«Баданасын баса бөктеріп…»
«Ақсауыт» пен «Ғашық намені» оқып па едіңіз? Оқысаңыз сол кітаптағы баданасын баса бөктерген батырлар мен арулардың келбетін кескіндеген қылқалам шеберінің кім екенін білесіз бе? Ол Әлімхан Смағұлов еді. 41 жасында дүниеден озып, бұл күнде есімі ұмытылуға айналған Әлімханды ағасы Төлеухан еске алады.
Біздің ауыл Алматыдан батысқа қарай 70 шақырымдай жерде Көктекше деген әдемі, шөбі шүйгін, жеміс-жидекке, аң-құсқа бай жайлаудың етегінде, Ұзынағаш өзенінің жағасында орналасқан. 1936 жылы Жамбыл атам Мәскеудегі Қазақстанның әдебиеті мен мәдениетінің онкүндігіне қатысып, зор құрметпен оралғанда колхоздың «Ерназар» атын өзгертіп «Жамбыл» деп қойған.
Осы колхозда 1939 жылы наурыз айында, болашақ КСРО Суретшілер одағының мүшесі Әлімхан Смағұлұлы дүниеге келген. Әкем Смағұл ауқаттылығы үшін қуғын-сүргінге ұшырап, 1940 жылы айдалып кетіп, 1943 жылы Жезқазғанда шахтада қайтыс болыпты. Әкем Әлімханды немере інісі Шыныбайға беріп, «осыдан аман келсем, менің балам деп есептемеймін, ал Төлеуханыма жақсы қара» деп тапсырыпты. Шыныбай тәтем, тағы үш ағайым соғысқа кетіп, 1945 жылы Берлинге дейін барып, Шыныбай тәтем ғана қайтып келді.
Соғыс уақытында әр отбасы сияқты, біз де тамаққа, киімге жарымай өстік. Бізді асыраған Шаруан атам мен туған шешеміз Қаба – таңның атысымен күннің батысына дейін колхоздың жұмысында жүріп, Әлімханға қарау менің мойнымда болды.
Әлімхан артымнан қалмайтын. Біздің үй Жамбыл атамның үйінің жанында еді. Балалардың бәрі Жамбыл атаның үйінің алдына жиналатын. Ол кісі ауылдың ақсақалдарымен әңгіме-дүкен құрып отыратын.
1945 жылдың жазында Шыныбай тәтем соғыстан әскерден келе жатыр деген хабарды естіп Ұзынағаш пен ауылдың арасында Қаратөбе деген жерде көп адам болып қарсы алдық. Шыныбай тәтем Әлімханды иығына көтеріп үйге дейін алып келді. Маған пилоткасын кигізді. Әлімханға немістің кішкене баласына тіккен кәстөмін берді. Әлімхан 1946 жылы бірінші сыныпқа кіріп, 1957 жылы орта мектепті бітірді. Ол жастайынан ертегі, батырлар жырын тыңдауды жақсы көретін. Амангелді, Наурызбай деген немере інілерім үшеуі ертегілерді айтып бер деп мазамды алатын. Әлімхан мектепте оқып жүргенде сурет салуды жақсы көруші еді, ауылда оны «суретші бала» дейтін. Мектепте қабырға газетін безендіруге міндетті болды, оқытушылардың сұрауы бойынша жаман оқитын, тәртібі нашар балалардың суретін салып, кейбір балаларды өзіне қарсы қоюшы еді. Есімде, олардың шешелері атама келіп, «сенің балаң біздің балаларымыздың суретін салып қойыпты» деп арызданатын…
Ағасы
Төлеухан Смағұлов,
зейнеткер
(Толық нұсқасын газеттің №9 (3643) санынан оқи аласыздар)