ТӘУЕЛСІЗДІККЕ ТӘУБЕ ДЕЙІК
Орысбай ӘБДІЛДАҰЛЫ, ақын
Қазақ атамыз «тобаңды ұмытпа» деп отырады. Ешнәрседен қысымшылық көрмей, түтінің түзу шығып отырсын дегенді меңзегені ғой. Біз де бүгінгі күнге шүкіршілік етуіміз керек. «Қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман болған» дегенді құлағымыз шалатын. Оны ешкім дәл басып айта алмасы анық. Қай ханның кезінде, қай қоғамның тұсында сондай заман болғанын қазіргінің бірі де көрген жоқ. Ал біздің тұстың көргені: масақ терген кимешекті, күнқақты орамалдылар. Жылаған-сықтаған жесір әйелдер, зарлы өлең айтып, «аһ» ұрып күрсінгендер, қара қағаз келіп, отбасы «ойбайға» басқандар… бір-бірінен шайға қатық, сүт сұрап келіп, ыдыс-аяқтарын артына жасырып, жасқаншақтап, көңілі жасып тұрғандар… Бір-бірінің жалғыз атын сұрап мініп, жекжатшылап қайтқандар, қыста шана, жазда арба жеккендер…
Иә, иә, мұның бәрі қазақ ауылының бір кездегі тұрмыс-тіршілігі, бәрі де көз алдымызда, көкейімізде көлбеңдейді, елестейді…
Бүгінді бағалау үшін кейінге көз салып: ауық-ауық «тоба-тоба», «шүкір-шүкір» деу керек шығар тегінде. Қазір, қит етсе, ел басшыларынан көретін «ауру» бар. «Неге өйтпейді, неге бүйтпейді» деп көсемсу көбейді. Тіпті, хан сарайындай үйі бар, қос-қостан мәшине мінетіндер де былайғы жұртқа мүләйім боп көріну үшін қутақым боп сөйлейтіні, жанашыр кісідей күмпілдейтіні қай сасқаны дегің келеді. Әлдекімдерге тісін қайрап, тілін безеп, «өрт алды», «жау шаптылап» шапқылайтындар кездеседі.
Осындайда Мұхаммед Пайғамбардың хадисіндегі: «Бір әулеттің сыйлы адамы болса, ОНЫ сендер де сыйлаңдар!» деген қасиетті сөзі әркімнің ойында шуақ шашып тұрса ғой деп тілейсің.
Ал бір әулет емес, бүкіл Қазақ елінің қам-қаракетін, жауапкершілігін мойнына артып, күн демей, түн демей күш-қуатын, ақыл-ойын арнап жүрген Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлын сыйлау, құрметтеу кім-кімге де болса парыз, міндет, адамшылық дер едік. Ел Тәуелсіздігі жолындағы жанқиярлық еңбектерін қалам ұстаған зиялы қауым жан-тәнімен түсінетіні ақиқат нәрсе. Атқарылған қыруар жұмыстар баяндалатын бұрын-соңғы кітаптарына және бір соқталы дүние қосылғаны бүкіл жұртшылықтан қолдау тауып отыр. «ҰЛЫ ДАЛА ҰЛАҒАТТАРЫ» аталатын бүгінгі тандағы еңбек қандай өлшемге салсаң да аса салмақты дүние, Тәуелсіздік жылдарындағы бағалы жылнама, шежіре деуге толық негіз бар. Мемлекетті қалыптастырудағы қилы-қилы қиын соқпақтар, жанкешті заманауи іс-қимылдар толқын-толқын ой жүйелерімен жинақталған жинақ көркем шығармадай оқылады, бойға қуат, көңілге шуақ құяды. Елдің, жердің толғақты мәселелері қордаланған қомақты кітапта Елбасы өзі жиі айта беретін: «Әлемдегі бар қазақ – бір қазақ», «Қазақ қазақпен қазақша сөйлессін» деген ұлтжандылық ұстанымын, «Өнерлінің еңсесі биік, бәсі бағалы», «Оқуды қойған адам, ойлауды қояды» деген сияқты өрелі ой-пайымын алға тарту арқылы қазақстандықтардың рухын көтеріп, патриоттық сезімін оята түсуге қалам қарымын барынша жұмсаған.
Парламент Палаталарының біріккен отырысында да депутаттардың Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығына арнайы қабылдаған Декларациясы да осынау Елбасының тұғырлы еңбегінен туындап жатқаны айдай анық нәрсе. Мұның әмбесі де Тәуелсіз ел мүддесіне қызмет етудің қам-қарекеті, алғышарттары. Қолына қалам ұстаған әрбір шығармашылық адамына шабыт шақыру, ой-қиялын өрістету жолында мәйекті заңнамалар деп білу керек. Қоғам өміріндегі «Үкімет – азаматтар үшін» бағдарламасы, «100 нақты қадам» Ұлт жоспары, тіпті, «Мәңгілік Ел» идеясы тікелей Президенттің тереңнен ойлай білетін парасаттылығымен ұштасып жатқаны шындық.
Сынау оңай, ал ортақ іске бел шешіп араласу, үлес қосу миссиясы мүлде бөлек нәрсе. Сондықтан қалам қуатын мүдделі іске, Тәуелсіз елімізге пайдасы тиетіндей бірлесіп атсалысайық, ағайын. «Тәуелсіздік – Ұлт рухының бастауы» атты бүгінгі Пленум тақырыбы дәл тауып қойылған. Рухы мықты ел – Мәңгілік Ел болуға лайық ел. Ендеше Ел рухын көтеретін қаламгерлер қауымы табантасын мықтай түссін дейік! Қит еткеннен кемшілік іздеп, өнімсіз даудың отын үрлеуден аулақ болайық! «Мәңгілік Елдің» отымен кіріп, күлімен шығуға жазсын Жаратқан Ием!
Осы ойды бекемдеу үшін мынадай Батамды құлаққа құя кетейін:
ТӘУЕЛСІЗДІККЕ ТӘУБЕ ДЕЙІК
Бисмилләһи иррахман иррахим!
Тәуелсіздік тұғырлы болсын,
Қазақ Елі ғұмырлы болсын.
Білім-ғылым жұғымды болсын.
Үрім-бұтақ ұғымды болсын!
Көк байрақ желбіресін,
Көк аспан мөлдіресін.
Әлемдік ел білетін,
Картасын белгілесін!
Жер асты кенді болсын,
Төрт түлік төлді болсын.
Беталыс оңды болсын
Кең заман енді болсын!
Жер-жүзі танып-білсін,
Бақ-жұлдыз жанып тұрсын.
Ақ жолды анық қылсын,
Байлыққа қарық қылсын!
Жас ұрпақ кемел болсын,
Еңбегін емер болсын.
Аллаға сенер болсын,
Бесаспап шебер болсын!
Айнала көгал болсын,
Басуға обал болсын.
Құрандай бағам болсын,
Құқықты қоғам болсын!
Өмірін жарқын етсін,
Қазағым шалқып өтсін!
Баяғыда 20-шы жылдары Сұлтанмахмұт Торайғыров:
Қараңғы қазақ көгіне
Өрмелеп шығып, КҮН болам!
Қараңғылықтың кегіне
Күн болмағанда, кім болам?
Мұздаған елдің жүрегін,
Жылытуға мен кірермін! –
деп жар салған еді. Қазақ елінің өсіп-өркендеуіне қайтсем үлес қосамын деп шырылдайды! Міне, бұл оптимистік мінез. Ел-жұртына жаны ашығандық. Ал бүгінде Қазақ мемлекеттігі іргесі бекіп, өз алдына мықты Тәуелсіз Ел атанды. Өз Туы, өз Елтаңбасы, Астанасы бар мығым Ел. Дүниежүзі санасады, бізге көз қадайды, сұқтанады. Енді осыны көрсе де көрмеген боп, өз елінің етегінен тартып сарыуайым сөз тарататын, бұлыңғыр өлең-жыр құрайтын кейбір қыңыр-қисық мінезді адамдар да бар. Тіпті, «бесіктен белі шықпай» жатып «Көк бөрі боп Көкке ұлитын», «жарасын жалап жазатын» жазғыштар бой көрсетіп қалады. Шаттанудың, мақтанудың орнына қайдағы бір құдайдың жоғын соғып, жұрттың жүрегін ауыртып, діңкесін құртады. Көкжасық ойдың қазаншұңқырына сүйрейді. Осы орайда «Зар заман» ақындары атанған кезеңнің өкілі Мұрат ақын Мөңкеұлының (1843-1906 ж.ж.):
Заман азып не қылсын –
Ай орнынан туады,
Күн орнынан шығады,
Мұның бәрі адамнан, –
деген уәжі еске түседі. Иә, бәрі де адамның пиғылынан, ниетінен, көзқарасынан туындайды. Қандай аласапыран күн кешсе де Қасым ақын патриоттық сарыннан тайған жоқ. Небәрі 30 жас ғұмыр кешкен Төлеген Айбергенов жан жадырататын жырлар өрнектеді. Махаббатты қалай мөлдіретті. («Құм басқан меңіреу шөлдерде…»). Мұқағали ше? Тұманбай да «Қой сен айтпа қартайып қалдық деп маған» деп шалқыды…
Жарандар! Жақсы өмірді жырлайық? Тәуелсіздік туындылары қоздасын! Жастар «жылаңқы» жырлардан аулақ болсын!
ПІКІРЛЕР2