«Қытайдың  аса ірі  ақпараттық агенттігі  «Синхуа» өз  редакциясына  экономикалық тақырыпқа  жазатын Роботты  жұмысқа  қабылдапты…».  

---

Күн шуағына рахаттанып, құлпырған даламен жаяу, шаршамай-шалдықпай келе жатырмын. Маңайым – жемістері әб­ден пісіп, жерге түсіп жатқан иран бақ. Көз ұшында шыңдарын қар басқан алып тау­лар көрінеді. Ол жақтан жанымды жа­дыратып, самал есуде. Құрма ағаш­та­ры­ның бұтақтарын мекендеген сайрауық құс­тар тамылжыта ән салуда. Жерде ша­шы­лып жатқан алқорылардан уысымды тол­тыра асап-асап аламын. Қарным тоқ, уайы­мым да жоқ секілді. Бірақ… неге еке­ні беймәлім, көңілім алаңдаулы. Қор­қыныш секілді суық бір сезім ішімді қал­ты­ратып қояды. Жан-жағыма алаң­дап, әлденені іздейтін секілдімін. Аңдар маған тиіс­кен жоқ. Әлгінде жолыққан жол­ба­рыс­тың өзі азу тістерін ақситып, есінегені бол­маса, мені жан екен деп елемеді. Ар­баң­даған анау аю да қонжықтарына әл­денені көрсетіп, қасымнан өтіп кеткен… Міне, адамдар көрінді. Манадан іздегенім солар екен. Қуанып, алдарына қарай құ­рақ ұштым. Неге екені белгісіз, олар сә­лемімді алмады. Бәрі біртүрлі жансыз, се­зім­сіз сынды… Біреуімен сөйлеспекке та­лаптанып көрдім… Қолын алып едім, сұп-суық…

– Біздер адам емеспіз, роботтармыз, – де­ді әлгім, дауысы қырылдап.

– Сонда адамдар қайда кеткен? – де­дім, шошына айқайлап… Жауап орнына робот сықырлай басып, менен алыстап кетті.

– Біздегі бағдарламаға бұл сауа­лыңыз­ға жауап беру жазылмаған, – деген темірдей шыңылдаған механикалық үн­ді естідім алыстан.

– Роботтардан жақсылық күтпе. Олар­да сезім болмайды. Сондықтан аяу­шы­лық, мейірім, қайырым секілді адам­дарға ғана тән қасиеттерден олар ада, – деді санама жоғарыдан құйылған ойлар…

Енді бір уақытта қала ішінде авто-буста келе жатыр екенмін… Жолаушылар әдет­тегідей бір-бірімен сөйлесіп те отыр­ған жоқ. Түстері суық. Бәрі де қымбат киін­ген. Саусақтарында алтын, гауһар, асыл тастар…

– Сендер де роботсыңдар ма? – дей­мін қасымда отырған балаға бұры­лып…

– Жоқ, біздер роботқа әлі айналып үл­герген жоқпыз. Робот болу үшін бойы­мыздағы бүкіл адами сезімдерден, кісі­лік қа­сиеттерден әбден арылуымыз керек, – деді ол маған түнере қарап…

…Қыстығып, жылап жатып оянып кет­тім…

– Адамдар, қайдасыңдар! Роботқа ай­налмаңдар, бір-біріңе деген сезім­де­рің­ді, қайырым, жақсылықтарыңды жо­ғалт­паңдар, – дедім күбірлеп, атып келе жатқан таң арайына табына қарап…

…Байлық деген кейде адамның басын айналдырып, кісіліктен жаңылды­рады. Айтпақшы, байлық дегенде, Робинзоннан бай адам болмаған ғой. Мұхиттағы бүтіндей бір арал меншігінде. Аралдың аң-құстары, жемістері, қойнауындағы бар­ша қазыналары, мұхиттағы маржан, балықтары – бәрі Робинзондікі болды емес пе? Тек, жетпегені Адамдар ғой, Ро­бинзонға! Естеріңізде болар, алғаш Пят­ница-Жұма қасына серік болғанда Ро­бинзон қалай қуанып еді…

Байлығың да, биік мансабың да ай­на­лаңда адамдар болмаса, өмірде түкке ке­рек емес. Даңқың да, дарының да солай. Адамдар қоғамы ғана адамды ба­қыт­ты ететін… Олай болса, бай бол, пат­­­ша бол, алдымен маңыңдағы адамдар­ды сыйла. Арман, мақсаттарыңды, тіпті, өміріңді де соларға арна!

Мен Даниэль Дефоны адамзаттың ең ұлы да данышпан жазушысы деп ойлаймын… «Робинзон Крузо» атты тағылымы зор роман жазғаны үшін оған мың да бір рах­мет!

…Адамдарсыз бақыт жоқ!.. Тірші­лі­гің­нің тынысы үзіледі… Ей, адамдар, бір-бі­рі­мізді шындап қадірлейікші!..