---

Үш беттік «Шыңғыс Уәлиханов сұлтан­ның баласы Шоқан Уәлихановқа жазған ха­тының» фотокөшірмесі біздің сирек қор­да әлі де сақтаулы. Хат 1860 жылы 6 шіл­де­де жазылған. Сөз басында «Сүйікті ұғы­лым Мұхаммед-ханафия, һәм Әбіл-Ма­қы­жанға дұғай сәлемдерімізді жол­дадық. Біз­ден хал сұрасаңыз, алхамдилла сағ сә­леметмізлар, бұ дәмгеше, мұндай әрі әмір алланікі дүр. Сіздің сәуірдің 14-не жазмыш мүбәрак сәлем хатыңызды майдың 27-інде жолығып, баршаларымыз шат болдық. Ал­хамдилла, ахырының хайырын берсін де­лінген. Сонымен қоса қарындасы Рахия­ны май айында ұзатқандарын айтады. Өз­дерінің жақын күнде дуаннан елге қай­татынын білдіреді. Қайтарда Волковтың сә­лем айтқаны және де тойға полковник Май­дельдің келгенін айтқан, Мақының порт­ретін есендік болса тезірек жіберуін өтінеді. Омбыға барғанын, жанарал-гу­бер­на­тордың құрметтеп қонақ қылғанын, қо­нақ­та адъютант Фридрихспен таныс­қан­ды­ғын, ол кісінің қазір Алматы-Қапалда екен­дігін, шілденің аяғына қайтатынын жеткізеді. Қасым баласы Көшек сұлтанның пуданлық сұрап келгенін, губернаторға жолықтырғанын баяндап береді. Осы сынды біраз деректерді айтып өтеді. Соңында, «Дәю әрдайым хұдадан есендіктеріңді ті­леп жазғұшы атаң сұлтан Шыңғыс Уәлихан ұғлы» делінген.
Шоқанның хаттары, Шоқанға жазған хат­тар, Шоқанның туыстарының Потанинге жазған хаттары сияқты құжаттар да біз­дің қорда сақтаулы. Одан бөлек, ісса­пар­да жасаған карталары, өз қолымен салған суреттері, мақала сынды еңбекте­рінің де фотокөшірмелері сақтаулы. Атап кетер болсақ, «Аблай», «Следы шаманства у кир­ги­зов», «К  делу о ярмарках», «Дневник поездки на Иссык-куль» 1856 г., «Әр түрлі ме­кен-жайға жазылған хаттары», 1853 жыл­ғы Санкт-Петербург қаласынан жарық кө­ретін «Мода» журналына жарияланған кар­талары, «Народонаселение», «Шуна ба­тыр», «Едіге», «Манас», «Кайсацкой ор­ды», «Киргизское родословие», «Описание Алтышара или Кашгара», «Описание пути в Кашгар и обратно в Алтайский округ», «Взглядь на Ташкент сначала прошедшего сто­лития» және тағы бір құнды мұрағаты «Адам атадан, 1143 жылы таққа отырған түрік сұлтаны Махмұдқа дейінгі сұлтандар, хан­дар, патшалар, халифалар, пайғам­бар­лар шежіресі», Орыс географиялық қо­ға­мында жасаған жұмыстары, Омбы мұра­ға­тында жасаған еңбектері сынды тағы да ба­сқа көптеген еңбектері бар.
Н.И.Веселовскийдің 1896 жылы жарық көр­ген «Черновые записки Валиханова Чо­кана по востоковедению» атты еңбегі мик­­рофильм қалпында Ғылыми кітап­ха­на­ның сирек қорында тұр. Ұзақ жылдар бойы сақталып келе жатқан Шоқанның барлық еңбегін біздің сирек қорымыздан кез­дес­тіруге болады. Әлі де ашылмаған деректер де жетерлік, бұл жас ғалымдарға таптырмас мүмкіндік болары сөзсіз.