмір деректеріне қатысты көшірмелер, Мұхтар Әуезовтің костюмі, кітаптар, ақын дәуірінің бет-бейнесін көрсететін этнографиялық жәдігерлер бұл көрмеден орын алады.
Ұлы ақынның өмірі мен шығармашылығын, артында қалған мол мұрасын зерттеген М.О.Әуезов, Қ.Мұхамедханұлы, Ә.М.Жиреншин, З.А.Ахметов, М.Мырзахметов, Р.С.Сыздық, Д.Досжан, Р.Ш.Сейсенбаев, Ж.Ысмағұлов, Ғ.Есім, Т.Қ.Жұртбай, Ж.Дәдебаев және т.б. жазушы-ғалымдардың еңбектері, шет тілдеріндегі аударма кітаптар, кейінгі кезде жарық көрген тың басылымдар да жұрт назарына ұсынылады.
Сондай-ақ, аталмыш көрменің тақырыптық мазмұнын ашып, толықтыра түсетін Абай өмірі мен оның әулетіне қатысты портреттер, фотосуреттер, мүсіндер, кілемшелер, мерейтойлық төсбелгілер, қағаз ақшалар, монеталар, маркалар, керамикалық бұйымдар да осы көрмеден орын алған.
Көрменің ашылу салтанатында Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Орталық музейі директоры, белгілі этнограф-ғалым Нұрсан Әлімбай, Семей облыстық тарихи-өлкетану музейінің ғалым хатшысы Шынар Мұратқызы Садықова, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ «Абайтану» институтының директоры, профессор Жанғара Дәдебаев, Ақылбайдың немересі, Абайдың шөбересі Исраилова Қасира апай, Халықаралық «Абай» қорының президенті Жұмабек Ашуұлы, «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы Жұмабай Шаштайұлы сөз сөйлеп, Абай әлемі жайында ойларын ортаға салды.
ПІКІРЛЕР2