Шахмат – ой мен даналық ойыны. Кезінде ұлы хакім Абай да оған сүйсініп, төңірегіне көптеген өнер иелерін топтастырып, тоғызқұмалақ, шатыраш пен ханқамауды ермек қылмай, мәдени бір түрі деп қарап жан-тәнімен беріліп, ықыластана айналысқаны бекер емес.

Көне ойындардың бірі – көк кін­дігіндегі күнді айналған жер сияқты әлемнің шартарабын шар­лап, адамзат арасында кеңі­нен қанат жайып, барған сайын өзінің шынайы шырайын ашып, таным­дық һәм бұқаралық сипат алып, бар-бар қадір-қасиетін арт­тыра түсті. Шынында да дөң­ге­­ленген дүниенің түкпір-түк­пі­рін­де оны ойнамайтындар кемде-кем.

Төркіні сонау шығыстағы Үн­ді елі десек те, ол бүкіл адам бала­сы­ның ой өнеріндегі жансе­рігіне ай­налып отырғаны шын­дық. Соңы­на түсіп қаршадайынан ай­налыспаса да егде тартқанына қарамастан оған қызығып құмар­та­тын алматылықтар көптеп та­бы­лады.

28 гвардияшылар-панфилов­шы­лар атындағы саябақта ор­на­ласқан «Ардагер» павильоны қарт шахматшылардың басын қосып, діни және басқалай нанымдарын ескермей зейнет­кер­лердің мәдени және спорт орта­лы­ғына айналып келеді. Он жыл­дан астам тарихы бар шахмат клубының тіркелген мүшелерінің өзі үш жүзден асып жығылады. Олардың 75 % разряды барлар. Бұл ойын отауы тек Медеу ауда­ны­ның ғана емес, оңтүстік аста­на­лықтардың да ұйытқысы болып, уақытты пай­да­лы өткізе­тін орын ретінде бел­гі­лі. Оның құр­метті Төрағасы Қа­зақ КСР-інің бұрынғы Мемле­кет­тік жос­парлау комитеті пред­се­дателі­нің орынбасары, КСРО-ның ғылым мен техника са­­ла­сындағы сыйлы­ғының ие­ге­рі, елуден аса зерттеу еңбегінің қо­жасы, оқы­мысты Тұрар Бал­табайұлы Тұр­сынбаев. Ол сонымен бірге өлең­дер жазып, «Жетпіс жыры» жи­­на­ғын оқыр­ман­дарға ұсын­ды.

Жақында «Ардагер» шахмат клу­бында қазақтың белгілі ақы­ны, сыншы Аян-Сейітхан Ныса­налиннің құрметіне турнир ұйым­дастырылып, тақта үстін­де­гі кездесулер өте тартысты өтті. Ішін­де халықаралық дәрежедегі спорт шебері Пәну Әбдіқасова бар зейнеткерлер оған қызу атса­лыс­ты. Қатысушылар оны нағыз ша­быткерлер шайқасы деп ата­ғандай, шара ойдағыдай ұйым­дастырылды. А.­С.­Ныса­на­линнің құрметіне арналған жа­рыс жеңім­паздарына жүлделер тап­сырылды. Алғы кезде де бұн­дай қызғылықты жүздесулер жиі-жиі өткізіліп тұратын болады.

Т.ОРАЗБАЕВ,
техника ғылымының докторы.