– Алматыға Джавахарлал Неру қызы Индира Гандименен келе жатыр, қарсы алуға барғыларың келсе, қапыда қалып жүрмеңдер, – деді «Араның» бас редакторы Ғабит Мүсірепов ағамыз өзінің маңғаз, әр сөзін қорғасындай салмақтап ыңырана сөйлейтін әдетімен.
Ғабеңнің машинасына басқа жармасушылардан бізге орын тимей, өз жайымызбен аэропортқа жеттік. Қарақұрым адам­дар­­дың ішінен Мұхтар Әуезовтің әң­­гім­е­сіне ұйып құлақ тосып тұрған Сә­бең мен Ғабең, Шәкен Айманов, Серәлі Қожамқұлов пен Төлеген Тәжібаев, өзге де әдебиетші, өнер адамдары көзімізге шалынды.
Мұхтар аға әдеттегідей бірде теңіздей толқыса, бірде мұхиттай мөңкіп қызықты әңгімелерін төгіп тұр екен.
« – Қансонарда аңға шығайық, біздің үйден ораза ашайық, – деп, Абай Көкбайға қолқа салса керек.
– Жарайды, – деп, келісе кеткен Көк­бай ертеңіне таңертең жуынып-шайынып, дәретін алған соң Абай үйіне келеді.
– Көкбай, бір қысқа әңгімеңді қайырып тасташы, – деп қолқа салады екен Абай.
– Жарайды, – деп, әңгімесін ұршық иірімге жеткізбей-ақ Көкбай бастай жөнелгенде шай ішіліп болып, артынан қымыз, онан соң ет алмасып, әңгіменің қызығы мен шыжығына жіпсіз байланып, аңға шығу ниеттерін мүлде естен шығарып алса керек. Бір сәтте ойына түскен Абай:
– Әу, әлгі… қансонарымыз, – деп са­ға­тына қараса, күн батуға құрық бойы қа­лып тұрады екен. Осылай ертең де, бүр­сігүні де жалғаса береді. Сонда Көкбай:
– «Әңгіме не бұзау емізеді, не таяқ жегізеді» деген осы дағы, – деп, қарқылдай күліп алыпты.
– Онан да әңгіме қызыққа батырады десеңші, – деп Абай да қосыла езу тартса керек».
Көкбай шешендігіне орай айтылған әңгімесін тыйған соң Мұхаң орнынан бір қозғалып койып, сәл күлімсіреп, сол кез­дегі Сыртқы істер министрі Төлеген Тәжібаевқа қарап:
– Бәлі, – деді, – Төлегенге қараңдаршы, анау ақ шағаладай жағаға жас нәрестенің жұдырығындай жабыса қалған галстук, етікші қоңыздай алабажақ костюм, қыры сынбаған шалбар, тағалы ат тайып жы­ғыла­тын­дай жылтыр қара туфли… міне, министр деген осылай болуға керек. Ал біздің талантты тас жара Шәкендер сері­лер киімімен жүре береді, – деді. Жұрт жапа-тармағай күліп алды. Шәкен Айманов есесін жібергісі келмегендей:
– Мұха, сонда атқамінер азаматтардың бәрі мойындарына қарғы бау тағып жүруі қажет пе? – деді.
– Бәлі, мынаның тілі шығайын депті ей, Қазақстанның картасындағыдай та­рам-тарам сызықты бетіңнен сол өзің­нің, – деп еді, жұрт одан сайын ішек-сілелері қатқанша күлісіп алды. Тек Ғабит қана оқ­шаулау, сыр білдірмей жай ғана езу тарт­қан бойы сол маңғаз қалпында тұрған еді.
– Бәлі, – деді Мұхаң, – анау Ғабит бар ғой, осы тұрған жеріне ақы алайын деп тұрған іспетті, патша жаяу баратын жерге де бармайтындай табандап қалған, – деп еді, жұрт тағы да ду күлді. Ғабең сәл кеу­де­сін қозғалтып, миығынан күлді де қой­ды. Жауап та қатпады.
– Әй, осы жұртқа сын айтқанды қо­-
й­ып, Нерудің қашан келетінінен нақты хабар алсақ қайтеді, – деді Сәбит Мұқанов қалыптағы мығым денесіне лайықсыздау қарлыға да жарықшақтана шиқылдай шығатын даусына басып.
– Бәлі, Сәбит, сені кім қос қолдап қыл­­ғын­дырып тастаған, әлде біздің әзіл-қалжыңымыз ұнамай қалды ма? – деді Мұхаң.
Сәбең көңіліне алған жоқ, тамағын қырына күлімсіреп, қайта одан сайын мәз болған кейіп танытқандай сыңай білдір­ді.
Сөзге араласқан Серәлі аға таяғымен жерді бір нұқып, әр сөздің арасын бөліп-бөліп, қадап-қадап айтатын әдетімен:
– Әй, қай-ран қа-за-ғым-ай десейші, жай тұрмай-сың-ау, бір-біріңді қағыт-пасаңдар іш-терің ке-уіп ба-ра ма? – деді, реңінен сәл ашу ізі аңдалғандай.
– Бәлі, – деді Мұхаң, – әй, Сәбит, сен осы таяуда Ленинград түбіндегі Комаровадан келдің ғой?
– Иә, – деді Сәбең қарлыққан даусымен.
– Ендеше сол Комаровада (қазіргі Санкт-Петербургтің маңайындағы жазу­шы­лардың өнержай үйін айтып отыр. – М.Р.) қарағайлардың ұшар басына шығып алып, пістиген біз тұмсығымен ұя жасайтын тоқылдақ құстарды көрген шығарсың, құдай аманат, Серағаң сөйлегенде көз алдыма сол тоқылдақтар елестейді де тұ­ра­ды, – деді Мұхаң. Сол кезде үш данадан жеке-жеке топтастырылып жылтыр қа­ғазға қосақтала оралған гүл шоқтары әкелінді. Неру құрметіне деп, тұрған адамдарға үлестіріле бастады. Сондай гүлдің бір шоғын Төлеген Тәжібаев Мұхаңа үсынған еді, Мұхаң жаратпай теріс айналып кетті. Енді Төлеген теріс айналған жағынан ұсынды.
– Түу, Төлеген, саған не болған, бәт­ша­ғар, менен өзгелеріне берсеңдер де же-
т­е­­тін еді ғой, өзің аузын шымшып буған ала қапқа ұқсамай жайыңа тұрмаспысың, – деп, Мұхаң гүлді алудан бас тартты да, аяқ астынан ашуға булығып, машинасына мініп, аэропорттан мүлде кетіп қалды.
Жұрт басында не болғанын айыра алмай абыр-сабыр болып, сәл дуылдасты да, сабасына түскендей еді.
…Джавахарлал Неру қызы Индирамен машинамен Алматының өріне қарай тартып берді. Шұбырған керуендей гүлдермен безенген машиналар таусылар емес. Димаш Ахметұлы Қонаев өзі бастап алып барады. Қазіргі Абылай хан даңғылының екі жағы иін тірескен адамдар қол бұлға­сып, гүл лақтырысып, бірте-бірте артта қа­лы­сып жатыр. Аса қадірлі қонақ құр­метіне қабылдау рәсімі болды. Осы қы­зықтың бәрінен мақұрым қалған Мұхтар түні бойы дөңбекшіп ұйықтай алмаса керек, таң ата Ғабиденге телефон шалыпты.
– Әу… бұ кім таң бозынан? – деп, Ға­биден аға ұйқылы-ояу сөйлесіп жатыр.
– Мен ғой, Ғабиден, мына мен секілді, сен секілді егде адамдардың гүл ұстауы шарт емес көрінеді. Иә, сонымен қонақты қалай қарсы алдыңдар, айтшы кәне…
– Түу, Мұха-ай, сен де бір, ана алты жасар немерем де бір болды-ау, ұйқымды бөліп жібергеніңді қарашы, өзім үйіңе барып, анық-қанығын айта жатармын, көріскенше… – деп Ғабиден телефон тұт­қа­сын іле салды да: – Әй, Мұха-ай, пен­делік кімде жоқ дейсің, – деп, қайран қал­ған қалпында ұйқысын жалғастыра берді.

Мыңбай Рәш