Поэзия да адам секілді… Өзіндік көзқарасы, ұстанымы, ойы, сезімі, танымы, ең басты – таңдауы бар. Жұмыр жер­дің үстіндегі тіршіліктің көркем көрінісін жұдырықтай жү­регіне сыйдыра білген сөз өнері Падишасының таңдауы бә­ріне бірдей түсе бермейтіні – эстет әрі ойлы оқырманның ол­жасы. Кейде өзім­шіл, кейде өр­көкіректеу Өмір өлең тілін­де сөйлей алатыны – сол жоғарыда айт­қан «таңдаудың» ар­қасы деп білеміз. Сөздің киесі қонып, Құдай құр­сақта жат­қанда-ақ қолына қауырсын қалам ұс­татқан сирек ақын­дардың бірі – Жұмекен Нәжімеденов. Күйін­генде күй болып, өкінгенде өртке айналатын жыр нә­зіктік шекарасын ке­сіп өтіп, дүлей күш, «құдіретті құралға» айналып шыға келуі де ғажап. Абайдың запыран-зарға толы өлең­­дері мен Құрманғазының азаттықты аңсаған, елінің аман­ды­ғына қатты толғанған толғақ-күйлері ақынды бүркіттің қос қана­тын­дай демеп, шабытына шабыт қоса түскені ақиқат. Сұң­ғыла жырдың сұңқары Жұмекен Нәжімеденов әде­бие­тіміздің абыздары Әбу, Ғафу, Әбділда, Сырбайлардың ба­тасын алып, әде­биетке ерте араласқанымен, дүниеден де ерте өтті. Қо­шалақтың құмы мен Ашақтың айшықты та­би­ғаты ақынға еріксіз «мен – далама сіңіп кеткім келедіні» айттырды. Бұл – өмірмен бет­пе-бет келгендегі шынайы шығармагердің бұрнағыдан ішіне бүк­кен сыры, адал сөзі, әділ түйіні. Жұмекен жырларында Құ­дай, Тағдыр, тәубе, ажал, уақыт туралы ойларын жиі кезіктіреміз. Кей есте­лік­терде оның «бір жерге асыққандығы» жөнінде де жазылған. Бұның өзі ақынның өз өлімін, талқанының таусылуға жақын екенін болжаушылықпен айта алғанының бір дәлелі. Си­рек қасиет! «Осы мен өлгенім жоқ па екен» деп қалам, өйт­кені, кей мақтаулар некролог секілді» деуінде асқақтықтан гөрі ас­тарлы жымиыс, өзін әспеттеуден гөрі зілді әзіл басым. Оны ескен жел, айлы аспан, шақырайған Күн, тынымсыз түн, ибамен иілген гүл, ақбас тау, өзеуреген өзен, бәрі-бәрі өлең мен өмірді сүюге қуаттандыра түседі. Қолынан қаламы түспейтін ақын үшін аурухана фойесінің өзі бейнебір суық кабинетке айналып үл­герген-ді. Оның шығармашылығынан көп шайырларда кезіге бер­мейтін поэтикалық интуицияны аңғардық. Түнде жарық, түнекте жол көрсететін де осы – түйсік болды ғой деймін. Жалғыздан-жалғыз отырып Жұ­ме­кенді оқығанда «мүмкін біз оның кілтін әлі таппаған шы­ғармыз» деген де ой келеді. Оның өлең­дерінен жүректің баяу ғана соққан лүпілін байқадық. Жұ­мекен Нәжімеденов инфаркт алған соң жазылған шығар­ма­ларында қорқыныш, үрей, ішкі дірілді жеңген жарық сәуле, нұр, келешекке се­нім, адамзаттық ардың аяқасты болмайтынына үміт­пен қарайтын көзқарас алғашқы планға өткенін аңғардық. «Кеу­дем – бір үй: Іші – дауыл, сырты – дау, күні-түні бір бұр­қырау, бұр­қырау». Әдебиетіміздің тарихына «алпысыншы жылдар» де­ген айдармен енген бұл кезеңдегі саяси ахуал, асау тотали-таризм сезімтал ақын жүйкесі мен жүрегіне жүк болғаны жасырын емес.

Кеудесінің сол жақ тұсына жиі-жиі жармаса беруді әдетке ай­налдырған шайыр жүрегі – Алматы аспанын найзағай бір ті­ліп өткен заматта – 1983 жылы, қырық сегізге қа­­­раған ша­ғын­да тоқтады. Нәжі­ме­деновтің өлеңінде өзгеше реңк, түс, бояуға енген «топырақ» та бұйырды. Ол – «Менің то­пы­рағым». Ол өзі­мен бірге әдеби ойларды алып кет­­се де, артына роман, повесть, әңгіме, сын, аударма, дастандар қал­дырды. Қа­зақ әдебиетінің Әбіші Жұ­мекеннің бұл еңбегін «қай­­сар­лыққа» балаған-ды. Сабыр ақсақал­дың ұлы туындыларында мо­ральді ту етіп кө­тергені өз алдына, өлеңін оқи түс­кен сайын құлағы­мыз­ға әлі-әлі күм­бірле­ген күй келетіні біз үшін қы­зық көрінді…

Жұмекен – жапырақ, елі – тамыр, Жұмекен – жа­рық, елі – жылу, Жұ­ме­кен – шуақ, елі – Темірқазық бола білді. Қалай дегенмен де, шайыр жаңа ғасырға жаң­ғырық болып оралып, бәй­те­рек-жырындағы соңғы жа­пыра­ғы қал­ған­ша ұлт игілігіне жарап, «гүлі болып егі­ліп, жыры болып тө­гі­ле» алды…

Туған күнің құтты болсын, «жұмбақ ақын» – Жұмекен!..