Алматы облысының іргесіндегі Жаңалық ауылында қуғын-сүргін құрбандарының жерленгенінен көпшілік хабардар. Жаңалыққа 1930-50 жылдар аралығындағы қуғын-сүргін мен аштық құрбандарына арналған ескерткіш қойылған.

---

Жақында ауыл тұрғыны Мұрат Байқожаев ауласындағы жер­ді қазып жүріп адам сүйек­те­рін тапқан. Бұл сүйектер 1937-38 жылғы саяси қуғын-сүргін құр­бандарының сүйегі болуы ықти­мал. Мұраттың айтқан хабарын Ал­маты облысы өңірлік комуни­кациялар қызметі хабарлады.
Қазылған жерден адам сүйек­терімен бірге киімдер мен басқа да заттар табылған. Бұдан жарты ғасырдан астам уақыт көмілген сүйектер жақсы сақталған екен, табылған бас сүйектің барлығын­да оқтың орны көрініп тұр.
Бұл жерден тіпті көзәйнек те та­былған көрінеді. Ауыл тұр­ғын­дары оны әйгілі ақын, жазушы Ілияс Жансүгіровтың көзәйне­гіне ұқсатқан. Мұрат Байқожаев: «Біз көзәйнекті Жансүгіровтің су­ретіндегі көзәйнекпен салыс­ты­рып көрдік, қатты ұқсайды екен. Бірақ оның анығын меди­ци­на­лық сараптама шешеді», – дейді.
Ал археологтар бұл болжамды жоқ­қа шығармағанмен, мұқият зерт­теу керек екенін айтты. Қазір ауыл тұрғындары жер қазуды тоқ­татқан, әрі қарай онымен арнайы комиссия айналыспақ.
Бұл – Жаңалық ауылында бол­ған бірінші жағдай емес. Ауыл­да о бастан саяси құрбан­дар­дың 4,5 мыңнан астамы жер­ленген деген дерек бар. Қазір ар­хеологтар мен антропологтар ХХ ғасырда болған тарихи оқи­ғалардың ізіне түсіп, тосын де­рек­тер табуда. Мысалы, жапон­дар екінші дүниежүзілік со­ғыс­тың құрбаны болған, тұтқынға түсіп, із-түссіз жоғалған жапон жауын­гер­леріне іздеу салып, Ресейдің, Қазақстанның мұрағаттарын ақ­таруда. Оларға арнап ескерт­кіш­тер тұрғызып, марқұмдардың ту­ған туыстармен байланыс ор­на­туда. Ажал құшқан жапон ада­мының ДНК-сын тексеріп, тегін, сойын анықтауда. Міне, осындай маңызды істі «Рухани жаңғыру» ая­сында қазақ ғалымдары да қол­ға алса болар еді. Сонда біз кө­зілдірік Ілиястікі ме деген сұрақ­қа тез жауап алған болар едік. Осы тараптағы өзге де сауал­дар­дың жауабын естір едік. Өкінішке қарай, басшы-қосшымыз бар бә­ріміз Жаңалықтағы жалғыз ес­керткішпен істі тындыға санап қойып, тыныш отырмыз.