Мирас МҰҚАШ

Әңгіме

Терезе саңылауынан жұлқы­на соққан жел ұзын жібек пер­денің шетін желпілдете көтерді. Леп­тің күштілігі сонша, қолым­дағы кітап парақтары да сусылдап аударылып түскен.
Диванда қағаз қарап, еле­гізің­кіреп жатыр едім, орнымнан тұрып, үлкен әйнек жақ­та­уын қос қолдап, айқара аштым. Сол заматта еркелей лекілдеген Арқаның ақ самалы сенімен бір аса сағына көріскендей, қойын-қонышты түгел аралап, беті-бастан аймалай жөнеледі.
Кейде оныншы қабаттан төмендегі тірлікті тамашалау да аса қызықсыз емес. Шоқ талдар арасындағы алаңқайда дабырлап, доп қуалап жүрген балалар­ға көз тігемін. Араларында он-он бірлер шамасындағы менің де екі ұлым жүр.
Өзі, осылардың ойын мәне­ріне ылғи таңырқаймын. Бір-біріне ұзақтан алма-кезек пас бер­уі, одан жылдамдықты бір­тіндеп үдетіп, тұтастай жылжып алға ұмтылуы, неге екенін, «не­міс машинасы» атанған әйгілі Германия құрама командасын еске түсіреді. Бәрінің ұйымдас­қан қозғалысы, ретімен шегініп, қорғанулары, әрбір ойыншы­ның допты алып жүру тәсіліне дейін белгілі жүйе, қалыпты тәртіп бар…
Осындайда «қазақ футбол ой­най алмайды» деген сөздің кіш­кене қисынсыздығын ой­лай­сың. Әрине, бірден чемпион­ға айналу арман шығар, бірақ құнттаса, шеберлік деген біздің де елдің қанына біртіндеп сіңер-ау деп үміттенесің. Әйтеуір, мына балалардың ойыны жас кездегі бізге қарағанда көш іл­гері тәуір екенін мойындап, тәнті боласың.
Ал біз… Иә, біз де балалық шақта онша жаман ойнамайтын­быз. Телевизия арқылы көрсе­ті­ле­тін әлем чемпионаттарын «теориялық» тұрғыда талай тал­­­қыладық. Шуылдап, бір-біріміздің сөзімізді тыңдамай, қызылкеңірдек болып қаншама айтыстық-ау. Әлемдік «форвард» саналған серкелерге елік­тедік. Тіпті, соларды түсімізде көруші едік. Әйткенмен, ешбір арнайы жаттықтырушысыз үйренген ойыннан қайбір береке іздерсің, амалсыздан, қара­байыр, қара күшке салатының түсінікті. Жоғары техника, нақты нәтиже қайда-а… Тасыр-тұсыр жүгіріп, допты да, қайдан шықса одан шықсын дегендей, оңды-солды беталды теуіп да­лақтауымыз көп екен. Ұр да жық қимылдың аяғы өзара жанжалға апарады, одан – айғай-шу, қақтығысып, жаға жыртысуға да баратынбыз…
Сөйтіп тұрғанымда көз алдымнан күн сәулесімен шағы­лы­са қызыл-жасыл нұр ойнат­қан бармақтай ірі тамшылар төбемнен құйыла жаздап, бытырай шашырап өтті. Мезетте күл-талқаны шыққан әлгі әсе­рі­мнің қайда қалғанын да біл­мей, кілт артқа серпіліп, «е-е, соқыр жаңбыр себеледі-ау» деп ойлап үлгеріп ем.
Одан өз-өзімнен күлдім. Біз­ден жоғарыда тұратын көрші ке­ліншектің қолындағы шай қалдығын немесе сусынды терезеден шаша салатын әдеті ес­ке түскен. Сол болуы керек… Әйт­песе, әзірге біздің Астана… Нұр-Сұлтанға жауынның «ауылы» алыстау секілді еді…
Мамырдың мамыражай сәті ғой. Күн демалыс-тын. Сарша бесін кезі болар. Арасында ұйыт­­қыта соққан майда жел қа­й­­ың, терегі аралас қалың ағ­аш жапырақтарын ақырын тер­беп, сыбдыр қақтырып қояды.
Сәлден соң ес жиып, ойша сонау Алматыда қалған балалық шақ елестеріне қайта оралдым.
Біз есейген жер алып қала­дағы қаптаған қоңырқай ғана аулалардың бірі-тін. Аумағы өте тар. Ығы-жығы, іркес-тіркес салынған бес қабатты жайлар­дың ортасындағы алақандай ғана мүйіс. Сонадайда тот бас­қан темір теннис үстелі мен әлде қарағайдан, әлде үйеңкіден жа­салған ескі әткеншектер қал­қ­иып тұрады. Ірге тұста жалғыз түп өрік ағашы бар. Оның жемі­сін қажет қылып жатқан да көп еш­кім жоқ, сап-сары болып табан астында жайрап жатушы еді…
Бәзбір үлкендердің:
– Е, баяғыда бүкіл Алматыда иісі мұрын жарып, алма мен алхоры сыңсып, жайқалып тұр­маушы ма еді, шіркін! Шетінен үзіп алып күйсектете беретінбіз. Мынау сол ағаштардың әлдеқа­лай аман қалған жұрнағы да. Жел­кеңнің шұқырын көрме­гірлер жаппай отап құртты ғой, бәрін! – деп, әлдекімдерге қатты ренжіп, күйініп отыратыны біз­ге қиял-ғажайып ертегідей ес­тіледі.
Ол аяқ астынан қоғамдық құрылыс ауысып, жұртты бір­талай сансыратқан тоқсаныншы жылдардың басы-тын. Алты-жеті жасар кезіміз. Топ-тобы­мызбен өзімізден сәл ересектеу балаларға ілесіп шұбырып жү­реміз. Доп ойнайтын аядай алаң көбіне үлкендерден босамайды. Сондықтан кейде біздей кі­ші­ректеу ұлдарға кір жаятын орынды пайдалануға тура ке­леді. Оның өзінде, кептіру үшін ілген бір жапырақ беторамалын қолына шыбық алып күзетіп тұратын кейбір кемпірлер тепсініп жолатпайды:
– Чуркины дети, другого места не нашли?! А ну убирайтесь отсюда! И так-то пыльно…
Тұс-тұстағы балконнан әлгіні қоштай жөнеліп, бажыл­даған тағы біреулер шығады:
– Понаехали тут всякие…
– Надоели они уже… Нужно снести эту общагу к чертовой матери!
Олай дейтіні – көпшілігіміз жатақхана тұрғындарымыз. (Айтпақшы, біздің жай төрт қабатты). Мұнда, негізінен, қалалықтар қатарына кейінде қосыла бастаған қаракөз аға­йын­дар орналасқан. Ауылдағы елдің бір бөлігі ескі үкіметтен тиген мал мен техниканы же­ке­шелендіріп, соны сатып, осында жан-жақтан ағылып көшіп ке­ліп жатқан уақыт. Қала төңі­регіндегі шаруашылық­тар­дан сүт, айран, құрт-май, көкөніс әкеліп, аула-ауланы аралап саудалау да сол кезден басталды-ау. Тіпті, тұтас қой «тушасын» ар­қа­лап, сонысын су арзанға бере­тін кісілер көп кезігетін. Көш­пелі өмір салтының кейбір көрі­ніс­терін де осы жерден кө­рер ең. Кейбіреу ауланың бір бүйірінде жайратып мал сойып, түтінін бұрқыратып қазан кө­теріп жатады. Мұндай жағдайды байыр­ғы шаһарлық­тар қайдан жақ­тыр­сын, құбы­жық көрген­дей тіксінеді. Біз бол­сақ, оқу бітіріп қалада қалып, әзірге жеке пә­тер­ге қол жет­кізе қой­маған жас маман­дар­дың балаларымыз. Алайда «асфальтта» туып-өскен ұл-қыздар да бізді әлгі «жабайылар» қатарына қосып, тыжырына қарайды.
Тұрмыс ауыртпалығы да осын­дай сыйыстырмайтын ахуалға еріксіз жеткізетін шы­ғар; әйтеуір, сол шақтарда көп­шілік­тің көкейінде әлдебір ыза, ашу бар-тын. Жоқ-жітіктеу, жүдеу-жадаулау тұс. Үрпиің­кіреп, қысылып-қымтырылып күн кешкен сүреңсіздеу бір кезең еді.
Ежелден қалалық көршілері­міз­дің арасында, қалай екенін, бізге жуық жүретін балалар да болды. Әсіресе, менен төрт-бес жас үлкен Малик деген жеткін­шек (шын есімі Мәлгаждар сияқ­ты) соңынан көп ертті. Неше қилы шырғалаңға құмар сол баламен бірге маңайдағы үйлердің егеуқұйрық жортқан небір жертөлелеріне де түсіп көрдік, кептерлер пырылдаған шатырларға да шықтық. Өзінің ештеңеден қорықпайтын жү­рек­тілігі, епсектігі таңыр­қата­тын. Бірде соған еліктеп, бе­сінші қабаттың төбесі жие­гімен жүр­мек­ші болып, биіктен ұшып кете жаздап, қатты үрейленген сәтімді де ұмытпаппын.
Мұндай «ерлігімізді» білсе, ата-анамыз сазайымызды берер еді, әрине… Мен де содан бір­тін­деп Маликтен алыстау жүруді түйгенім есімде.
Ойыннан қол бостағы ерме­гім – өзіме шақ «Пионер» деген ескі велосипед. Жиі бұзыла­тындықтан, қолым май-май бо­лып, көбіне соны шұқылаумен уақыт өтетін.
Бір күні ызғытып бара жат­қа­нымда кенет аяқ басқыш істен шығып, айналмай қалды. Көлікті әткеншек діңгегіне сү­йеп қойып, кілттерімді шыға­рып, тағы да әуреге түсіп жатсам, аулада жүретін Тузик деген сұр қанден жүгіре жетіпті. Құлағы селтиіп:
– Ей, Мәдөк, велигіңді әлі жөн­демегенсің бе, мұның қа­лай?! – деп таңданғандай, шұқ­шиып, педальға – бір, маған екі қарайды.
Жылтылдаған көздерінде ақыл тұнып тұр. (Елдің көбі мені «Мәдөк» деп атайтын).
– Ой, жөндемейін деп жүр­мін бе? Енді табаламаған сен қалып па едің? Менде нең бар? Кетсейші жөніңе! – деп қабар­жимын іштей.
Ылғи мықшыңдап, велосипед оңдап, қара терге түсіп жататынымды әкемнің байқама­ғандай болатынын білемін. Бір­ақ маған оның осы үшін қатты күйзелетіні де мәлім. Менің де оған жаным ашиды. Мардымсыз айлықтарын екі-үш ай кешіктіріп, зорға берсе, қайтсін. Дегенмен, ол соған да қарамай, тонын сатса да, жаңа­сын әперер-ақ еді. Бірақ жағдай қазіргідей емес, о кезде қажет дүниеңнің дүкеннен табыла қоюы да оңай емес-ті. Сол се­беп­ті ескі-құсқыны ілдебайлай тұруға тура келеді. Ол жағдай Тузиктің санасына жете қоя ма?
Негізі, жаман ит емес. Жан баласына зияны жоқ. Дала кезіп, өз күнін өзі көріп жүрген «бейбақ» қой. Содан ба, оған маңайдағылардың көбі аяй қарайды.
Алайда бұ байғұстың да көр­мегені аз. Бірде безбүйрек Ма­лик­тің осыны ұстап алып, аузына қырлы стақанмен арақ құйып жіберген кезі де бар. Кәдімгідей тәлтіректеп, мас болды. Осы көрініске маңайдағы ит біткен түгел жиналып, азан-қазан, у-шу болғаны да – бір «тарих». Сол жолы балалардың естері кетіп, тырқылдап, қой­май-қой­май күлгеніне кішкене қын­жылған да едім.
Қанден бейшара қиралаңдап кетті-ау, ақыры…
Ішімізде ерекше естияр, мейір­бан балалар да жеткілікті-тін. Солардың ішінен өзім аса жақын тартатын Аманды жиі еске аламын. Футболдағы ал­ғашқы «ұстазым» да сол. Ол да біз­ден төрт-бес жастай үлкен. Өзі керемет ұшқыр, ғажап шабуылшы бала-ды. Әрдайым «пятиэтажка», «общага» болып екіге бөлініп ойнағанда қақпаға «голды» көбірек салатын да – осы Аман еді. Кемпірлердің қақ­пайынан қашып-пыса жүріп, кешке дейін дамыл таппай ойнап, қас қарая көзіміз жылтырап, шаң-шаң болып жатағымызға қарай жылжимыз.
Бүгінгідей емес, доптың да қат кезі. Мұнда да тұрғылықты балаларға жүгінуге мәжбүрсің. Соларды алдарқатып, көңілде­рін тауып бірге ойнауға тырыса­сың. Кейде олар доптарын қорыққандарынан да береді. Өйткені біздің көршілердің саны көп, әрі шетінен өжет, озбырлау-ды.
Аман анда-санда бөлмеле­рі­не ертіп апарып, қолына қағаз-қарындаш алып, ойын схемасын жалықпай түсіндіретін. Доп­қа тиетін соққы салмағы мен оның ұшу траекториясына дейін көрсетеді. Әрбір нүктеден теуіп, қалаған бағытыңа қарай шыр айналдыратын «фокустарды», финт әдістерін үйретеді.
Анасы және балабақша жасын­дағы қарындасы Аяулым үшеуінің аядай бөлмесінде көне телевизор, кішкене тоңазыт­қыш, үстел, төрт орындық, түсі оңған паластан өзге мүлік те жоқ. Қабырғада әкелерінің үлкен суреті ілулі тұратын.
О кісі алыс қалаларға жүк таситын ауыр көліктің жүргізу­шісі көрінеді. Қызы Аяулым дүниеге келер қарсаңда жол апатынан қайтыс болды.
– Осында біраз тұра тұрайық. Амандық болса, табысты мо­лырақ тауып, күні ертең-ақ жеке үй аламыз, – дейді екен.
Аманның анасы жақын жер­дегі шағын дәмханада жұмыс істеді. Ыдыс жуады, келіп-кету­шілер тарағанда еден тазалайды. Бірақ, қиыны, мұнда да жала­қыны уақытылы бермей­тіндей. Тек, әйтеуір, күнделікті ас-суды сол жерден айырады. Жұмыстан кейін қол дорбасын аздаған кәуап, туралған нан, кесілген торт, ертеңге қалса бұ­зы­лып кететін түрлі салат дегендей азыққа толтырып қайтатын сияқты.
Бүлдіршін қыз түске дейін шешесінің жанында отырады, түстен кейін оған сабақтан келген ағасы қарайтын. Сондай күндердің бірінде Аяулым қатты күйіп қалыпты.
Сөйтсе, Аман мамасы жұ­мыс­тан келер қарсаңда электр шайнекті қойып, сабақ оқып отыр­ған екен. Енді-енді ғана тәй-тәй басып жүрген қарын­дасының шәугімнің қасына ба­рып, бауынан тартып қал­ға­нын аңдамап­ты. Сақылдап қайнаған су сәби қыздың ая­ғына төгіледі. Сасқа­лақ­таған Аман шырқырап жыла­ған қа­рындасын сыртқа алып шыққан соң, жағдайды түсінген үлкен­дер жеделжәрдем шақыртыпты.
Осыдан кейін кішкене қыз­дың екі-үш жылдай бір аяғын ақсаңдай басып жүретінін көр­дік. Сол жарақаты үшін де Аяулымды мамасы қаладағы бала­бақ­­шалардың біріне әрең ор­на­­лас­тырғанын да білуші едік…
Арада біршама уақыт өткен­де біздің аулада ширығып тұра­тын «әрі отыр, бері отыр» тартысы осы Аяулымға қатысты жал­ғасқанын көргенім бар. Әл­дебір жеті-сегіз жастардағы ер бала өз бетімен құмдақта ойнап отырған бұған:
– Әй, сен кімсің? Саған мұн­да ойнауға кім рұқсат берді? Бар, кет! Бұл жерге келуге болмайды саған. Өзіңнің жатақханаңа барып ойна! – дегені.
Анандай жерде қарындасына сырттан қарайлап жүрген Аман лезде жетіп барды да, әлгіні жел­ке­сінен бүріп алып бір-ақ сер­піді:
– Өзің кет, бар, жоғал! Ша­-
р­уаң қанша тып-тыныш отыр­ған балада?!
Ондай оқыс қимылды күт­пеген анау қатты қорқып кетті, білем, бүкіл ауланы басына кө­те­ріп бақырып жылап жіберді. Сол екі ортада, қайдан сап ете түскені белгісіз, баланың ше­шесі жүгіріп жетіпті. Өзінің сық­пыты да біртүрлі үрейлілеу адам екен, шашы алба-жұлба болып Аманға қарай тап берді. Қолына түссе, тура, шайнап тастаудан тайынбайтындай:
– Әй, сұмырай, бері келші, кәне! Ырғайдай болған мойның­ды жұлып алайын! Неге тиесің жазықсыз балаға?!
Құдай оңдап, осы кезде біз­дің жатақханада тұратын қарт ана оның жолын кес-кестеп, арашаға түсті.
– Ой, қой, шырағым! Апты­ғыңды бас. Мұның не?..
– Былай тұрыңыз, кәне! Өң­кей қайыршы бәле болдыңдар ғой, түге! Осы үйді жатақ­ха­наның қасынан алмайық деп қанша қақсадым күйеуіме де… Не сендердің көздеріңді құртып, не өзіміз көшіп тынбасақ, күн көрсететін түрлерің жоқ! Жер-жерден қаңғып келіп, қағылған-соғылған бәлелер… Қайдан шыққан немесіңдер…
– Қарағым, аузыңа ие болып сөйле! Астамшылықты до­ғар! Құдайдан қорық! Жеті атаң осы Алматыда туса да, бұл – қазаққа ортақ жер. Біздің де мұнда күн көруге қақымыз бар. Жоқ, әлде, бұл аймақты тұтастай сатып алып па едіңдер? Ал, олай болса, қайсымыз сенің төріңе шығып текеметіңді тілдік, қай­сымыз жеп отырған наныңа таластық? Көрсетші маған!
– Кетіңіз, айттым бітті! Жо­ламаңдар бұл маңайға!
– Қой, шырағым, өйтіп ақымақ болма. Беталды батырма тізеңді. Сендерсіз-ақ тірлік­тің басқа да тауқыметі оңдырып жатқан жоқ бұл балаларды. Жә­не бұл – уақытша қиындық. Бәрінің де аузы көкке ілігеді ер­тең. Бұлардың тірлігіне ки­лік­пе. Онсыз да халықтың
ыр­ыс-несібесін ауыздан жырып, талап жеп жатқан сырт дұш­пан көп. Азғантай қазақ, түртпектеме бір-біріңді!
Алайда жетесіздеу әйел сөзге тоқтар болмады. Көзі ақиып, одан сайын екіленді:
– Үлкенің бар, кішің бар, баламызға маза бермейтін бол­дыңдар! Өткенде біздің подъезден велосипед те ұрланды. Сол ұрлық сендерден келмегенде, кімнен келді?! Өңкей қарақшы! Сотқа беру керек сендерді, шет­теріңнен… Бұл аула жер­гілікті адамдар үшін салынған. Ойнамасын ешкім! Көшіңдер бұл жерден! Кетіңдер!
– Кетсең – өзің кет! Дауа жоқ екен саған. Астапыралла, қазақ пен қазақ баланың арасына түсіп, алақандай аулаға таласты деген не масқара?!.
Бұл кезде Аманның анасы жұ­мыста болатын. Сонысы жақсы болды ма деп ойлап ем. Әйтпесе, жұлысар ма еді…
Әлден уақытта долы әйел кемсеңдеп жылап тұрған ұлын:
– Өй, көрінгеннен таяқ жеген сорлы! – деп, басынан бір періп, одан сайын бажылдатып, жұлқи сүйреп, үйіне қарай жө­нелді. Шаңқылдаған даусы көпке дейін тыншыған жоқ.
Аман да Аяулымды жетектеп, жатаққа беттеген.
Кешке қарай жатақхана дә­лізінде бас қосқан балалар төрт қабатты ойран-асыр қылып тү­гел шарлап, тығылыспақ, атыс­пақ ойнаймыз. Ең жақсысы, қанша шуласақ та, бізге өз «территориямызда» ешкім жекі­мейді, ескерту жасамайды.
Ойнап болған соң, топ бала түн ауғанша әңгімелесер едік. Жас болсақ та, біздің де өзара бөлісер мұңымыз, шертер сырымыз бар…
Бір күні сабақтан келсем, есік алдында тұнжырап Аман отыр. Түрі қап-қара болып түтігіп кеткен. Сөйтсем, олар­дың бөлмесінің сыртына біреу қосымша аспалы құлып салып, бекітіп қойыпты. Бұл жатақ­хана меңгерушісінің ісі-тін. Пәтер­ақыны дер кезінде төле­ме­ген бөлме иелерін осылай «жазалайтын» тәртіп бар-ды.
– Жүр, біздің үйге барайық. Шай ішейік, – деп едім, Аман көнбеді.
Екеуміз мен үйге кіріп алып шыққан печенье, конфет, оны-мұныны талғажау қылып, қас қарайғанша отырдық. Бір мез­гілде Аяулымды ерткен анасы да келген.
Жағдайды бірден түсінген о кісі түсі сұрланып, екінші қа­батқа жедел басып көтерілді де, құлыптаулы есікті бір иығымен, бар екпінімен қағып, бөлмеге бұзып кірді. Қатты ашуланған адамның айрықша қайраттанып кететінін сонда көрдім. Талдырмаш қана келген апай еді. Одан соң қолындағы заттарын тастай салды да, бүкшиіп отырып, егі­ліп ұзақ жылады. Сұмдық қорланған сияқты.
Бір аңғарғаным, бұ кісілер жазда да ешқайда бармайтын. Соған қарағанда ешбір ет-жа­қын туыстары да жоқ-ау деп ойлағаным бар.
Ал біздің өрісіміз кеңдеу-тін. Жазғы демалыс сайын ауылға, әжеме аттанамын. Жайлауға барып қы­мыз ішеміз, атқа мі­неміз, қа­рақат, итмұрын тереміз. Суға түсеміз. Әжемнің әңгіме­ле­рін естимін… Рахат бір күндер еді.
Қазір ойлап көрсем, аула мен ауылдың арасында өскендіктен бе, Алматыда туғаныммен, на­ғыз қалалық болып кете алмаппын. Өзі, мұндай «қосмекен­діліктің» пайдасы мен зиянын осы күнге дейін аса ажырата да бермеймін…
Баяғыда Аманға ара түскен әженің айтқаны келіп, жатақха­наның барлық тұрғыны дерлік өз жайларын тапқан. Көбі Алатау баурайындағы әсем шаһар­дан біртіндеп еңселі баспана алды. Кейбіреуі ғана ауылдарына кері көшкен.
Қарап отырсам, сол тоқса­нын­шы жылғы ойын балалары­ның орта жасы бүгінде қырыққа таяпты. Біздің жайға қарама-қарсы үйде тұрған Біржан деген азаматпен әлі күнге дейін араласып тұрамын. Ірі компания жетекшісі. Жиған-терген акциясын шет елде сақтағысы келе­тінін айтып қалғаны бар. «Өзің де сөйт», – деп қояды. «Ойбай, ондай қор қайдан болсын бізде!» – деп желкемді қасып, күлдім де қойдым.
Ортақ таныстар арқылы Аман­­ның телефонын тауып, ха­­бар­­ласқанмын. Біз секілді оның да Астанаға ауысқанына бірталай болыпты. «Кездесейік», – деп қуанып қалды. Жаңадан салынған үйлерге қымбат жөн­деу жүргізіп, ішін жиһазға толтырып беретін қызмет агенттігін ашыпты.
– Мамам зейнет демалысына шыққан. Бірақ әлі жұмыс істеп жүр. Күйлі-қуатты. Аяулым қа­рын­дасың да әдемі болып бой жеткен. Күйеуге шықты. Екі баланың анасы. Тұрмыс-жағ­дай­лары жақсы, – дейді…
Қызық болғанда, алдыңғы күні сол Аяулымның өзімен де жолығып қалдым. Бір әріпте­сім­ді әуежайға шығарып салып, биік ғимараттан шығып келе жатсам, қарсы алдымнан ұшы­рас­қан жас келіншек:
– Мәдөк аға! – деп қол созып, сүйріктей аппақ саусақ­тарын ұсынып тұр. Қапелімде абдыраңқырап қалдым да, тез танып:
– Ой-и, айналайын, Аяулым! – деп есім шығып жатыр.
Расында да, қас сұлуға айналыпты. Мойыл көзі мөлдіреп, ұзын қолаң шашы иығынан төгіліп, жымия күледі.
Қасына еріп жүрген офицер де жайдарылана амандасқан. Жолдасы екен. Авиация капитаны. Сынақшы-ұшқыш кө­рінеді. Екеуіне:
– Бақытты болыңдар! – деп шын тілектестігімді білдірдім.

***
Төменге терезеден телмір­ген­ше, балалардың ойынын аулаға шығып, жақыннан тамашалауды ұйғарып едім. Бірақ ұлдарым мені байқамай-ақ қойсын, көңілдерін бөлмейін деп сыртқарылау, тасалау жерге барып аялдадым.
Сәкіде шошайып бірнеше «жанкүйер» отыр. Көбі – әже­лер.
Бір кезде заңғар, алып үйдің жалпақ қабырғасынан алашұбар көлеңке жүгіріп, өткінші жауын бүркіп өтті. Бірақ ойын қызы­ғына берілген ұлдар оны елең қылған жоқ. Қайта алаңның шаңы басылғанына қуанған секілді.
Осыларды көзден таса қыл­май жүрміз дегенмен, бұлардың да өз құпиялары, өмірге деген жеке көзқарастары мен айрықша армандары болатынын түй­сінемін.
Бұл буынның бізге қарағанда қақ-соққа, артық әрекетке онша үйірленбейтіні, әрбір қимылы­ның мейлінше дәл, нақты келе­тіні, анау-мынауға ет-жүрегі елжірей қоймайтыны туралы ой­лаймын. Мүмкін, қатыгез за­манға сондай мінез де керек шығар. Білмедім…
Иә, өмір салттары өзгеше. Және бұлардың әжелері де – қалалық қой…
Кенет шатырлап күн күр­кіре­ді де, шелектеп жаңбыр төге жөнелді.
Жұқа ақ пиджактың жағасы­мен басымды бүркеп, үйге қарай тұра бездім. Әйтпесе, шылқыл­дап, нөсер астында қалатыным анық. Көңілде «анау ұлдар қайтер екен» деген де алаң бар.
Бір қарасам, ыржың қаққан балаларым да доптарын көтеріп, соңымнан ілесе жүгіріп келеді.
Мен тосыннан жауған жа­уынды жақсылыққа жорыдым.