Ұлықбек ЕСДӘУЛЕТ, ҚР Мемлекеттік
сыйлығының лауреаты

---

Алғаш Жазушылар ұйымы құрылған кез­де Маяковский айтқан екен: «Жалғыз болу қиын», – деп. Рас, жалғыз ағаш орман емес. Ол салт басты, сабау қамшылы саяқтың немесе же­тім-жесірліктің жалғыздығын емес, кү­рес­тегі жалғыздықты айтқан. Классик Хэ­мин­гуэй­дің де әйгілі сөзі бар: «Адам жалғыз өзі түк те бітіре алмайды», – деген.
Жалғыз болу кімге жеңіл дейсің? Жазушы­лар одағы бірлесе күресу үшін құрылған. Бі­рақ шығарманы біреумен бірігіп жазбайсың. Шы­ғарма – жекенің жұмысы. Жазушылар ода­ғы жазушының мүддесін қорғау үшін керек.
Біз қоғамды айырбастадық, партияны да, бә­рін айырбастадық,тіпті Отанды айыр­бас­та­ғандар да баршылық. Жазушылар одағын да айырбастағысы келетіндер бар.
«Қазіргі кезеңде жазушы кімге керек, Жазу­шылар одағы кімге керек?», – деген сұ­рақ қо­ғамда көптен бері тұтқиылдан қойылып тұр. Жауабы біреу: жазушы қоғамға керек, ал Жа­зушылар одағы – жазушыға керек.
Одақ әр жазушының екінші үйі десек, сон­дай ахуал бар ма? Егер жоқ болса, соны жа­сағанымыз, орнатқанымыз жөн.
Тұлпардан есек озды, шедеврден халтура озып, графоман жүлде, сыйлық алып кетті деп күйінеміз. Соған кім кінәлі? Әрине, өзіміз. Бес саусақ бірдей емес. Халтураны жа­риялаймыз, дарынсызды арқадан қағып, ал­ғысөз жазамыз, сыйлыққа ұсынамыз, дауыс бе­реміз. Көңілшекпіз. Атымтаймыз. Жалпақ­ше­шейміз. Содан бір күні сол әлпештелген пы­сық дарындының аузыңдағысын жұлып алып кеткенде, «мынаған кім әперді?», – деп, таңырқап отырамыз. Бірақ мен айтар едім: кө­термеленген күшеншек, төмендетілген та­лант­тан бәрібір биік бола алмайды.
Сынды өрістету керек дейміз. Біреу сын жаз­са дұрыс-бұрысына қарамай, сыналған адам­ды қорғап, сыншыға сойыл ала жүгіреміз. Іші­мізге пышақ айналмайды. Өзімізге өзіміз сыни көзбен қарау деген мүлде ұмытылған.
Біз бір-бірімізді оқи білейік, бір-біріміздің пі­кірлерімізді сыйлай, бағалай білейік.
Әр қаламгердің өз оқырманы бар. Әбді­жәмілдің өз оқырманы, Әбдірахманның өз оқыр­маны бар. Әркімнің шеберлік деңгейі әр түр­лі. Бірімен-бірін салыстырудың қажеті жоқ.
Қаламақы мәселесі. Бізге көп болып көрі­нетін сома өкімет үшін түк емес. Жағдай жақ­са­рып келеді. Әлі жетілдіре түсетін меха­низмде­рі бар. Соны тауып, жұмыс істетуге күш салуымыз керек.
Жазушылар одағының жанынан кәсіподақ ұйымын ашып, жандандырсақ деймін. Жабылып қалған Әдеби Қорды бүгінгі нарық заманына лайықтап, қайта құрудың жолдарын қарастырып көрсек. Ол үшін авторларға төленетін бүкіл қаламақылардың белгілі бір мөлшердегі болмашы пайызын сол Қорға аударып отыруға баспаларды міндеттейтін қаулы керек. Біздің қаламгерлерге аса қажетті демалыс үйлеріне, пансионаттар мен санаторийлерге елеулі жеңілдікпен жолдама әпере алатын, қысылғанда материалдық көмек бере алатын деңгейге жеткізсек деймін. Ол үшін қо­лында демалыс, емдік үйлері бар респуб­ли­калық кәсіподақ ұйымымен де келісім-шарттарға отыратын боламыз. Қанаттас басқа шығармашылық одақтармен де бірлескен меморандумға қол қойып, кейбір шараларды тізе қоса атқарған жөн болады.
Жазушылар одағы жанынан бүгінгі за­манға сай Әдеби агенттік құрылуы керек. Ол қа­ламгерлердің шығармаларының өзге тіл­дерде шығуымен айналысатын болады.
Өз қазанымызда қайнай бермей, сыртқа шы­ғу қажет. Аудармамен айналысу, басқа мем­лекеттермен әдеби делегация алмасу, кі­тап алмасу, барыс-келіс, халықаралық кітап көр­мелері мен әдеби форумдарға белсене қа­тысу аса қажет, халықаралық ынтымақтастық пен байланыстарды барынша дамытуға күш салмақпыз. Көрші елдермен Әдебиет күндерін өт­кізу жайын да қайта жандандыру ойда бар.
Бұл үшін Халықаралық әдеби байланыс сек­циясын ашып, жұмыс істетуіміз керек. Бұ­ның бәрі бір жылдың жұмысы емес. Ре­с­пуб­ликалық, облысаралық, халықаралық дең­гейде қаржыландырылатын жобалармен жұ­мыс істейміз. Бәрін шешетін – қаржы мен кадр.
Біздің бағымызға қарай Елбасы
Н.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламасы дүниеге келді. Басты-басты бағыттарына үлкен қаржылар бөлініп жатқанынан хабардармыз. Енді оны құр сөз бен жалаң науқанға айналдырмай, ұтымды жобалар әзірлеп, игілігімізге жарата білуіміз керек. «Жас келсе іске» деген, жастарға көбі­рек сенім артатын боламыз. Әр облыста Жазу­шылар одағының жастар қанатын құру керек. Өйткені, олар көбінесе, үлкен ортаға жолай алмай, бет-бетімен жүреді. Олар өз жетекшісін сай­лап алып, өз кездесулерін, талқылауларын өт­кізіп жататын болады, бірақ филиал бас­шы­сының қамқорлығында болуы керек.
Ақын-жазушының ең үлкен құралы – тілі. Бұл – ұлт байлығы. Кейде маған қаламгерлер салым салған көкпаршылар сияқты көрінеді. Теңеуім сәтті шықпауы мүмкін. Әркім өзіне тар­тады. Кейбір жазушы көкпарды мәреге жет­кізеді, кейбіреуі ит жұлған тулақтай етеді. Әсі­ресе жас қаламгерлерге қатысты. Тілдің киесі бар, ол – өзіміз ойлап тапқан емес, ата-ба­бадан қалған қасиетті қазақ сөзі, сондықтан қа­нын сорғалатсаң да, ертеңгі ұрпаққа қа­дірін кетірмей, өрнегін бұзбай жеткізе біл.
Жазушылар одағы – орнықты ойдың, са­лауатты сөз бен қайратты қаламгерліктің ор­дасы, шынайы шығармашылықтың бірлігі бол­сын. Одақтың қоғаммен байланысын кү­шейтуіміз керек. Қоғам біздің оқырманымыз, әрі тірегіміз.
Қадірлі қаламгерлер, озық ой-пікір, ұсы­ныс­тарыңыз, жаңа, жақсы идеяларыңыз, креа­тивті, қызықты, жинақы жобаларыңыз болса, ұсыныңыздар, ақылдасып, талқылап, пай­дасы көрініп тұрса, лажы болса, жүзеге асырудың жолын қарастырып, Одаққа қаржы түсіруге ұмтылатын боламыз. Ашық жұмыс іс­тейміз. Оралхан Бөкейдің «Бес тиын» деген әң­гімесі естеріңізде шығар. Әр тиын есепте бо­лады.
Татулық, бірлік, ынтымақ керек. Онсыз Одақта береке болмайды. Алауыздың қолына ала қарға да қонбайды. Ұйымшылдық танытып, Жазушылар одағының киелі қара­шаңырағын сақтап қалуымыз керек. Сол үшін бүкіл іскерлік, ұйымдастырушылық, шы­ғармашылық, интеллектуалдық қабілет­тері­мізді ортақ іске сарқа жұмсауымыз керек деп есептеймін.