Түрiк әдебиетiнiң жaс дaрындaрының бiрi – Гүлшен Фұндa 1998 жылы Түркияның Кыршеxiр облысынa қaрaсты Чiчекдaғы aудaнындa дүниеге келген. Оның әңгiмелерi түрік елінің «Mahalle Mektebi», «Post Öykü», «Türk Edebiyatı» сияқты журнaлдaрындa жaриялaнған. Алғашқы кітабы «Felgu» (Фелгұ) деген атпен 2020 жылы жарық көріп, 2021 жылы екiншi рет бaсылды. Жaзушының мұнaн бaсқa «Kâşiler ve Seyyahlar Kitabı» aтты aтты ұжымдық жинaққa «Kovuk» (Қуыс) деген әңгiмесi, «Kortkut Ata Ne Söyledi» aтты ұжымдық жинaққa «Hikâye Deriz Yalnız» (Әңгiме деймiз тек қaнa) деген әңгiмесi ендi.
Оқырман назарына Гүлшен Фұнданың әңгімесін жас ақын, аудармашы Мәдиасқар Қанжарұлының тәржімесімен ұсынып отырмыз.

Есімім – Шемсе. Бала кезімде атымды алақаныма жазды. Дәстүр солай еді. Біздің өлкеде денеңе тәнбелгі етіп сурет салдыру – суды уыстап ішу, әйел затын шаңырақ деп білу секілді дүние. Көзімді ашқанымда шешемді көрдім, маңдайында күн бейнесі бар-ды. Иісін сезген сәтте әкемді көрдім, оң жақ самайында тоғыз күлтелі күн бейнеленген еді. Маған да Шемсе есімін берді. Мағынасы күн екен.
Көктеммен бірге келетін еді олар. Иықтарында моншақ, ине, тарақ толы дорбалары, көмейлерінде заңғар тау мен тулаған өзеннің үні… Оларды көшпенділер дейтін. Шешем шам ысы мен ана сүтін араластырып, үш иненің ұшын біріктіріп, теріге тәнбелгі салуды солардан үйреніп еді. Ал мен қара бояуды тері астына жасыруды шешемнен үйрендім. Уақыт өте келе түсіндім, тері де адамдар секілді сан түрлі болады екен. Біреуінің терісі жұмсақ, біреуінікі жылан терісіндей. Ине батпайды. Кейбірінің жаны мұрнының ұшына келетін, құрт-құмырс­қадан, назардан қорқатын. Алқапты тышқан басады деп, күйеуім тоқал әкеледі деп. Көктем сайын келіп, шам ысынан киім киетін олар. Инелерді бір-біріне байлаған сәттен- ақ қорқақтап, дірілдей бастайтын. Алайда тәніне ине бойлаған сайын кеуделеріне жан бітіп, жүздеріне қан жүгіретін.
Олар үрейін тері астына қамағаным үшін алғыс ретінде жанқалтама бес-он тиын қыстырып, келесі көктемге дейін қоштасып кете баратын. Мен болсам Дейрүлұмұрдaғы1 тән азабынан құтқару үшін жасалатын тәнбелгілер сияқты едім. Ауырсынуы басылған сәтте жоқ боп кететінмін. Дертіне дауа тапқанымда менің ісім сол жерде бітетін еді. Сол бір мезгілден, яғни көктемнен бұрын мені ешкім көрмейтін.
Мен үш иненің ұшын біріктіріп, шам ысы мен сүтті араластырып теріге сурет салуды кәсіп етіп, біршама көктем өткіздім. Көшпенділер болса келеді, кетеді. Карке субұрқағы жақтан олардың дауысы естілетін еді. Келесі көктемде көріскенше деп, қол алысып кететін. Сондай көктемнің бірінде қақаған суық қыстан аттап, бізге келді. Бұл жолы адам саны бұрынғыдан көбірек. Ән айтып, жас қыздарды тәнбелгі үшін жандарына шақырып, айна, тарақ сатып жатыр екен. Жандарына бардым. Хадле деген әйелмен кезіктім.
– Мен де денеме сурет салдырғым келеді, – дедім. Кідіріп барып:
– Қызым, сен онсыз да өзің салмаушы ма едің? – деді.
Бірнеше рет тырыстым, бірақ шамның қарасы терімнен өтпей қойды. Осыған дейін де бармаған жерім, қақпаған есігім қалмады. Хадле:
– Бұл қалай болғаны? – деді көзі шарасынан шығардай болып.
Иненің ойын ойнағанын қайдан көріп едің? Қолындағысының бәрін бір бұрышқа ысыра салып:
– Жүр, – деді. Йазе деген әйел­дің жанына жетектей жөнелді. Субұрқақтың жанына тігілген шатырға алып кірді. Жел гулеп тұр. Йазе отыр дегендей ишарат көрсетті. Бастан-аяқ қараға оранған, түсі суық әйел. Ағаштай серт омырауы бір тамшы сүт бермегендей, қыналы қызыл шашы бір тамшы су көрмегендей еді. Мен Йазеден көз алмай отырып қалдым. Хадле ыс және сүт алып, шатырға кірді.
– Қош келдің, қызым! – деді Йазе. – Не бұйымтайың бар?
– Қош көрдік! Есімім – Шемсе, – дедім. – Тәніме де «өмір ағашының» бейнеленгенін қалаймын. Бұл – асылында, өзімнің де қолымнан келетін іс. Бірақ қанша рет тырыссам да, шамның ысы терімнен өтпей қойды.
Йазенің демалу жүйесі бұзылып, үзік-үзік тыныс ала бастады. Қолындағыларын тастай салып, жүзіме қос жанарын қадады. «Сенің анаң да…» деді де, ұзақ үнсіздікке батып кетті.
– Шешеңнің омырауында тәнбелгі бар ма еді?
– Иә, оның да омырауында «өмір ағашының» бейнесі бар еді, – дедім. – Негізі, шам ысы мен шикі сүт етке сіңіп кететінін білемін. Бірақ қалай екенін түсінбесем де, шешемнің омырауындағы ол бейненің ғайып болғанын көзіммен көргенмін. Әйтеуір омырауындағы бейненің ізін де таппай қалушы едік. Бірақ ол бейне өшкен сайын шешем екеуміз үсті-үстіне қайта салатынбыз. Менің қолымның үстіне қолын қойып, жоғалған бейнені қайта салып шығатын. Бұл жайтты ешкім білмейтін. Себебі жұрт естісе, не айтатынын кім білуші еді?
Йазе шамның қарасын алып, сүтпен араластырды.
– Шемсе, шешең өлгенде қанша жаста едің? – деді.
– Жеті, – дедім. Йазе жеті инені қолына алды да:
– Омырауыңды аш, – деді. Аштым. Мен келгелі бері гулеген желдің ызыңы да қалмай, тұнық тыныштық орнады. Йазе жеті иненің ұшын біріктіріп, омырауыма батырды.
– Шешеңе мен үйреттім, – деді.
– Анаң ақылды еді, алғаш көрсеткеннен үйреніп алды. Күндіз маған келуші еді. Дәріс үшін келдім дейтін. Бірақ ойында басқа бір нәрсе жүргенін білетінмін. Кейінірек түсіндім, пендені есінен адастыратын не тамақ немесе махаббат екен. Көшпенділердің біріне ғашық еді. Бірақ қолы байлаулы еді сенің анаңның. Аффанның да жағдайы солай-етін. Екеуі де іштегі қайғы-мұңын тау-тасқа ғана ақтаратын. Шешеңді көргенде, Аффанның оң аяғы сол аяғына, сол аяғы оң аяғына оратылып, тентіреп қалатын. Ұяттан топырақ болып, суға араласып кететіндей күй кешетін. Аффанның бұл халін көргенде, шешең де бозарып кетуші еді. Анаң көктем бітуге таяғанда қоштасу үшін біздің шатырға келді. Бұрынғыдан өзгерек, еті тірі еді. Қоштасар алдында қолын ұсынып, рұқсат сұрады. Сол кезде омырауындағы өмір ағашын көрдім. Төрт-бес күн бұрын салынған еді, қабығы енді түлей бастаған.
– Кімге салдырдың? – деп сұрадым. Қызарып кетті.
– Төменгі ауылда бір әйел бар, соған салдырдым, – деді аптыға сөйлеп. Көп отырмады, қоштасты да кете барды. Бір жылдан соң қайта көктем келді. Біз де әдеттегідей Карке субұрқағының жанына шатырымызды құрдық. Анаң келді. Етін сүйегі жалмаған, өңі қашқан хәлде еді. Екі күннен соң маған келіп:
– Йазе, мына омырауымдағы өмір ағашын Аффан салған еді, – деді. Жеті күн сайын өмір ағашы омырауымнан ғайып болатын. Ал мен тәнбелгі өшпейді деп білуші едім. Бірақ менікі белгілі бір уақыттан соң жоқ боп кететін. Шам ысы не терімнің астына бойлайды, не болмаса ауаға ұшатын. Мен де қызым Шемсеге үйреттім. Кеудемдегі бейне өшкен сайын қызымның қолының үстіне қолымды қойып, омырауымды инемен тескілей бердім, осылай жазаландырдым өзімді.
– Анаң маған көзіне шарасыздық ұялап келіп еді, – деді Йазе. Бір күрсінді де, ұшына күйе жағылған инені теріме батыра бастады. Суық алақанымен мойынымды, арқамды сипалап отырды.
– Аз қалды, Шемсе, күн туғанда бітеді, – деді.
Ауырсынуға шыдамай, есімнен танып, талып қалыппын. Оянғанымда шатырда жел гулеп тұр екен. Йазе жоқ еді. Омырауым өртеніп барады, кеуде тамырымды жылан уы кезіп жүргендей. Аффанды ойлап ұйықтадым, шешемді ойлап ояндым. Шатырға Хадле кірді. Дымқыл безбен омырауымды сүртіп, көйлегімді ауыстырып, мені үйге алып барды.
Күндер өтті. Омырауымның жұқа терісі сыпырылып түсе бастады. Карке субұрқағына барып, Йаземен кезіктім.
– Әңгімені аяғына дейін баяндап беруін өтіндім. Қалай қурады анамның ағашы, қалай төгілді жапырағы? Кеудесіндегі тәнбелгіні салған Аффан қазір қайда? – дедім.
– Отыр, Шемсе, – деді. Жанына отырдым.
– Шешеңнің кеудесіндегі ине ізі жараға айналғанынан сенің де хабарың бар. Бірақ ол Аффаннан қалған жалғыз естелік деп, әлі бітпеген жара үстіне қайта-қайта ине сұға берді. Өмір ағашынан бас тартпады. Оның үстіне ол ағаш бейнесін салу да оңай жұмыс емес еді. Өте қырсық адам екенін сен де білесің.
Бәлкім, Аффанның естелігі болғаны үшін, бәлкім, өмір ағашының түпкі мағынасы үшін. Өмір мен өлім арасындағы қыл көпірде келіп-кетіп жүруі, өмір ағашының бейнесінің омырауында болғанын қалауы, Аффаннан алыстап кете алатын жолдың барын біле тұра, оны күтуді таңдауы – сенің анаңның арзуы еді.
Йазе үнсіз отырып, қолымнан ұстады.
– Шешең мықты еді, – деді.
– Жел құлатқан әйелдерден емес-ті. Аффанды бала-шағасымен көрген сайын, бас сауғалап қашатын. Басқа әлем таппай кететін. Шешеңді соңғы рет көрген кезім – ол өз есімін маған алақанына жаздырған соңғы көктемі еді. Сенің атыңды ауызынан тастамайтын.
– Шемсе бойжеткен соң сенің жаныңа келеді. Көр де тұр, оның да омырауына ыс сіңбейтін болады, – дейтін.
– Қайдағыны айтпа! – дейтінмін мен. Иегін көтеріп, көзін көкжиекке қадап, «ананың тағдыры қызына, ананың тағдыры қызына…» деп қайталай берді. Бәрі есімде. Тәнбелгісі терісінен өшіп, ауаға бу боп ұшып кеткен.
– Кел, қайта салайын, – дедім. Бұл жолы бас тартты. Сол күні алғаш рет омыраудағы өмір ағашынан бас тартты. Көңіл күйі жақсы еді. Мен де артық ештеңе демедім. Бетімнен сүйді, әнін айтты, сен жайлы айтты. Сол көктемнен кейін оны көрмедім. Кейінгі көктем Карке субұрқағының жанынан шатыр құруға кіріскен сәтте Хадле келіп естіртті. О дүние­лік болды деді. Алыстан Аффанды көрдім. Қол бұлғасам да, жаныма келмеді. Менің не айтатынымды білетіндей, көктем бойына менен қашқақтаумен болды. Аффан қалай өмір сүрді, сенің анаң мен оның арасында нендей оқиғалар болды білмеймін, қызым. Бірақ ғашықтық бұдан да бетер.
Басымды көтердім:
– Йазе, – дедім, – мен саған келгелі қанша күн болды?
Йазе сәл кідірді де:
– Бес күн, жо-жоқ, алты күн болды, – деді. Кеудем қайта өртене бастады. Қолын сүйдім де, шығып кеттім. Бірақ Йазенің шаршаған, бір тоқтап, бір алған жүйесіз тынысы менің ізіммен келе жатты. «Ананың тағдыры қызына, ананың тағдыры қызына, Шемсе…» дейді. Үйге кірген бойда суық көрпеге оранып, жата кеттім. Тұла бойым өртеніп жатқандай. Матаны суға малып, маңдайыма қоюға әлім жоқ. Қарсы беттегі таудан құртқаның ұлыған дауысынан көзімді аштым. Біраздан соң күн ұясынан шығатын. Аяққа тұра алатындай күш жинаған соң тұрып, біраз су ысыттым. Қызуды баса алатын су ғана. Суды басыма, иығыма, алақаныма құйдым. Жетінші күннің таңында қолым омырауыма тарта бастады, өмір ағашына қарай… Анамның тағдыры маған, анамның тағдыры маған…
Тәнбелгі етімнен ұзаққа кеткен екен…

1Жaзушының «Felgu» aтты кiтaбындaғы түпнұсқaдa әңгiменiң түрiкше aты негiзiнен «İs» (Ыс) болaтын.
Оқырмaнғa түсiнiктi болсын деп бiз «Тәнбелгi» (Тaтуировкa) деп aудaрғaнды жөн көрдiк.
2Дейрүлұмұр – Түркияның Мaрдин облысынa қaрaсты Мидят aудaнындaғы тaриxи сүряни монaстыры. 

Түрiк тiлiнен aудaрғaн:
Мәдиaсқaр ҚAНЖAРҰЛЫ