Астанада ЕХРО 2017 көрмесінің аясында Қайрат Сүгірбеков атындағы жас режиссерлердің І форум фестивалі өтті

Әсия БАҒДӘУЛЕТҚЫЗЫ

Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі мен Театр қайраткерлері Ассоциациясының бастамасы өмірден ерте озған режиссердің шығармашылық мұрасына деген ізет және республикадағы жас режиссерлердің тәжірибе алмасуына алаң ретінде қарастырылса керек.Қайрат Сүгірбековтің есімі қазақ театрында жаңашылдықтың, көркемдік ізденістердің синонимі, интеллек­туал­дық, ақыл-ой театры­ның, символдық бейнелеудің синонимі. Небәрі он жыл театрдағы өмірінде ол М.Жұмабаевтың “Шолпанның күнәсі” (сахналық нұсқасы Ә.Таразидікі), Ж.Аймауытовтың “Ғашықтық дерті” (“Күнікейдің жазығы”, сахналық нұсқасы Р.Қараеванікі), Т.Әлімқұловтың “Қош бол, Қара Ой”, Ф.Кафканың “Құбылыс”, Д.Амантайдың “Қоңыр мұң”, Г.Ибсеннің “Қуыршақ үй”, Б.Мұқаидың “Өмірзая”, У.Шекспирдің “Ақсақал” (“Король Лир”), Ғ.Мүсіреповтің “Махаббат дастаны”сияқты көптеген шығармаларды сахналап, новаторлық шешімдерімен есте қалған-ды. Әрине, театрға қадам басқан әр режиссерден Сүгірбеков бола қал деп талап ете алмайсыз. Бірақ жаңа буын бұлшық еттерімен ойнай бастаған кезеңде олардың бағыт-бағдарын електен өткізетін уақыт жеткендей. Бұл міндетті режиссер А.Маемиров, театртанушы А.Еркебай, режиссер Г.Мерғалиева, актер Д.Ақмолда, театртанушы М.Әбілден жинақталған қазылар алқасы мен грузиялық театр режиссері Г.Маргинашвили мен сыншы Ә.Бөпежановадан тұратын сарапшылар алқасы мойнына алды.

Фестивальге драма және қуыр­шақ театрларынан он үш шығарма қа­тысты. Шартты түрде үш топқа бі­ріктірсек, суреткерлік позициясы ай­қын, пьесаны қорытып, өз интерпретациясын ұсынған туын­ды­лар да, әлсіз драматургияның өзін тың көзқараспен әкелуге тырысқан ізденістер де, әлі де жұмыс істеуді қажет ететін, шикілеу жұмыстар да кездесті. Қара үзіп шыққан Е.Нұрсұлтанның “Қас қағымы” (Ж.Ерғалиев, М.Әуезов театры), бірінші және екінші орындарды ие­ленген Г.Қамысбаеваның “Мәң­гүрті” (Ш.Айтматов, Атырау об­лыс­тық театры) мен Д.Құнан­бай­дың “Федрасы” (Ж.Расин, А.И. театры) сөзсіз, соның алғашқысына жатады.Жә, бәрін рет-ретімен баяндайық.

“Қас-қағым”

М.Әуезов театрында сахна­лан­ған Ж.Ерғалиевтің “Қас-қағым” ме­тафизикалық трагедиясы ре­жиссер Елік Нұрсұлтанның ма­те­риалмен, актерлермен, сценогра­фия­мен жіті жұмысының нәтижесі. Қойы­лым бір-біріне ұқсамайтын, әр жанрда, әр стильде шешілген төрт бөлімнен тұрады. Десе де, олар­дың ешқайсысы бос емес. Ба­тыстық заманауи театрда этюдтер мен мизансценалардағы жанрлық, стильдік әртүрлілік – шартты про­г­рессивті эстетиканың үйреншікті ұғымына айналған. Бүтіндік – қойылымның түпкі идеясында. “Қас-қағым” да түрлі, өзінше ба­ға­­лы идеяларды суыртпақтап оты­рып, негізгі ұстанымынан айны­майды.Бірінші перде пси­­хо­ло­гиялық ши­рығыспен басталып, романти­ка­лық сарында шешіледі. Психиат­рия­лық кли­ни­кадағы науқас Жа­­зираның (З.Кәрменова) дерті – махаббатқа сенбейтіні.Сол да дерт пе екен дерсіз. Жындыханаға бар­майтыны болмаса, қазір адамдардың көбі махаббатқа сен­бейді. Бірақ Кәр­менованың ала­сұр­ған әрекетінен “Махаббатсыз өмір сүруге бол­май­ды!” деген жанайқайды ести­сіз. Жазира абдыраған науқастан қы­­лық­ты­ қызға, Сәбит (А.Сұрап­баев) сал­қын­қанды дәрігерден ғашық жігітке айналып, көз алды­ңызда өзгеріп сала береді. А.Сұ­рап­баев сахнадан аянбайтын э­моцио­нал­дық жанкештілігімен, З.Кәр­ме­нова жүйкесімен ойнай­тын сұң­ғылалығымен актерлік табыстарға жеткен. Екінші пердеде Жазира­ның мансапқор әкесі
(А.Бо­ранбай) мен дәрменсіз шешесі (психоло­гия­лық дәлме-дәл рөл жасаған Д.Жүсіп) құда күтеді. Бұл көрініс­ке қоғамдағы жағымпаздық пен мақтаншыл­дық­ты сатиралық мер­гендікпен әшкерелеу тән. Бас құда, лауа­зым­ды Райбек Әлімұлының (А.Бек­темір) басына қызды-қыз­дымен карти­наның жақтауын ки­гізе салу, бүгінгі мақтап-қол­паш­тап, тірі адамнан культ жасау­дың айнасы. Сәл кейінірек, Жа­зираны сол рамкаға кіргізіп алып билететіні де қыздың лауазым тұтқыны болып бара жатқанын бейнелі түрде жет­кізеді. Осы және өзге детальдар Е.Нұрсұлтанның ізденімпаздығын дәлелдейді. Үшін­ші бөлімде Сәбит түрмеде. Аяп тұрып аямайтын Тер­геуші (Ібі­ліс тектес күшті образ жасаған К.Тұрғынбекқызы) мен есуас­ты­ғына сеніп және сенбейтін Сәбит бі­раз ырғасады. Енді Сәбит не нау­қас, не Жазираны өлтірген қыл­мыскер, не осының екеуі де. Оны бұл кейіпке түсірген, ғашық­тық қана емес, жалғыздық, жарлы­лық ­пен жетімдік. Ол қол созған әлемде бай байға ғана құяды, ал кедейлер құрбан болады.Спек­такль, “адам деген рухани жара­ты­лыс, сезіміне мұрсат беріңдер” және “адам де­ген дүниеқор, “боқ­тың қабы” де­ген екі ойдың шайқас алаңы. Ал ең соңғы пердеде (перде деген де шартты, өйткені сахна қас-қағымда өзгереді), Сәбиттен басқа кейіп­кер­лерді дәрігер бей­несінде қайта көресіз. Осыған дейінгінің бәрі па­циент Сәбиттің қиялының ж­е­місі екен. Осындай оқыс ше­шім­дер, “Қас-қағымның” түпнұс­қа­дан мүлдем бөлек, қойылым тобы мен режиссер қиялымен толық­ты­рыл­ған жаңа кейпін ұсынады. Қойы­лымның метафизикалық трагедия бо­латыны да содан, бүгінгі күн ту­ралы уытты сөйлеп отырып, мәң­гілік сұрақтарды қояды: Дүние деген не өзі? Мүмкін, бір есалаң­ның қас-қағымдағы қиялы ғана шығар? Мүмкін, бәріміз біреудің түсінде ғана жүрген шығармыз? Дәрігер деп жүргендер науқас, жынды деп жүргеніміз сау, сау деп жүргеніміз есалаң шығар? Финал ашық, көрермен өзі үшін өзі таңдайды. Қорыта келгенде, бұл – эмоционалдық шырқау мен шыңырауларға толы, үздіксіз өсу, өзгеру үстіндегі, сандырақтаған жанның кіресілі-шығасылы есі, ширыққан жүйкесі сияқты, сезім іздеген қыздың сыздаған жүрегі сияқты көпқырлы қойылым.

“Мәңгүрт”

М.Өтемісұлы атындағы Атырау облыстық қазақ драма театры мен режиссер Гүлназ Қамысбаева Ш.Айтматовтың “Ғасырдан да ұзақ күн” романы бойынша “Мәң­гүрт” драмасын ұсынды. Инс­це­ни­ровка ықшам, қойылымның сахналық шешімі ойлы, талғамды, жаңашыл. Сахналық классикаға ай­налған шығармаға жүрегі дауа­лап бару және өзгелерді қай­та­ла­май қою, өзінше жол табу үлкен су­реткерлік қарымды талап етеді. Бұрыннан таныс мизансценалар бас­қаша шешіледі, таныс кейіп­кер­лер басқаша бояуларға ие бола­ды. Бір актер бірнеше кейіпкерді ойнап жүреді. Бұл кездейсоқтық емес, ол арқылы уақыт бірлігіндегі тағ­дырлардың жалғастығы жет­кізілген. Мәңгүрттік идеясының сах­налық шешімі қызықты, мәң­гүрт киген мөшекті Едіге зама­нын­да өзгелер де киіп жүргені, мәң­гүр­ттер қазір де толып жүр де­ген ойды шешен жеткізеді. Сах­налық кеңістік кәсібилікпен мең­герілген (суретші Т.Қоесов). Ал ұлт­тық сарында жазылған му­зыкалық партитурасы (композитор Б.Ақтаев) мен оның сол сахнада орындалуы спектакльдің айтар ойын тереңдетіп тұр. Қысқасын айтқанда, “Ғасырдан да ұзақ күн” биі­гінен аласармай, жаңа қырынан ашылған.

“Федра”

Режиссер Дина Құнанбай А.И.театрында қойған Ж.Расиннің “Федрасын” ұсынды. Бұл – өзінің өгей ұлына ғашық болатын пат­шайымның трагедиясы. Бірден байқалатыны, қойылымда театр және стиль сезінісі бар. Пьеса ке­сілген, бірақ негізгі идеяға нұқсан кел­меген, Ө.Ахметтің аудармасы соңғы кезде сирек кездесетін сәтті тәржіма. Кейіпкерлер қысқар­тыл­ған, сахнада Федраның өзі мен ол ынтық Ипполит қана бар, бірақ то­лыққанды драмалық линиясы сақталған, тіпті күрделене түскен. Федраның трагедиясы – өгей ұлға деген қарғыстекті құмарлық қана емес, ар мен ұят азабы, құлаған абырой. Осы қақтығысты режиссер сезімталдықпен түсініп, ширата түседі. Тесейдің өзі емес, Тесей жа­мыл­ғысында Ипполит келеді. Сондықтан жаңа ғана ант-су ішіп жат­қан Федра бір сәтте-ақ Иппо­литті Тесейге емес, Ипполитті Ипполитке жығып бергені, оның тағы бір масқарасы. Энонаның Фед­рамен бірігіп кетіп, Федраның ішінен сөйлеуі кейіпкер психоло­гия­сын ширатып тұрған көркем қи­сын. Адам, әдетте, өзін-өзі көн­ді­ріп, өзін-өзі алдайды: жаза бас­қа­ның үшін жауапкершілікті өзге­ге арта алмайсыз. Бәрі – ішіне пе­ріш­те де, сайтан да сыятын бір ғана адам­ның арпалысы. Осы арпа­лыс­ты ҚР еңбек сіңірген қайраткері А.Бермұхамбетова келісті сомдап, Ә.Бөпежанова бағалағандай, тра­гикалық актриса ретінде “туылды”. Сезімтал, плас­тикасы мықты ак­тер О.Жақыпбек те Ипполит ро­лінде өзін жаңа қырынан танытты. Балетмейстер Ш.Мұстафинаның орын­дауындағы қойылымның плас­тикалық шешімі де жаңашыл­ды­ғымен қуантты.
Д.Құнанбай қара бояуларға, сценографиядағы минимализм мен символикалық экспрессивті, кейді натуралистік шешімдерге ыңғай беріп тұрады. Оның жиі айналып соғатын визуалдық стилі мен эстетикалық позициясы бар. Әрине, қолданылған көп әдістер бұрын да, көбінде Ресей сахнасын­да болғанын театралдар біліп отыр. Алайда, Адамның жаны зерт­те­ліп, астары сөгіліп жатқанда оған басқа режиссерлерден алын­ған әдістерді (тауықты да, балықты да, басқаны да) кешіруге болады.

“Шапан”

Н.Гогольдің “Шинелін” қуыр­шақ театрынан көру оқыс болмаса да, оқиға болды. “Алақайлықтар”, режиссер Мейрам Хабиболла мен суретші Әсия Құрманалина шапан идеясының ұтымды көркемдік шешімін тапқан. Зорайып кеткен бассыз шапандар мен олардың тізесінен ғана келетін Акакий Ака­киевичті (Д.Балапанов) шендестіру арқылы кішкентай адам бейнесіне акцент жасалады. Оның қоқысқа лақтырылған қалбырлардан жа­сал­ғаны да, қоғамдағы кішкентай адамдардың орнын меңзеп тұр. “Шапандағы” трагедия, жаңа шапан алғанда сол Акакий кенет өз­геріп, өзгелермен теңесіп шыға ке­леді. Бұл шапан, лауазым, статус – адамның өзінен анағұрлым маңыз­ды болып кеткенін батыра айтады. Спектакльдің көп сөзі жоқ, ара-тұра аһылап-үһілеуімен және сахнадағы (кейде тым көп қайталанатын) әрекеттерімен-ақ айтары айтылды. Қазылар алқа­сы­ның төрағасы А.Маемиров атап өткендей, шапандардың әрқайсы­сына өзіндік мінез табуға ұмтылыс қана жетіңкіремеді.

“Қасірет”

Фархад Молдағалиев С.Мұқа­нов атындағы Солтүстік Қазақстан облыстық қазақ драма театрында қойған Р.Отарбаевтың “Қасірет” драмасын ұсынды. Түпнұсқада “Нашақор новелласы”, қазақ театр­ларында жиі қойылатын шы­ғарма Молдағалиев оқуында бас­қаша шешілген екен. Қарамен көм­керілген сахна, ондағы табан із­дері, бір матадан ықшамдап пі­шілген киімдер көрермен зейінін әре­кеттің өзіне емес, мағынасына бұ­рып тұр. Г.Мерғалиева атап өт­кен­дей, нашақорлық тәуелділік ша­шылып жатқан инелермен емес, саф сахналық әдістермен ше­шілген: қара арқан жібермейді. Әр адамның өз қасіретін көтеріп жү­ретіні сияқты, әркім өз құлпы­тасын арқалап келетіні айтары мол шешім. Осындай ауанда көбірек жұ­мыс істеген режиссер кейіп­керлердің қарым қатынастарын­дағы нәзік жіпті босаңсытып ал­ған­дай. Кейбір бейнелер тым ті­­­келей шешілген (Шеф), кейбірі әсі­ре айқайға салынады (Камила), кейбірі сезімсіз, диктор үнмен сөй­лейді (Тоғжан), ал кейбірінің (Көрші) кім екені мүлде түсі­нік­сіз… Соған қарамастан, жалпы ал­ған­да, бұл тұрмыстық ыңғайда ше­шіліп жүрген пьесаны тұр­мыс­тан биіктетіп, символикалық мән-мағына дарытуға, өзінше форма табуға деген талпыныс ретінде ес­те қалды.

“Алдамшы үміт”

Фархатбек Қанафин Ақмола облыстық қазақ музыкалық драма театрында қойған “Алдамшы үміт” драмасын әкелді. Жас дра­ма­тург Қ.Мұраттың шығармасы за­ма­науи тақырыпта болғанымен, үйреншікті публицистикалық са­рында шешілмегені қуантты. Пье­сада баласынан бас тартқан әйелді жалаң айыптау емес, одан да үміт күту, оның да жанын түсіндіруге деген талпыныс бар. Режиссер жаңашыл әдістерді пайдаланғысы келеді, бірақ түпкі мақсатына жете бер­мейді. Мысалы, сахнадан тіке­лей трансляция идеясы қызық бол­ғанымен, толық ақталып тұр­ған жоқ. Сол сияқты, мұнда тұр­мыс­тық қатынастарды эпикалық театрдың әдістерімен ірілендіруге тал­пыныс бар. Еріксіз Й.Вайткус­тың М.Горький атындағы орыс театрында қойған “Язычники” (А.Яблонская) драмасы еске тү­се­ді. Вайткуста бұл отбасындағы адам­дардың бір-бірінен алыстап кеткенін апат деңгейіне көтеретін ре­жиссерлік тәсіл.“Алдамшы үміт­те”сол талап етіледі, бірақ кей ак­терлердің ішкі қуаты да, органи­касы да оған жетпей жатыр. Бір-бірін естімейтін, көрмейтін адам­да­рдың жалған қаты­нас­тарын ­жанды актерден гөрі жансыз ай­налар шешенірек жеткізіп тұр. Үн пластикасы, мағыналы сөз аздық етті және оған тақыл-тұқыл дра­ма­тургияның өзі мүмкіндік бере қой­мағандай. Жас Айша мен Күйеуінің линиясы штампты ше­шілген: тағдыр кешкен адамдар, сту­денттер сияқты секеңдейді.Қыс­қасын айтқанда, атауы дұрыс та­былған: шығармадағы жаңашыл­дық, ізденіс ұшқындары алдамшы үміт сияқты.

“Жер мен көктің арасы”

Астана Жастар театры мен Дәу­рен Серғазин М.Левидің “Жер мен көктің арасы” драмасын ұсын­ды. Суретші Е.Тұяқов таңда­ған бояулар үйлесімі, тап-таза сах­на қойылым органикасына қызмет етіп тұр, А.Бораншы қой­ған хореография өте дәл орын­далады, грек композиторы Янни­дің аспаптық музыкасы да шы­ғарма рухына үйлесіп тұр. Дос­тар­дың қарым-қатынасынан күлкілі ноталар тапқан Ж.Батай мен Д.Серғазин қойылымды жан­дандыра түскен. Комедиялық ситуацияның ойналып кетуіне
А.Жүсіпбекова жағдай жасаған. Бұл қойылым Серғазиннің – Нұр­қанат Жақыпбайдың шәкірті ғана емес, рухани мұрагері екенін де аңғартты. Дәурен барда Жақыпбай театры жасай береді, сабақтастық үзілмейді деп үміттенуге болады. Бұл жеңілдігі қауырсындай әсем қойылым. Көзіңді аймалайды, аялайды, бірақ аһ ұрғызып, жалын жұттырмайды, қорғасындай ой да қалдырмайды. Әлбетте, мұндай қойылымдардың да өмір сүруге қақысы бар.

“Қымбатты Елена Сергеевна”

Шығыс Қазақстан облыстық Жастар театры, режиссер Айдын Салбанов Л.Разумовскаяның “Қымбатты Елена Сергеевна” драмасын әкелген екен. Қойылым мұғалімге алдымен күліп келіп, кейін баға талап ететін, гүл беріп, тас жасырған жастар туралы. Шы­ғар­маны өз деңгейінде қа­был­дауға уа­қыт кеңістігінің бұлдырлығы (ке­ше ме, бүгін бе?) және сахналық әрекеттің темпоритмін таба алма­ғаны кедергі келтіреді. Г.Марги­наш­вили байқағандай, актерлер сах­наға шыға сала жоғарғы но­талармен бастап, оқиғаның өсу процесінен айырылып қалып жат­ты. Сценографиялық шешім иллюст­рациялық (ескі шкафтар мен төсек, дастархан) және симво­ли­калық (доп, құм, су, мүсін, қал­ғанының бәрі) мағыналарда қатар қолданылған, бірақ осы екеуі бір қазанға сыймай, тіресіп, сіресіп, сахнаны ыбырсытып тұр­ғандай әсер қалдырады. Кейіп­кер­лер суға малшынып, құмға аунап, қойылым аяғына дейін былғанады (бұл олардың рухани былғануы). Был­ғанғысы келмеген Елена Сер­геевна батып кетеді (үмітсіздік). Ба­лалардың қойнына бір-бір тас­тан көтеріп әкелуі (“Ақырзаман жас­тары, қойнында бір бір таста­ры”) немесе Елена Сергеевнаның балшықтан бала соғуы (балаларға деген сүйіспеншілігі, жақсылыққа деген сенімі, ана болуға деген құш­­тарлығы) да әр түрлі ойларға же­телейді. Бірақ режиссерге өзін тежей білу, кей тұста керексізді сылып, керектіге акцент қоя білуді үйрену керек сияқты.

“Ылдиға жол”

Болат Абдрахманов Ж.Шанин атындағы Оңтүстік Қазақстан об­лыстық академиялық қазақ драма театрында қойған О.Богаевтың “Ылдиға жол” пәлсапалық әпса­на­сын әкелген екен. Көлікпен ке­ле жатқан екеу кісі (Періште) қа­­ғады да, көмек көрсетпеуге мың се­беп тауып, оны жолда қалдыра­ды. Осы эпизод түрлі жастағы, түрлі мамандық иелерінің басынан қайталана береді. Алғашқы екі эпизодтан кейін-ақ финалды әке­ліп жапсырса да, көрермен ештеңе жоғалтпайтындай. Өйткені, оқиға ғана айна қатесіз қайталанбайды, кейіпкерлер тарапынан ситуация­ны бағалау, айтылатын сөздер мен әрекеттер, шешім де бірдей. Ак­тер­лердің бәрі бір ғана рөлде жүр­гендей: өсу жоқ. Сондықтан ба екен, қайсыбір тұсына келгенде кө­рермен “бұл қашан бітеді?” деп та­ғатсыздана бастайды. Дарақы қы­лық, айқайласып, шылым ше­гіп, бірін-бірі жұлқылап, тепкілеп, домалап жүрген кейіпкерлердің әрекеті сахна эстетикасы жайлы ойландырмай қоймайды. Соңғы эпизодтағы қос Қария мен Періш­тенің (М.Тауасар) сипаты бөлек. Бірақ алдыңғылары органи­ка­сы­мен есте қалса, соңғысы сахнаға шы­ғудағы мақсатын айқындап алмағандай. Ал сценография, тар­тымды болса да оқиғаның ор­нын көрсетуші функциясынан аса ал­маған. Режиссер Б.Абд­рах­мановқа көркемдік шешімдерге ұмтыла түсу керектігі анық, дәл осы күйін­де шығарма театралды попса ре­тінде қабылданады.“Махаббат хат­тары” А.Гернидің “Махаббат хат­тары” шыққан ортасы, темпера­мен­ті, өмірлік мақсаты екі түрлі екі адамның, бірінің құлдырау, екін­шісінің шарықтау тарихы жә­не араларында көктей өткен ма­хаб­бат хикаясы. Театртанушы А.Еркебай атап өткендей, бұл си­рек кездесетін эпистолярлық жанр­да жазылуымен қызық шы­ғар­ма. Алайда, Ғ.Мүсірепов театры ұсынған Жұлдызбек Жұманбайдың “Хаттары” актерлік бенефис қана болып шықты. Жағымды музыка таңдалғанымен, сценография ак­терлерге көмектеспейді. Қазылар алқасы байқағандай, режиссердің қолы, жүрегі, ақылы мен қойылым жасауға деген ниетін мұнда менмұндалап тұрмады.

“Құлыншақ пен Бөлтірік”

Алматы Қуыршақ театры мен ре­жиссер Р.Жаныаманов Ж.Ома­ровтың “Құлыншақ пен бөлтірік” ертегісін ұсынды. Қазылар алқа­сының мүшесі, театртанушы
А.Еркебай туындының тәрбиелік тұр­ғыдан кейбір орынсыздау тұстары мен заманауи қабылдау тұрғысынан кейбір орынды ше­шімдерін әдемі жеткізді. Жалпы алғанда, сценографияда кейбір тап­қырлықтар болғанымен, музы­калық әртүрлілік: күй мен эстрада, рэп пен ауыр рок қойылымның өз ырғағын табуына септеспей тұр.

“Орындықтар”

Алмас Ахметбеков Ақмола об­лыстық орыс драма театрында қойыл­ған Э.Ионесконың “Орын­дықтарын” ұсынды. Бұл – бір адам­ның зая кеткен өмірі, ол туралы айтқысы келетін мағынасыз әре­кеті жайлы шығарма. Адам бұл баянсыз дүниеге мағына іздеп ке­ліп, өзін-өзі алдаумен өтіп кетеді, кө­­рермен де, сот та, Құдай да жоқ де­ген, беймаза ой қалдырса керек еді. Бірақ абсурдты диалогтар, абсурдты ситуация және одан шы­ғатын мағына бар да, сол деңгейдегі сахналық шешім, абсурдтық се­зініс тұрғысынан ойлана түсу керек сияқты.

“Синдром МНИП”

Ә.Өмірбекұлы республикалық академиялық неміс драма театрын­да сахналаған “Синдром MNIP” (Я.Фридрих) фантазиясын ұсын­ды. Оқиға Питер Пен болуды ар­ман­дайтын бала, оның інісі мен дос қызы жайлы. Бұл қазақы шы­ғарма емес, бірақ кейіпкер ұм­ты­лыс­тары қазақ жастарына да жа­қын. Ол да үлкендердің ережелерін қабылдағысы келмейді, кейде қиял әлеміне тығылады,кейде ашық қарсылық білдіреді. Алғаш­қы көріністен-ақ, сахнаға шыққан жас актерлер өте дәл қойылған ми­зансценаларымен, өз рөлдерін сезініп, сеніп ойнауымен есте қал­ды. Минималистік мәнерде ше­шілген сахна да, мінезді­ костюм­дер де орынды. Қойылымда нүкте же­тіспегендей болса да, балалық ат­мос­ферасы бар.

Театр фестивалі ылғи да қызық. Өйткені, көбінде жанры, бағыты, көркемдік қуаты жай ғана әр түрлі емес, жер мен көктей шы­ғармалар келіп жатады. Бұл фестиваль ерекше қы­зық, өйткені бірен-сараны болмаса, көп фестиваль­дер­ге бара бермейтін жұмыстар қатысты. Бірақ мұндай фес­тивальдер талғам қалып­­тастыруға, жастардың бір-бірінен үйреніп, бірін-бірі, өздерін-өздері қамшылауға түрткі болса деген ниет орындалғандай. Әлсіз дра­­ма­тургияның салқыны жас режиссерлерге көбірек тиеді, өйткені, тапсырысымен қойылатын дүниелер де алдымен жастарға мін­дет­теледі. Алайда, сол шеңбердің өзінде жаңашыл шешімдерге ұмтылыстар, тұрмыстық дүниені тұрмыс­тан биіктетуге деген талпыныстар бар, бірі орынды, бірі орынсыз, бірі сәтті, бірі сәтсіз. Бірақ ізденіс бар. Ұйымдастырушылардың санауынша, Қазақстанда жасы отыз беске дейінгі қы­­рыққа жуық режиссер спектакль қойып жүр екен. Бұл – бүтін бір толқын, жапы­рып жібермесе де, “біз бармыз!” деп дауыстап айта алатын толқын.